Cơ hội lớn 'hút' hàng chục ngàn tỷ USD từ nguồn vốn xanh quốc tế
Trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu đang trải qua cuộc tái cấu trúc sâu sắc, với hàng ngàn tỷ USD dịch chuyển theo các tiêu chuẩn ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị), Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn nhưng cũng đầy thách thức trước cuộc chuyển dịch này.
Quang cảnh hội thảo
Ngày 5-9, tại TPHCM, Nam A Bank tổ chức Hội nghị quốc tế “Khai mở thị trường vốn xanh quốc tế - thúc đẩy phát triển bền vững và tài chính toàn diện tại Việt Nam”.
Theo công bố mới nhất của Ngân hàng Thế giới (WB) trong tháng 2-2025, lượng trái phiếu bền vững toàn cầu đã đạt 6,2 ngàn tỷ USD tính đến cuối năm 2024. Đây không phải một “trào lưu” ngắn hạn, mà là cuộc dịch chuyển mang tính tái cấu trúc nền kinh tế thế giới.
Trước sự dịch chuyển này, nhiều chuyên gia nhận định, các nhà đầu tư quốc tế hiện không chỉ nhìn vào lợi nhuận, mà còn đặt ra yêu cầu chuẩn hóa về phát thải, minh bạch ESG. Nếu doanh nghiệp Việt không nhanh chóng “xanh hóa”, nguy cơ bị loại khỏi chuỗi giá trị toàn cầu là điều chắc chắn.
Ông Trần Khải Hoàn, Thành viên HĐQT kiêm Quyền Tổng Giám đốc Nam A Bank phát biểu tại hội thảo
Ông Trần Khải Hoàn, Thành viên HĐQT kiêm Quyền Tổng Giám đốc Nam A Bank, nhấn mạnh, tài chính xanh – tài chính toàn diện mở ra cơ hội để mọi thành phần kinh tế, đặc biệt là khu vực tư nhân, tiếp cận nguồn vốn và nâng cao năng lực cạnh tranh. Tại Việt Nam, cam kết Net Zero vào năm 2050 cùng chiến lược thúc đẩy tài chính toàn diện và phát triển khu vực tư nhân vừa là thách thức, vừa là cơ hội để trở thành điểm đến hấp dẫn của dòng vốn xanh toàn cầu.
Ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam phát biểu tại hội thảo
Đồng tình với quan điểm trên, tuy nhiên, Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, nêu ra 3 rào cản chính cần tháo gỡ. Thứ nhất là để huy động nguồn lực tài chính lớn để đạt mục tiêu Net Zero, đòi hỏi phải có chính sách hấp dẫn để thu hút vốn trong và ngoài nước, khuyến khích khu vực tư nhân đầu tư vào kinh tế xanh.
Thứ hai là phát triển thị trường tài chính xanh còn khiêm tốn. Tín dụng xanh đã tăng nhanh với 736.000 tỷ đồng dư nợ, chiếm 4,3% tổng tín dụng nhưng chủ yếu tập trung vào năng lượng sạch và nông nghiệp xanh. Trái phiếu xanh tuy phát triển nhanh nhưng quy mô nhỏ, mới đạt hơn 30.000 tỷ đồng dư nợ vào tháng 4-2025, chiếm khoảng 2% tổng thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Từ năm 2021–2024, Việt Nam chỉ phát hành 1,16 tỷ USD trái phiếu xanh – thấp hơn nhiều so với nhu cầu 20 tỷ USD/năm để phục vụ các dự án xanh.
Thứ ba là thiếu hệ thống dữ liệu tài chính xanh - được xem “tài sản chiến lược” trong bối cảnh kinh tế số và chuyển đổi xanh.
Do đó, theo ông Hùng, Việt Nam cần sớm xây dựng hệ thống dữ liệu chuẩn hóa về trái phiếu, cổ phiếu, tín dụng xanh cùng định nghĩa pháp lý rõ ràng và tiêu chí minh bạch để phục vụ công tác huy động vốn, giám sát và thu hút đầu tư hiệu quả.
Ông Weichuan Xu, đại diện Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) phát biểu tại hội thảo
Ở góc độ quốc tế, ông Weichuan Xu, đại diện Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), nhận định, để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam cần thêm khoảng 368 tỷ USD trong giai đoạn 2022–2040, tương đương 6,8% GDP mỗi năm. Chỉ riêng trong thập kỷ tới, mỗi năm sẽ cần gần 10 tỷ USD để đáp ứng nhu cầu năng lượng và khử carbon nền kinh tế. Rõ ràng, chỉ dựa vào Chính phủ là chưa đủ, khu vực tư nhân cần giữ vai trò chủ lực.
PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, Thành viên Tổ tư vấn thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế TPHCM:
Trung tâm Tài chính Quốc tế (IFC) đóng vai trò then chốt để huy động 20–30 tỷ USD/năm vốn xanh cho Việt Nam
Việc thành lập Trung tâm Tài chính Quốc tế (IFC) có vai trò then chốt trong thu hút dòng vốn xanh cho Việt Nam. Để đạt được mục tiêu Net Zero đến năm 2050, Việt Nam cần khoảng 368 tỷ USD đến năm 2040, tương đương 6,8–7% GDP. Nếu chưa có một trung tâm tài chính quốc tế, các ngân hàng buộc phải đi tìm các quỹ ủy thác để xin vốn tài trợ lại cho các dự án, đòi hỏi nhiều chi phí và nguồn lực.
Khi IFC ra đời, đây sẽ trở thành một trung tâm kết nối (hub) để các quỹ đầu tư, đặc biệt là quỹ tài chính xanh tiếp cận dễ dàng danh mục dự án xanh, tăng tính minh bạch và niềm tin trong giải ngân. Ngoài vai trò kết nối, IFC cũng sẽ xây dựng các tiêu chuẩn tài chính xanh, thúc đẩy hình thành thị trường trái phiếu xanh, tín chỉ carbon và các khoản vay xanh. Hiện Chính phủ cũng rất quan tâm đến việc xây dựng hệ thống luật lệ đơn giản, minh bạch trong IFC. Khi các rào cản này được tháo gỡ, IFC sẽ giữ vai trò quan trọng để huy động 20–30 tỷ USD/năm vốn xanh cho Việt Nam.
Ông Trần Anh Quý, Vụ phó Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước):
Ngành ngân hàng đã đi tiên phong trong việc xanh hóa
Ngành ngân hàng đã đi tiên phong trong việc xanh hóa. Ngay từ năm 2015, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Chỉ thị 03, đặt nền móng cho việc định hướng dòng vốn tín dụng vào các lĩnh vực xanh. Sau đó là các chiến lược, đề án phát triển ngân hàng xanh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đến nay, nhiều ngân hàng đã có báo cáo phát triển bền vững và phát hành thành công trái phiếu xanh.
Hiện Ngân hàng Nhà nước đang phối hợp với Bộ Nông nghiệp - Môi trường triển khai đề án phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long. Hiện đã có 7-8 ngân hàng thương mại đăng ký tham gia và đã giải ngân hơn 5.000 tỷ đồng. Doanh nghiệp và các hộ nông dân muốn tham gia có thể đăng ký trực tiếp tại các ngân hàng thương mại.
