Cơ hội nào cho doanh nghiệp kiếm tiền từ thị trường carbon và tiết kiệm điện?

Ngày 18-11, Bộ Công Thương tổ chức hội nghị phổ biến chính sách pháp luật về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, ứng phó biến đổi khí hậu.

Phát biểu tại hội nghị, ông Phạm Thành Trung, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Công Thương), cho biết biến đổi khí hậu đã và đang tác động sâu rộng đến phát triển kinh tế - xã hội, an ninh năng lượng và phúc lợi của người dân.

Ông Phạm Thành Trung, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Công Thương) cho biết, biến đổi khí hậu đã và đang tác động sâu rộng đến phát triển kinh tế-xã hội. Ảnh: NC

Theo ông Trung, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả không chỉ là một giải pháp kỹ thuật - quản trị. Đây còn được xem là “nguồn năng lượng thứ nhất” với chi phí thấp, phát huy tác dụng ngay. Giải pháp này giúp nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm phát thải khí nhà kính và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Thời gian qua, nhiều địa phương đã xây dựng kế hoạch hành động cụ thể. Nhiều doanh nghiệp đã triển khai quản trị năng lượng, thay thế thiết bị hiệu suất cao, tham gia kiểm toán năng lượng định kỳ. Phong trào hộ gia đình, tòa nhà xanh, chiếu sáng hiệu quả tiếp tục lan tỏa.

Tuy nhiên, trước yêu cầu mới về tăng trưởng xanh, chuyển dịch năng lượng và thị trường carbon, công tác này vẫn còn không ít khó khăn. Điển hình là chi phí đầu tư ban đầu lớn, thiếu mô hình tài chính phù hợp, năng lực quản trị năng lượng chưa đồng đều. Ngoài ra, dữ liệu đo lường - báo cáo - thẩm tra (MRV) cần được chuẩn hóa; nhận thức xã hội ở một số nơi còn hạn chế.

Do đó, các bộ, ngành, địa phương cần rà soát, cập nhật kịp thời các chương trình, kế hoạch sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Các kế hoạch này cần đồng bộ hóa với chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu, tăng trưởng xanh và quy hoạch năng lượng.

Bên cạnh đó, cần cụ thể hóa trách nhiệm của cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm. Các đơn vị cần quy định rõ tiêu chí, lộ trình thay thế thiết bị hiệu suất thấp, tăng cường kiểm tra, giám sát gắn với cơ chế khuyến khích, ràng buộc phù hợp.

Về tài chính, ông Trung cho rằng cần huy động tài chính xanh và mô hình công ty dịch vụ năng lượng (ESCO). Để vượt qua rào cản chi phí đầu tư ban đầu, cần đa dạng hóa nguồn vốn qua tín dụng xanh, quỹ bảo lãnh, ESCO, phát hành trái phiếu xanh và cơ chế chia sẻ tiết kiệm.

"Các định chế tài chính cần phối hợp cùng cơ quan quản lý, hiệp hội và doanh nghiệp xây dựng danh mục dự án mẫu. Đồng thời, cần xây dựng tiêu chí lựa chọn, tiêu chuẩn đo lường hiệu quả và cơ chế phân bổ rủi ro phù hợp", ông Trung đề nghị.

Cũng theo ông Trung, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả cần lồng ghép với lộ trình giảm phát thải và thị trường carbon. Cụ thể, doanh nghiệp cần chủ động kiểm kê khí nhà kính, xác định đường cơ sở và danh mục biện pháp giảm nhẹ chi phí thấp. Việc chuẩn bị dữ liệu và minh chứng tin cậy ngay từ bây giờ sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt cơ hội khi thị trường carbon đi vào vận hành. Điều này cũng giúp đáp ứng yêu cầu của chuỗi cung ứng toàn cầu về phát thải.

Dịp này, Ban tổ chức cũng ra mắt Cộng đồng hiệu quả năng lượng Việt Nam. Đây là nơi thúc đẩy kết nối, chia sẻ tri thức vì mục tiêu tiết kiệm năng lượng, chuyển đổi xanh.

Ông Đặng Hải Dũng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) phát biểu tại chương trình. Ảnh: NC

Chia sẻ tại chương trình, ông Đặng Hải Dũng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), cho biết cộng đồng không chỉ là một nền tảng trực tuyến. Đây là không gian tri thức mở, nơi kết nối, chia sẻ và hợp tác giữa những con người cùng chung khát vọng vì một nền năng lượng xanh, sạch và bền vững hơn.

Tại đây, các chuyên gia có thể trao đổi kinh nghiệm, các doanh nghiệp có thể tiếp cận giải pháp công nghệ. Cơ quan quản lý nhà nước cũng có thêm kênh thông tin để lắng nghe thực tiễn và phản hồi chính sách kịp thời.

Một điều mới của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Luật 77/2025/QH15, thông qua 18/6/2025, hiệu lực 01/01/2026 với mục tiêu thể chế hóa NQ 55-NQ/TW; khắc phục bất cập luật cũ; đồng bộ pháp luật; phù hợp cam kết quốc tế.

NGUYỄN CHÂU