Có một Trịnh Công Sơn trong hội họa

Nói liều vì hai lẽ. Một, ánh hào quang Trịnh để lại quá lớn, nên rất khó tiếp cận. Hai, mọi tinh anh dường như Trịnh Công Sơn đều phổ cả vào âm nhạc, thơ văn; còn hội họa, theo tôi, chỉ là chút dư vang. Tuy nhiên, vì là người tài nên Trịnh vẫn phả được tiếng nói hình sắc của mình vào giữa phôi pha cõi đời.

Ca sĩ Hồng Nhung do Trịnh Công Sơn vẽ.

Thành công của Trịnh Công Sơn hẳn nhiên không phải là hội họa, nhưng chính hội họa lại góp phần hiển lộ tính chất đa tài ở Trịnh Công Sơn. Hãy nghe thuở sinh thời Trịnh nói về niềm đam mê của mình: “Vẽ đối với tôi là một niềm đam mê đặc biệt. Đã đụng màu vào toile là không dứt ra được, màu này kêu gọi màu khác, nét vẽ này đòi hỏi một nét tiếp theo, như Hamarque có viết câu: le vin appelle le vin (rượu gọi rượu)”.

Cũng như âm nhạc và văn thơ, cuộc phiêu du hội họa của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn là một cuộc phiêu du bay ra ngoài vòng thực tại, khi ông vẽ tức là tự khai phá, tự thức dậy, là tìm về nguồn sáng hiện hữu bên trong lòng mình để cân bằng, giải thoát khỏi những tồn sinh thế tục. Với Trịnh công Sơn, đường nét hay màu sắc chỉ như đôi cánh mang tâm hồn ông trở về cố quận, nơi giọt sương đầu nguồn còn đọng lại thuần khiết, tinh trong. “Có những chuyện đời nói bằng văn thơ, có lúc phải diễn đạt bằng ca khúc và có lúc phải vẽ mới nói hết những điều mình mang đến cho anh em quanh cuộc sống của mình”, Trịnh Công Sơn chia sẻ.

Trịnh không đánh cược đời mình cho hội họa, mà chỉ vì nhu cầu tự thân, đôi lúc Trịnh Công Sơn cảm thấy ca khúc chưa nói hết thì đây cũng là cách làm đáng yêu của người nghệ sĩ lớn; và cũng là cách để Trịnh di dưỡng tinh thần sau cuộc vật vã cho một ca khúc ra đời, hoặc thai nghén cho một ca khúc mới. Nhưng tôi muốn thông qua hình sắc Trịnh để nhận biết cái ám ảnh vô thức xuyên suốt hành trình sáng tạo của con người lừng danh này, từ ca khúc cho đến hội họa là gì? Rồi tôi nhận ra hình sắc ở đây cũng phiêu phất, đầy sương khói như một vọng thể chới với của kiếp người... Chính cái ưu tư thấm đượm tinh thần Phật giáo trước thân phận kiếp người đã làm nên tên tuổi Trịnh và Trịnh Công Sơn trở thành người hát rong qua mọi thời đại cũng vì lẽ ấy.

TRỊNH CHU