Cơ hội mới cho bệnh nhân u não từ nội soi cắt u qua đường cung mày

Kỹ thuật nội soi cắt u não

PGS.TS.BS Đồng Văn Hệ, Phó Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Chủ tịch Hội Phẫu thuật thần kinh Việt Nam và ASEAN chia sẻ về thành công lần đầu tiên ông thực hiện kỹ thuật này tại Việt Nam.

PGS.TS.BS Đồng Văn Hệ, Phó Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Chủ tịch Hội Phẫu thuật thần kinh Việt Nam và ASEAN

Kỹ thuật lần đầu tiên thực hiện thành công tại Việt Nam

PV: Trước tiên xin ông giới thiệu về phương pháp phẫu thuật nội soi cắt u qua đường mở sọ cung mày vừa được các bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức thực hiện thành công cho 3 bệnh nhân?

PGS.TS.BS Đồng Văn Hệ: 3 bệnh nhân (BN) đều có khối u nằm ngay trên trần hố mắt, vị trí khá hiểm vì khu vực này có các dây thần kinh khứu giác, thị giác, và dân thần kinh vận nhãn,… Nếu không được phẫu thuật sớm thì khối u phát triển lớn lên sẽ chèn ép vào các dây thần kinh khác. 3 BN đã được phẫu thuật nội soi qua đường rạch nhỏ 2-3cm trên cung mày để cắt bỏ khối u ở tầng trước nền sọ trong tháng 2 vừa qua. Rất may, sau 5-7 ngày phẫu thuật BN được xuất viện, trở lại cuộc sống bình thường.

Đây là kỹ thuật lần đầu tiên được thực hiện tại Việt Nam, thuộc đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước về phẫu thuật điều trị các bệnh thần kinh ít xâm lấn, nhằm cải tiến phương pháp điều trị, hạn chế tối đa các rủi ro cho BN, giúp BN nhanh hồi phục sức khỏe.

Bệnh nhân phục hồi nhanh sau phẫu thuật theo kỹ thuật mới này. (Ảnh: VGP/HM)

PV: Là người trực tiếp thực hiện phương pháp này, chắc hẳn ông có nhiều trăn trở trong công tác nghiên cứu để ứng dụng những tiến bộ có sự khác biệt vượt bậc này?

PGS.TS.BS Đồng Văn Hệ: Thực ra kỹ thuật này không phải tôi sáng tạo ra, mà nó là một bước tiến qua những phương pháp từ trước đó. Trước đây (năm 2005) tôi học được kỹ thuật mổ nội soi u não ở Australia. Khi ấy rất ít người/đơn vị thực hiện nội soi về não. Tôi là người đầu tiên thực hiện ca nội soi điều trị não úng thủy ở BV Việt Đức.

Trước đây, để can thiệp các tổn thương nền sọ, nếu tiếp cận theo phương pháp kinh điển, bác sĩ phải mở hộp sọ rộng hoặc sử dụng kính hiển vi để phẫu thuật. Sau đó, chúng tôi ứng dụng phương pháp nội soi qua đường cung mày có dùng kính hiển vi điều trị những khối u nền sọ.

Sau nhiều cuộc hội thảo và công tác cũng như mổ nội soi biểu diễn ở nước ngoài, tôi nhận thấy kỹ thuật dùng kính hiển vi này có hạn chế về ánh sáng hơn so với cách dùng kết hợp nội soi để hỗ trợ thêm. Sau 5 năm cải tiến kết hợp dùng ống nội soi hỗ trợ một số công đoạn mổ, đã giúp tôi quan sát tốt hơn những tổn thương ở góc khó tiếp cận, giúp tiến hành cắt bỏ khối u nhanh và chính xác.

Dù phẫu thuật nội soi trong lĩnh vực thần kinh và sọ não ở Việt Nam phát triển muộn hơn so với các chuyên ngành nội soi ổ bụng, lồng ngực, gối, khớp vì trong sọ não có đặc điểm sinh lý riêng. Nhưng với kết quả đạt được trong hơn 20 năm qua chúng tôi không nghĩ những nội soi trong não mình có thể ứng dụng điều trị được nhiều bệnh lý phức tạp hơn.

Từ thực tế, với những kỹ thuật hiện nay chúng ta đang làm, tôi nghĩ rằng mình không thua kém các nước phát triển. Đây sẽ là một hướng đi mới trong phẫu thuật thần kinh ít xâm lấn, mở ra nhiều cơ hội điều trị an toàn và hiệu quả hơn cho bệnh nhân tại Việt Nam.

Chúng ta tưởng tượng, mổ nội soi là không gian 2 chiều thì việc phẫu thuật sẽ khó khăn hơn so với phẫu thuật dùng kính hiển vi vì đây là không gian 3 chiều. Điều này đòi hỏi tay nghề bác sĩ cao hơn, nhiều kinh nghiệm hơn vì mỗi lần đưa dụng cụ vào nông hay sâu thì việc quan sát sẽ dễ dàng hơn với không gian 2 chiều.

Đây cũng là quãng thời gian chúng tôi làm quen, nâng cao tay nghề và quyết tâm thực hiện đề tài khoa học cấp thành phố về đường mổ cung mày với kính vi phẫu cắt u não. Sau đó chúng tôi áp dụng nội soi u não dưới kính hiển vi có hỗ trợ ống nội soi cho 1 số trường hợp thì đều thành công. Đến tháng 11/2024, tôi mạnh dạn đưa thêm vào đề tài cấp Nhà nước.

Thay vì rạch đường 20-25cm để mở hộp sọ thì lần này, cũng đường rạch đấy nhưng chỉ từ 2-2,5cm ở cung mày, chúng ta chỉ dùng mỗi ống nội soi đưa vào hỗ trợ nguồn sáng mà không cần hỗ trợ kính hiển vi.

Chúng tôi cứ ví von mổ nội soi như thắp đèn trong phòng, ánh sáng sẽ sáng choang mọi góc phòng. Mổ vi phẫu dưới kính hiển vi như thắp đèn ở hành lang và ánh sáng chiếu vào phòng hạn chế.

Và sự chiếu sáng đó giống như khi dùng ống nọi soi, mọi góc tiếp cận sẽ linh hoạt với góc nghiêng trái/phải từ 0 độ, 30, 45, 70 độ, cho phép chúng ta quan sát rất rộng giống như camera 360 độ. Nó giúp bác sĩ kiểm soát được toàn bộ cấu trúc trong hộp sọ bao gồm mạch máu, dây thần kinh, nhu mô não, những tổn thương bệnh lý.

PGS.TS.BS Đồng Văn Hệ

Nội soi cắt u não đem lại cơ hội mới cho người bệnh

PV: Và những ưu điểm đem lại khi chúng ta dùng hoàn toàn ống nội soi để cắt bỏ khối u não, thưa ông?

PGS.TS.BS Đồng Văn Hệ: Với kỹ thuật nội soi cắt u qua đường mở sọ cung mày ở 3 BN mới đây có nhiều ưu điểm vượt bậc. Thứ nhất, hệ thống ánh sáng nội soi rộng, cho phép đánh giá chính xác ranh giới giữa khối u và tổ chức lành, nhờ đó, việc cắt khối u sẽ triệt để, và bảo toàn tối đa tổ chức lành. Thứ hai, giảm thiểu nguy cơ biến chứng, tổn thương các dây thần kinh xung quanh; Thứ ba, thời gian phục hồi nhanh mà chi phí không hề tốn kém.

PV: Theo ông, khi BV Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện thành công 3 ca bệnh nói trên bằng kỹ thuật này sẽ mở ra cơ hội gì cho người bệnh. Những trường hợp nào sẽ được áp dụng kỹ thuật này?

PGS.TS.BS Đồng Văn Hệ: Trước mắt chúng tôi sẽ mổ cho những trường hợp u ở trước nền sọ, u không quá lớn, quá khó. Vì chúng tôi muốn làm những gì an toàn nhất cho người bệnh. Sau đó sẽ mở rộng dần những chỉ định. Còn tương lai, chúng tôi sẽ cắt u có đường kính 5-6cm. Và kể cả với những tổn thương ở nền sọ, đặc biệt là những trường hợp khối u như u màng não, u tuyến yên, u sọ hầu, một số u nang khác và các dị dạng hay phình động mạch cũng có thể xử lý được bằng kỹ thuật này.

PV: Trân trọng cảm ơn Giáo sư!

Lưu Hường/VOV.VN