Cơ quan điều tra kiến nghị chấn chỉnh tình trạng 'chạy thầu' qua vụ án Thuận An

Tháng 12/2021, thông qua Phạm Thái Hà, Nguyễn Duy Hưng gặp gỡ Dương Văn Thái, khi đó là Bí thư Tỉnh ủy Bắc Giang. Từ đây, Hưng mới biết và có quan hệ với nhiều cá nhân khác là lãnh đạo tỉnh Bắc Giang, trong đó có Lê Ô Pích, khi đó là Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang.

Lợi dụng mối quan hệ cá nhân, Hưng còn nhờ Phạm Thái Hà tác động đến Dương Văn Thái, tạo điều kiện cho Công ty cổ phần Tập đoàn Thuận An được trúng thầu, thi công Dự án cầu Đồng Việt.

Tháng 3/2022, Dương Văn Thái yêu cầu cấp dưới là Nguyễn Văn Thạo (Giám đốc Ban Quản lý dự án tỉnh Bắc Giang) tạo điều kiện cho Công ty cổ phần Tập đoàn Thuận An được đấu thầu thi công Dự án cầu Đồng Việt, trị giá 1.130 tỷ đồng.

Bị can Phạm Thái Hà.

Được giúp đỡ, Công ty cổ phần Tập đoàn Thuận An đã trúng thầu. Sau đó, Hưng thống nhất với Thạo sẽ chi 3% tiền “cơ chế” cho Ban Quản lý dự án tỉnh Bắc Giang. Trong số tiền % “cơ chế”, Thạo nhận 2% để sử dụng chi phí cho lãnh đạo tỉnh, còn 1% cho cán bộ của Ban Quản lý dự án tỉnh Bắc Giang tham gia dự án.

Nhưng do Công ty cổ phần Tập đoàn Thuận An không đủ năng lực đấu thầu thi công cầu Đồng Việt nên Hưng đã mời Trần Quang Việt (Tổng Giám đốc Công ty Trung Chính) tham gia liên danh thi công cầu Đồng Việt; Công ty 168 Việt Nam và Công ty Nam Anh làm thầu phụ cho Công ty cổ phần Tập đoàn Thuận An để thi công một số hạng mục khác.

Để có tiền chi phí cho chủ đầu tư, Hưng yêu cầu Công ty Trung Chính và Công ty 168 Việt Nam phải nộp tiền phí là 7% ngoài hợp đồng. Công ty Nam Anh phải nộp tiền phí là 30% ngoài hợp đồng. Một nhà thầu phụ là Công ty TAEC thực hiện thi công phần trụ cầu phải nộp phí 16% ngoài hợp đồng.

Bị can Nguyễn Duy Hưng.

Từ đó, Hưng thu tổng số 92 tỷ đồng tiền phí ngoài hợp đồng của các nhà thầu, trong đó Công ty Trung Chính 22 tỷ, Công ty 168 Việt Nam 10,3 tỷ đồng, Công ty Nam Anh 34 tỷ đồng và Công ty TAEC hơn 25 tỷ đồng.

Quá trình thi công, Hưng còn gửi giá, thu hơn 4,8 tỷ đồng tiền chênh lệch giá vật liệu đầu vào của hai nhà cung cấp vật liệu.

Sau khi có được số tiền trên, Hưng đưa cho Ban Quản lý dự án tỉnh Bắc Giang 3,75 tỷ đồng và chi cho Nguyễn Văn Thạo 11 tỷ đồng. Thạo đưa lại cho Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang lúc đó là Lê Ô Pích 3 tỷ đồng, còn Thạo giữ lại 8 tỷ đồng.

Phạm Thái Hà khai, sau khi Công ty cổ phần Tập đoàn Thuận An trúng thầu, ông ta được Hưng đến nhà và đưa số tiền 500 triệu đồng để cảm ơn. Ngoài ra, vào các dịp lễ, tết, Hưng nhiều lần đưa biếu Hà tổng số tiền 250 triệu đồng. Đến nay, Phạm Thái Hà đã tự nguyện nộp khắc phục 750 triệu đồng vào tài khoản tạm giữ của cơ quan điều tra.

Bị can Nguyễn Văn Thạo.

Cơ quan điều tra đề nghị truy tố Phạm Thái Hà phạm tội “Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi”. Nguyễn Duy Hưng bị đề nghị truy tố về tội “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng” và “Đưa hối lộ”. Các bị can Dương Văn Thái, Lê Ô Pích bị đề nghị truy tố về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.

Bản kết luận điều tra cũng nêu rõ, Nguyễn Duy Hưng có vi phạm về đấu thầu ở 5 dự án gồm: Dư án cầu Đồng Việt (Bắc Giang), Dự án cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ, Dự án cầu Vĩnh Tuy 2, Dự án đường ven sông Hạ Long - Đông Triều (Quảng Ninh), Dư án quốc lộ 14E. Liên quan đến hành vi phạm tội của Nguyễn Duy Hưng là hàng loạt sai phạm của nhiều cán bộ tại Ban Quản lý dự án TP Hà Nội, Ban Quản lý dự án tỉnh Bắc Giang, Ban Quản lý dự án tỉnh Tuyên Quang, Ban Quản lý dự án tỉnh Quảng Ninh và Cục Đường bộ Việt Nam.

Quá trình thực hiện các dự án, Hưng đều tạo ra “cơ chế” chi tiền cho cán bộ nhà nước để sớm được nghiệm thu, thanh toán. Hưng bị cáo buộc đã gây thiệt hại cho tài sản nhà nước hơn 120 tỷ đồng và hưởng lợi bất chính 98 tỷ đồng.

Sau khi kết luận về các sai phạm xảy ra tại Công ty cổ phần Tập đoàn Thuận An và các đơn vị liên quan, Cơ quan CSĐT Bộ Công an nhận thấy, hành vi “chạy thầu” là một thực trạng phổ biến, bản chất là tìm kiếm sự thỏa thuận, can thiệp trái phép vào hoạt động đấu thầu.

Để trúng thầu, nhiều doanh nghiệp phải có quan hệ, chấp nhận chi tiền “cơ chế” cho lãnh đạo cơ quan có thẩm quyền. Đây được xem là một phần tất yếu của quá trình đấu thầu, thi công dự án.

Vụ án này là điển hình cho việc các nhà thầu thi công ngay từ đầu đã sử dụng mối quan hệ để câu kết, thông đồng, móc ngoặc với chủ đầu tư dự án để được tham gia. Từ đó, nhà thầu được chủ đầu tư tiết lộ, cung cấp thông tin, dự toán gói thầu, “cài thầu” trong hồ sơ để đáp ứng năng lực.

Vụ án này cũng chỉ ra rằng, việc chấm thầu, lựa chọn nhà thầu chỉ là hình thức. Nhiều đơn vị đương nhiên được trúng thầu gây tình trạng bất bình đẳng cho các doanh nghiệp có đủ năng lực, nhưng không có quan hệ.

Cơ quan CSĐT Bộ Công an kiến nghị Bộ Tài chính cần kiểm tra chặt chẽ hoạt động kiểm toán của các công ty xác nhận báo cáo tài chính. Qua đó hạn chế bị lợi dụng can thiệp, tác động nâng khống năng lực thực tế để được lựa chọn làm chủ đầu tư, nhà thầu thi công.

Nguyễn Hưng