Logistics xanh - 'giấy thông hành' cho xuất khẩu

Ngày 5/9, trong khuôn khổ Triển lãm Vietnam International Sourcing 2025 và Diễn đàn Xuất khẩu 2025, hội thảo chuyên đề “Logistics xanh - xu hướng phát triển bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu” đã diễn ra tại TP Hồ Chí Minh.

Bứt phá nhưng vẫn nhiều rào cản

Theo các chuyên gia trong ngành, những năm qua, ngành logistics Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể với tốc độ bình quân từ 14 - 16% một năm. Số lượng các doanh nghiệp và chất lượng kinh doanh dịch vụ logistics ngày càng tăng.

Đáng lưu ý, chỉ số hiệu quả logistics của Việt Nam đã vươn lên đứng thứ 43/139 toàn cầu và thứ 5 trong khối ASEAN. Quy mô thị trường logistics hiện đạt khoảng 45-50 tỷ USD.

Cùng với đó, việc phát triển các trung tâm logistics, cảng cạn, kho ngoại quan và vận tải đa phương thức đang đóng vai trò hỗ trợ hiệu quả cho các ngành xuất khẩu chủ lực như điện tử, dệt may, nông - thủy sản.

Ông Trương Tấn Lộc, Phó Chủ tịch Hiệp hội Logistics Thành phố Hồ Chí Minh (HLA) nói về phát triển logistics xanh. Ảnh: P.Q

Mặc dù ghi nhận nhiều nỗ lực, song ngành logistic Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Ông Trương Tấn Lộc, Phó Chủ tịch Hiệp hội Logistics TP Hồ Chí Minh (HLA) khẳng định, thách thức lớn nhất của ngành logistics hiện nay là sự phụ thuộc quá lớn vào đường bộ và bài toán kết nối hạ tầng logistics còn nhiều bất cập.

Theo ông Trương Tấn Lộc, Việt Nam dù đã xếp hạng 43/139 về Chỉ số Hiệu quả Logistics (LPI), vẫn còn đối mặt với những điểm yếu cố hữu về chất lượng cơ sở hạ tầng và dịch vụ, dẫn đến lãng phí và phát thải carbon không cần thiết.

Phân tích sâu về các rào cản quốc tế, ông Trương Tấn Lộc chỉ rõ áp lực từ Liên minh Cchâu Âu (EU) đang thiết lập lại các quy chuẩn mới. Cụ thể là Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) sẽ có hiệu lực đầy đủ từ năm 2026, hoạt động như một loại thuế carbon áp lên hàng hóa nhập khẩu vào EU.

Song song đó, Chỉ thị về Thẩm định Tính bền vững của Doanh nghiệp (CSDDD) buộc các doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm về các tác động tiêu cực đến môi trường trong toàn bộ chuỗi cung ứng và áp dụng các tiêu chuẩn ESG (môi trường - xã hội - quản trị) một cách nghiêm ngặt.

Giải pháp cho logistics tương lai

Ông Trương Tấn Lộc cho rằng, những quy định như CBAM và CSDDD đang tái định giá carbon trên quy mô toàn cầu. Điều này có nghĩa là, logistics xanh không còn là câu chuyện về trách nhiệm xã hội, mà đã trở thành một “giấy thông hành” thương mại. Dữ liệu logistics xanh sẽ trở thành một chỉ số hiệu suất, trực tiếp nâng cao giá trị thương hiệu và năng lực đàm phán của doanh nghiệp Việt.

Phát triển logistics xanh trở thành xu hướng tất yếu. Ảnh: S.X

Để tháo gỡ thách thức, HLA kiến nghị Chính phủ ban hành bộ tiêu chí chung về logistics xanh, đẩy mạnh các gói tín dụng xanh, giảm thuế cho phương tiện và thiết bị tiết kiệm năng lượng, hoàn thiện hành lang pháp lý cho thị trường tín chỉ carbon.

Về hạ tầng, cần đẩy nhanh các dự án trọng điểm, ưu tiên vận tải đa phương thức để giảm tải cho đường bộ. Đồng thời, việc xây dựng hệ sinh thái dữ liệu logistics chung cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam sẽ giúp tối ưu hóa vận hành.

Ở khía cạnh nguồn nhân lực, ông Lộc đề xuất cải cách chương trình đào tạo theo mô hình hợp tác ba bên: Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng cho lực lượng lao động, đặc biệt về các tiêu chuẩn xanh quốc tế.

Ông Trần Phú Lữ, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh (ITPC) kiến nghị vài giải pháp phát triển logistics xanh. Ảnh: P.Q

Ông Trần Phú Lữ - Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP Hồ Chí Minh (ITPC) nhấn mạnh, phát triển logistics xanh là xu hướng tất yếu và là tiêu chí quan trọng để đánh giá mức độ bền vững của ngành, đồng thời mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường xuất khẩu khắt khe.

Để tạo điều kiện đẩy mạnh hoạt động logistics xanh, ông Trần Phú Lữ kiến nghị, Chính phủ cần xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển dịch vụ logistics tại địa phương hiệu quả, phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội của từng địa phương, tạo điều kiện cho doanh nghiệp quy mô nhỏ và vừa thuận lợi trong việc tiếp cận các nguồn vốn...

Ngoài ra để duy trì khả năng cạnh tranh, cần bố trí ngân sách hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao công nghệ và tiến bộ kỹ thuật cho phát triển dịch vụ logistics xanh, hoàn thiện cơ cấu hạ tầng logistics xanh, tiến hành đầu tư, nâng cấp, quy hoạch hệ thống kho bãi phù hợp.

Thanh Giang