Cơ hội mới nâng cao quyền năng của phụ nữ Việt Nam trong kinh tế số

Cơ hội mở ra nhưng không dành cho tất cả

Hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Tăng cường quyền năng kinh tế cho phụ nữ trong nền kinh tế Gig: Nghiên cứu trường hợp phụ nữ buôn bán nhỏ và giúp việc gia đình”. Ảnh: CTV

Trong tiến trình chuyển đổi số và phát triển nền kinh tế việc làm tự do (Gig Economy), phụ nữ, đặc biệt là các chị em buôn bán nhỏ và giúp việc gia đình trong khu vực phi chính thức, đang đứng trước những cơ hội mới, song cũng đối diện nhiều rủi ro. Vì thế, tăng quyền năng kinh tế cho phụ nữ không chỉ là yêu cầu về bình đẳng giới, mà còn là điều kiện quan trọng để bảo đảm tăng trưởng bao trùm, ổn định xã hội và phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

Đó là nội dung được các chuyên gia đưa ra tại Hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Tăng cường quyền năng kinh tế cho phụ nữ trong nền kinh tế Gig: Nghiên cứu trường hợp phụ nữ buôn bán nhỏ và giúp việc gia đình” do Viện Xã hội học và Tâm lý học (Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam) phối hợp với Quỹ Friedrich Naumann vì Tự do (FNF) tổ chức trong năm 2025. Hội thảo nhằm phân tích thực trạng, nhận diện thách thức và đề xuất giải pháp chính sách hỗ trợ phụ nữ trong bối cảnh chuyển đổi số ngày càng sâu rộng.

PGS.TS Đặng Thị Hoa, Phó Viện trưởng Viện Xã hội học và Tâm lý học phát biểu. Ảnh: CTV

Theo PGS.TS Đặng Thị Hoa, Phó Viện trưởng Viện Xã hội học và Tâm lý học, phụ nữ buôn bán nhỏ, bán hàng rong và giúp việc gia đình phần sức khỏe hạn chế và đa số ở độ tuổi từ 40 trở lên.

Theo PGS.TS Đặng Thị Hoa, khi công nghệ phát triển nhanh, nhóm phụ nữ yếu thế có nguy cơ mất việc làm và thu nhập nếu không kịp thích ứng với phương thức cung cấp dịch vụ qua nền tảng số. “Chuyển dịch từ hình thức lao động truyền thống sang xã hội số là xu thế tất yếu, song không phải ai cũng có đủ kỹ năng và điều kiện để theo kịp”, bà Hoa nhấn mạnh.

Bà Lê Thu Trang, đại diện Văn phòng FNF tại Hà Nội cho rằng: “Phụ nữ buôn bán nhỏ và giúp việc gia đình là nhóm lao động phụ thuộc nhiều vào thu nhập hằng ngày, do đó rất dễ bị tổn thương khi kinh tế số ngày càng chiếm ưu thế. Việc phân tích đúng thực trạng và đề xuất các kiến nghị chính sách thiết thực là điều kiện quan trọng để giúp phụ nữ tự tin, chủ động hơn trong phát triển kinh tế”.

Ở góc nhìn rộng hơn, TS Trần Thị Cẩm Nhung (Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới) phân tích rằng, chuyển đổi số, già hóa dân số và các hình thái di cư mới đang tạo ra những thách thức đan xen đối với phụ nữ tham gia kinh tế Gig. Họ vừa phải đối mặt với thu nhập bấp bênh, thiếu phúc lợi xã hội, vừa gánh nặng kép giữa lao động tạo thu nhập và công việc chăm sóc gia đình. Khoảng cách giới trong tiếp cận kỹ năng số, nguồn lực tài chính và cơ hội tham gia quyết định vẫn là rào cản lớn.

Hội Liên hiệp phụ nữ các cấp thành phố Hà Nội đã trang bị kiến thức về quản trị kinh doanh, chuyển đổi số, xây dựng thương hiệu và thương mại điện tử cho các nữ chủ doanh nghiệp. Ảnh: Ánh Dương

Ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số là nhiệm vụ trọng tâm

PGS.TS Bùi Thị An, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội cho rằng, trong những năm qua, phụ nữ trí thức Hà Nội đã có những bước tiến dài khẳng định vị trí, vai trò của mình - nhất là về bình đẳng giới. Đáng chú ý, phụ nữ Thủ đô đã đóng góp quan trọng trong phát triển y tế và giáo dục, trong thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TƯ ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Bà Nguyễn Thị Hảo, Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Hỗ trợ phát triển phụ nữ Hà Nội, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Doanh nhân nữ Hà Nội nhận định, thực tiễn kết quả thực hiện các chương trình công tác của Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 trên mọi lĩnh vực đều có sự đóng góp quan trọng của phụ nữ Thủ đô.

Trong đó, nhiều phụ nữ có thành tích cao trong nghiên cứu khoa học, ứng dụng đổi mới sáng tạo nâng cao chất lượng, hiệu quả trong công việc ở nhiều lĩnh vực, kể cả những lĩnh vực kỹ thuật mà nhiều người cho rằng phụ nữ chưa thể làm được, giờ chị em đã làm được. “Nhiều phụ nữ đã được vinh danh trong ứng dụng khoa học công nghệ. Điều đó khẳng định tiềm năng đổi mới sáng tạo của phụ nữ Thủ đô” - bà Nguyễn Thị Hảo nhấn mạnh.

Phụ nữ Thủ đô có nhiều tiềm năng trong ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số. Ảnh: Phong Châu

Năm 2025, Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố Hà Nội tiếp tục thực hiện các hoạt động hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp, các hợp tác xã do phụ nữ làm chủ. Cụ thể, tập huấn nâng cao năng lực cho 965 phụ nữ là chủ doanh nghiệp, quản lý hợp tác xã, chủ hộ kinh doanh về ứng dụng công nghệ số trong sản xuất kinh doanh, kỹ năng khởi sự, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số và dịch vụ thương mại điện tử.

Hội cũng tổ chức 12 hội nghị tập huấn Luật Hợp tác xã năm 2023, ứng dụng công nghệ số trong công tác truyền thông của hợp tác xã do phụ nữ tham gia điều hành, quản lý, nâng cao năng lực quản trị điều hành của ban quản trị hợp tác xã.... cho 1.550 cán bộ Hội và thành viên các hợp tác xã, tổ hợp tác. Các cấp Hội hỗ trợ thành lập mới 6 hợp tác xã do phụ nữ tham gia quản lý điều hành với 33 thành viên (vượt 200% so với chỉ tiêu đăng ký). Các cấp Hội phối hợp dạy nghề cho 2.960 lao động nữ; giới thiệu việc làm cho 11.814 lao động nữ.

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, nếu được trang bị kỹ năng phù hợp, tiếp cận chính sách an sinh và được bảo vệ bởi khung pháp lý tiến bộ, phụ nữ hoàn toàn có thể chủ động thích ứng, vươn lên và phát huy vai trò quan trọng trong nền kinh tế Gig. Đầu tư cho quyền năng kinh tế của phụ nữ vì thế chính là đầu tư cho sự ổn định xã hội, cho tương lai phát triển bền vững của đất nước trong kỷ nguyên số.

Nhận thức rõ vai trò của công nghệ, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam xác định ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số là nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn 2022-2027. Hội đặt mục tiêu mỗi năm có 1 triệu phụ nữ được nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ thông tin, trong đó 30% là phụ nữ dân tộc thiểu số và miền núi. Các lớp đào tạo tập trung vào kỹ năng số cơ bản, bán hàng online, thương mại điện tử, dịch vụ công trực tuyến và an toàn thông tin.

Không dừng lại ở bồi dưỡng kỹ năng, Hội còn hỗ trợ phụ nữ tiếp cận tín dụng, công nghệ, chính sách, kết nối doanh nghiệp và xây dựng mô hình kinh tế số phù hợp đặc thù từng địa phương. Đây chính là nền tảng giúp hàng nghìn phụ nữ tự tin hơn trên hành trình khởi nghiệp sáng tạo.

Đặc biệt, trong những năm qua, các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ được triển khai theo hướng “đúng, trúng, kịp thời". Nhiều lớp tập huấn về quản trị doanh nghiệp, chuyển đổi số, thương mại điện tử được tổ chức trên phạm vi toàn quốc, giúp doanh nghiệp nữ nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh mới.

Theo Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam Nguyễn Thị Tuyến, chuyển đổi số chỉ bền vững khi gắn với giảm nghèo. Trong đó, ứng dụng công nghệ giúp phụ nữ thoát khỏi tư duy sản xuất tự cung tự cấp để làm kinh tế bài bản hơn. Khi tiếp cận công nghệ, phụ nữ không chỉ nâng cao thu nhập, mà còn thay đổi tư duy kinh tế, biết phân tích thị trường, biết kể câu chuyện sản phẩm, biết xây dựng thương hiệu, những kỹ năng từng được xem là “xa xỉ” với phụ nữ nông thôn.

Đồng chí Nguyễn Thị Tuyến cho biết, để nâng cao vai trò phụ nữ trong kinh tế số, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam định hướng triển khai các chương trình chuyên sâu như: Đào tạo kỹ năng livestream, bán hàng đa nền tảng; kết nối chuyên gia, doanh nghiệp, tổ chức hỗ trợ đổi mới sáng tạo; tổ chức hội thảo, triển lãm công nghệ dành riêng cho phụ nữ; xây dựng mô hình hợp tác xã, tổ nhóm khởi nghiệp của phụ nữ; phát triển hình ảnh “nữ doanh nhân thế hệ số”.

Đình Hiệp