Cờ in máu chiến thắng mang hồn nước

Trong cuộc khởi nghĩa Nam kỳ ngày 23/11/1940, lần đầu tiên lá cờ đỏ sao vàng xuất hiện. Ngày 19/8/1945, Hà Nội rợp trời cờ hoa. Lá cờ đỏ sao vàng tự do tung bay khắp phố phường Hà Nội, bài hát “Tiến quân ca” vang lên dưới trời thu lộng gió.

Ngày 2/9/1945, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc bản “Tuyên ngôn độc lập” tại quảng trường Ba Đình, lá cờ đỏ sao vàng lại phấp phới tung bay trước toàn thể quốc dân, khẳng định tất yếu sự ra đời của nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Trực thăng diễn tập kéo cờ bay qua Hồ Gươm chuẩn bị cho lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Ảnh: Quynh Anh - Roi

Song hành và được khắc ghi trong các bản Hiến pháp

Ngày 19/8/1945, Hà Nội rợp cờ đỏ sao vàng giữa trời thu lộng gió. Từ Thủ đô, lá cờ ấy lần lượt tung bay trên kinh thành Huế, Sài Gòn và nhiều địa phương khác trên toàn quốc. Niềm vui vỡ òa trong hàng triệu ánh mắt, nụ cười, trong tiếng hô vang “Việt Nam độc lập muôn năm”.

Hình ảnh của lá cờ đỏ sao vàng đó được cắm trên các trụ sở của chính quyền thuộc địa mà cách mạng đã giành được ở khắp 3 miền Bắc - Trung - Nam, khẳng định quyền làm chủ của nhân dân ta sau gần 1 thế kỷ chịu ách thống trị của chủ nghĩa thực dân (1858-1945).

Chiều ngày 2/9/1945, tại Vườn hoa Ba Đình (nay là Quảng trường Ba Đình), khi Lãnh tụ Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời bước lên bục đọc bản “Tuyên ngôn độc lập”, trước mặt, phía sau, bên phải, bên trái Người là rợp trời lá cờ đỏ sao vàng tung bay. Hình ảnh ấy đã đi vào lịch sử Việt Nam tròn 80 năm trước và in đậm trong tâm trí nhiều thế hệ, là biểu tượng cho một kỷ nguyên mới: Một dân tộc từ trong nô lệ kiêu hãnh đứng lên giành lại quyền làm chủ đất nước.

Ngay sau thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945, Chính phủ lâm thời quyết định tiến hành Tổng tuyển cử trên cả nước để bầu ra Quốc hội đầu tiên của một nước Việt Nam mới, công bố Hiến pháp đầu tiên năm 1946. Điều 3 Hiến pháp quy định rõ “Quốc kỳ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là nền đỏ, giữa có sao vàng 5 cánh”. Dù đây là bản hiến pháp đầu tiên trong bối cảnh của nhà nước cách mạng non trẻ vừa ra đời thì việc ghi nhận quốc kỳ trong những điều khoản đầu tiên của hiến pháp mang một ý nghĩa đặc biệt.

Sau chiến thắng Điện Biên phủ và Hiệp định Geneve 1954, đất nước tạm thời chia cắt. Năm 1959, để đáp ứng với hoàn cảnh mới, tình hình và nhiệm vụ cách mạng mới, bản Hiến pháp mới được ban hành. Trong Chương I, Điều 101 của Hiến pháp năm 1959 tiếp tục khẳng định: “Quốc kỳ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa nền đỏ, giữa có sao vàng 5 cánh”.

Sự lặp lại nguyên văn quy định từ Hiến pháp 1946 cho thấy sự thống nhất, liên tục trong nhận thức và pháp lý về Quốc kỳ. Lá cờ đỏ sao vàng lúc này vừa là biểu tượng của nhà nước xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, vừa là ngọn cờ cổ vũ đấu tranh cách mạng miền Nam, trở thành biểu tượng bất khuất của tinh thần “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”.

Ngày 30/4/1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng, non sông thu về một mối. Năm 1976, Quốc hội khóa VI đã quyết định đổi tên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thành Cộng hòa XHCN Việt Nam. Trong bối cảnh đó, Hiến pháp 1980 ra đời. Chương I, Điều 142 của Hiến pháp 1980 ghi: “Quốc kỳ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nền đỏ, ở giữa có sao vàng 5 cánh”. Điều đáng chú ý là tên nước đã thay đổi, tên Đảng cũng thay đổi từ Đảng Lao động Việt Nam thành Đảng Cộng sản Việt Nam, nhưng quy định về Quốc ca, Quốc kỳ vẫn giữ nguyên. Lá cờ đỏ sao vàng tiếp tục được khẳng định là biểu tượng có sự thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, biểu trưng cho thành quả của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, giành độc lập, thống nhất Tổ quốc.

Sau Đại hội lần thứ VI của Đảng năm 1986, đất nước bước vào thời kỳ đổi mới toàn diện, hội nhập sâu rộng và phát triển, cần phải có một bản hiến pháp mới. Hiến pháp 1992 ra đời trong bối cảnh mới nhằm thể chế hóa đường lối Đổi mới. Tại Chương I, Điều 141, Hiến pháp 1992 quy định: “Quốc kỳ nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam nền đỏ, ở giữa sao vàng 5 cánh”.

Hiến pháp năm 2013 được ban hành trong bối cảnh đất nước đã trải qua gần 30 năm đổi mới. Trong Điều 13 của Hiến pháp năm 2013 ghi rõ: “Quốc kỳ nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nền đỏ, ở giữa có sao vàng 5 cánh”.

Qua 5 bản Hiến pháp (1946, 1959, 1980, 1992, 2013), quy định về Quốc kỳ đều nhất quán “nền đỏ, giữa có sao vàng 5 cánh”. Dù tên Đảng, tên Nước thay đổi trong từng bối cảnh lịch sử nhưng Quốc kỳ vẫn là bất biến.

Lá cờ gửi gắm niềm tin chính nghĩa

Trong 9 năm toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1946-1954), lá cờ đỏ sao vàng hiện diện ở khắp chiến khu Việt Bắc, trên nương rẫy, dưới hầm hào, và đặc biệt là trên chiến hào Điện Biên phủ.

Lá cờ đỏ sao vàng với dòng chữ “Quyết chiến quyết thắng” tung bay trên hầm Đờ Cát chiều 7/5/1954 đã trở thành biểu tượng cho chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Và cũng lần đầu tiên trong lịch sử, lá cờ đỏ sao vàng thiêng liêng ấy đã hiên ngang tung bay tại một diễn đàn ngoại giao đa phương lớn của quốc tế, sánh ngang cùng quốc kỳ các cường quốc tại Hội nghị Geneve 1954. Đó không chỉ là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam mà còn là sự khẳng định với thế giới rằng, Việt Nam đã trở thành một quốc gia độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, có vị trí trên trường quốc tế.

Trải qua gần 2 thập kỷ sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước bước vào giai đoạn quyết liệt thì lá cờ đỏ sao vàng một lần nữa xuất hiện tại Hội nghị Paris năm 1973. Trên bàn hội nghị, lá cờ đỏ sao vàng và lá cờ sao vàng nửa đỏ nửa xanh đã sánh ngang cùng các quốc kỳ khác.

Sự hiện diện của lá cờ đỏ sao vàng tại thủ đô Paris mang ý nghĩa lịch sử vô cùng to lớn. Đó là minh chứng hùng hồn cho tính chính danh của cuộc kháng chiến chính nghĩa mà dân tộc ta tiến hành vì nền độc lập, tự do. Đặc biệt, sự xuất hiện song song của 2 lá cờ sao vàng khẳng định rằng, cả dân tộc Việt Nam từ Bắc đến Nam đều chung một lý tưởng, một khát vọng độc lập, thống nhất.

Buổi tổng duyệt diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 diễn ra tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội. Trước khi lễ diễu binh, diễu hành diễn ra, các biên đội phi cơ quân sự của Quân chủng Phòng không - Không quân lần lượt bay ngang qua lễ đài. Ảnh: Phạm Hải.

Thời kỳ đổi mới mạnh mẽ, hội nhập quốc tế sâu rộng

Trong 30 năm chiến tranh, hình ảnh của lá cờ đỏ sao vàng không chỉ là dấu hiệu thắng lợi của cách mạng mà hình ảnh đó còn là biểu trưng cho niềm tin và khát vọng của cả một dân tộc.

Sau ngày thống nhất đất nước, lá cờ Tổ quốc không chỉ tung bay khắp non sông gấm vóc, núi sông đồng ruộng Việt Nam mà còn hiện diện ngày càng nhiều trên các diễn đàn quốc tế.

Một trong những sự kiện trọng đại sau năm 1975 là ngày 20/9/1977, Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 149 của Liên Hợp Quốc. Tại New York (Hoa Kỳ), lá cờ đỏ sao vàng lần đầu tiên tung bay cùng quốc kỳ các nước thành viên LHQ, đánh dấu sự khẳng định chủ quyền, vị trí và tiếng nói Việt Nam trên trường quốc tế. Việt Nam từ nước thuộc địa, bị chia cắt và phải đổ máu để giành độc lập, thống nhất trong chiến tranh, từng bị bao vây, cô lập nay đã đường hoàng hiện diện trong “ngôi nhà chung” của nhân loại.

Từ LHQ, Quốc kỳ Việt Nam tung bay tại trụ sở của nhiều tổ chức, diễn đàn khu vực và quốc tế, là minh chứng sinh động cho đường lối đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa của Việt Nam.

Không chỉ trong lĩnh vực chính trị, ngoại giao, lá cờ Tổ quốc còn hiện diện trên nhiều đấu trường thể thao, các cuộc thi trí tuệ Olympic quốc tế và giao lưu văn hóa quốc tế…

Cờ Tổ quốc ở đảo Trường Sa

Biểu tượng bất diệt trong tim mỗi người Việt Nam

80 năm qua, lá cờ Tổ quốc đã chứng kiến và đồng hành cùng dân tộc Việt Nam.

Lá cờ đỏ sao vàng không chỉ là biểu tượng pháp lý mà còn là biểu trưng cho linh hồn dân tộc, là niềm tin, là sức mạnh tinh thần vô giá. Lá cờ đỏ sao vàng chứa đựng ý nghĩa sâu xa: Nền đỏ tượng trưng cho cách mạng, cho máu đào của bao thế hệ đã cống hiến và hy sinh cho Tổ quốc. Ngôi sao vàng 5 cánh tượng trưng cho hồn nước, cho khối đại đoàn kết toàn dân sĩ, nông, công, thương, binh.

Với mỗi người Việt Nam, lá cờ đỏ sao vàng luôn ở trong tim. Không chỉ hiện diện trong các sự kiện lịch sử, lá cờ Tổ quốc còn sinh động, sống động tung bay trên từng ngôi nhà, ngôi làng, góc phố ở mỗi dịp lễ, Tết, ngày kỷ niệm trọng đại…

Tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, những người lính của Bộ Tư lệnh Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn hàng ngày nghiêm trang thực hiện nghi lễ thượng cờ lúc mờ sáng…

Với những người lính biển, lá cờ Tổ quốc như một báu vật. Tại các đảo thuộc quần đảo Trường Sa và nhà giàn, giữa biển khơi muôn trùng sóng vỗ, lá cờ Tổ quốc càng thêm thiêng liêng, là linh hồn, là sứ mệnh từ trái tim, là lời thề son sắt mà những người lính hải quân nguyện giữ bằng cả máu xương để khẳng định chủ quyền và tiếp thêm niềm tin cho dân tộc.

Trong Điều lệnh Hải quân Nhân dân Việt Nam, khi buộc phải rời tàu, Thuyền trưởng chịu trách nhiệm mang theo Quốc kỳ và các tài liệu quan trọng theo quy định. Trong trường hợp không thể mang theo tài liệu, Thuyền trưởng buộc phải hủy, nhưng với Quốc kỳ phải mang theo.

Trên boong tàu Hải quân, nghi thức chào cờ luôn là khoảnh khắc thiêng liêng nhất. Tôi đã từng được may mắn được ra thăm Trường Sa và nhà giàn DK1/7. Lính đảo thường tổ chức lễ chào cờ Tổ quốc, hát Quốc ca và đọc “10 lời thề danh dự” của quân nhân trước cột mốc chủ quyền. Lá cờ đỏ sao vàng bay trong gió biển, giữa tiếng hát “Đoàn quân Việt Nam đi…” hào hùng như một sự thầm hứa, dù bất kỳ hoàn cảnh nào, người lính sẽ luôn chắc tay súng giữ gìn từng tấc đất Tổ quốc.

Nơi biển khơi, với mỗi ngư dân Việt Nam khi đánh bắt xa bờ, lá cờ đỏ sao vàng tung bay trên mũi tàu cũng là một niềm tự hào lớn lao, là điểm tựa tinh thần giúp họ tự tin, vững vàng rẽ sóng.

Nhóm bạn Tường Vân, Thùy Trang và Hồng Yến - sinh viên Đại học Văn Hiến – tự hào nói: “Chúng tôi hạnh phúc khi là người Việt Nam”. Ảnh: Nguyễn Huế

Trong tâm trí tuổi trẻ, lá cờ Tổ quốc là niềm tự hào, là ước mơ, là khát vọng. Hình ảnh các em học sinh phổ thông ở các trường học, dù thành thị hay nông thôn, dù trong Nam hay ngoài Bắc, mỗi sáng thứ hai đầu tuần, các em lại được chào cờ, hát quốc ca. Lễ chào cờ đã trở thành một nghi thức thiêng liêng để nhắc nhở và giáo dục thế hệ trẻ tình yêu quê hương, đất nước.

Hôm nay, đất nước Việt Nam hân hoan, xúc động, tự tin, tự hào đón chào ngày Đại lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Lá cờ đỏ sao vàng tung bay trên Quảng trường Ba Đình, trên khắp các con đường, góc phố ở mọi miền quê hương…

Trần Trung Hiếu