Cơ sở đào tạo đại học phải sớm công bố phương thức tuyển sinh năm 2026 ngay trong tháng 10/2025

Bên cạnh đó, Bộ cũng yêu cầu các trường chuẩn bị chính sách ưu tiên khu vực trong bối cảnh việc sáp nhập các tỉnh sẽ tác động đến đối tượng thí sinh. Đây là bước đi thể hiện quyết tâm chuẩn hóa, minh bạch và ổn định trong công tác tuyển sinh, khắc phục triệt để những bất cập còn tồn tại và chuẩn bị cho một giai đoạn mới, khi thi trên máy tính sẽ dần được triển khai từ năm 2027.

Vấn đề nguyện vọng: Tự do nhưng cần hợp lý

Theo GS. TS. Nguyễn Tiến Thảo, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT), năm 2025 có tới 852.000 thí sinh đăng ký dự thi, với hơn 7,6 triệu nguyện vọng vào hơn 4.000 lượt ngành, chương trình của hơn 500 trường đại học, cao đẳng trên cả nước. Con số này gần gấp đôi năm 2024 (chỉ gần 4 triệu nguyện vọng).

Điểm nhấn là toàn bộ quy trình tuyển sinh được thực hiện trực tuyến, từ đăng ký, nộp lệ phí, lọc ảo đến xác nhận nhập học. Nhờ hệ thống chung, mọi thao tác diễn ra minh bạch, giảm sai sót. Tuy nhiên, vẫn còn 16 cơ sở giáo dục gặp sự cố kỹ thuật, ảnh hưởng đến gần 1.000 thí sinh; đồng thời có 14 trường mắc sai sót trong dữ liệu đầu vào, tiêu chí xét tuyển. Nguyên nhân chủ yếu do tâm lý chủ quan, chưa nắm vững quy chế, hoặc công bố tiêu chí chưa chuẩn xác.

Bộ GD&ĐT đã kịp thời can thiệp, yêu cầu kéo dài thời gian lọc ảo toàn quốc thêm 2 ngày để khắc phục tình trạng quá tải phần mềm ở nhóm miền Bắc (do Đại học Bách khoa Hà Nội chủ trì). Kết quả, quy trình vẫn đảm bảo tiến độ, công bố kết quả xét tuyển đúng kế hoạch (22/8).

Đặc biệt, năm 2025, Bộ yêu cầu các trường không được xét tuyển sớm như năm 2024. Đây là thay đổi quan trọng sau khi xét tuyển sớm từng gây bất cập lớn: tỷ lệ thí sinh trúng tuyển nhưng không nhập học cao, gây lãng phí nguồn lực xã hội và thiếu công bằng cho nhóm xét tuyển bằng kết quả thi tốt nghiệp THPT.

Một điểm sáng của mùa tuyển sinh 2025 là sự khởi sắc mạnh mẽ của các ngành sư phạm và STEM. Trong tổng số 74 ngành có điểm chuẩn từ 28/30 trở lên, có tới 50 ngành thuộc khối sư phạm và 17 ngành thuộc nhóm kỹ thuật - công nghệ chiến lược như khoa học máy tính, trí tuệ nhân tạo, vi mạch bán dẫn, điều khiển và tự động hóa. Điều này phản ánh rõ xu hướng dịch chuyển tích cực của thí sinh: chọn ngành học gắn với nhu cầu xã hội, có cơ hội nghề nghiệp cao, đồng thời góp phần giải quyết vấn đề thiếu hụt giáo viên, kỹ sư công nghệ.

Theo thống kê, đến ngày 2/9, đã có 625.477 thí sinh xác nhận nhập học, tăng 13,82% so với năm 2024. Tỷ lệ cơ sở đào tạo tuyển dưới 30% chỉ tiêu giảm mạnh, chỉ còn 6,5% (so với 16,4% năm 2024). Những con số này cho thấy niềm tin xã hội đối với giáo dục đại học đang được củng cố.

Một trong những chủ đề nóng tại hội nghị là việc hạn chế số lượng nguyện vọng đăng ký. Năm 2025, gần 40% thí sinh đăng ký 5 nguyện vọng; 30,9% đăng ký 10 nguyện vọng; đặc biệt có 6,7% đăng ký trên 20 nguyện vọng. Điều này khiến hệ thống phải lọc ảo tới 10 lần (tăng so với dự kiến 6 lần), gây áp lực kỹ thuật.

Nhiều ý kiến từ các trường, như của PGS.TS Trần Thị Mỹ Diệu (Hiệu trưởng ĐH Văn Lang), cũng cho rằng nên giới hạn số lượng nguyện vọng để giảm gánh nặng lọc ảo, giúp thí sinh cân nhắc kỹ hơn, đồng thời đảm bảo công bằng trong xét tuyển.

Cũng tại hội nghị, Bộ GD&ĐT đã lấy ý kiến các trường về việc có nên tiếp tục duy trì phương thức xét tuyển bằng học bạ trong đợt 1 và về vấn đề hạn chế nguyện vọng đăng ký xét tuyển của thí sinh.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, chủ trương không hạn chế nguyện vọng của Bộ GD&ĐT trong thời gian qua nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho thí sinh nhưng trên thực tế lại làm khó cho thí sinh khi các em không xác định được các nguyện vọng thực sự. Bên cạnh đó, việc hạn chế số lượng nguyện vọng sẽ giúp việc xử lý dữ liệu không quá phức tạp.

Các đại biểu dự hội nghị. (Ảnh: Bộ GD&ĐT)

Chuẩn bị cho thi trên máy tính từ năm 2027

Một điểm nhấn khác tại hội nghị là việc chuẩn bị triển khai thi tốt nghiệp và tuyển sinh đại học trên máy tính theo Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị. Năm 2026 sẽ giữ ổn định như 2025, nhưng từ 2027, phương thức thi trên máy tính sẽ bắt đầu áp dụng. Đây là bước đi tất yếu để hiện đại hóa, đồng bộ với xu thế quốc tế.

Tuy nhiên, để làm được điều này, Bộ và các trường cần chuẩn bị kỹ về hạ tầng công nghệ, ngân hàng đề thi chuẩn hóa, tập huấn cán bộ, và quan trọng nhất là đảm bảo sự công bằng cho thí sinh ở các vùng miền khác nhau.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, đây là thời cơ lớn để giáo dục đại học Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, ngành cũng đứng trước nhiều câu hỏi: sáp nhập trường thế nào để tránh manh mún; trao quyền tự chủ nhưng không phụ thuộc tài chính ra sao; vai trò của Nhà nước trong đầu tư chủ đạo được hiểu thế nào; chính sách cho khối ngoài công lập sẽ được thiết kế thế nào?... Bộ trưởng nhấn mạnh: “Trước hết, cần thống nhất nhận thức để hành động đúng. Nếu không kịp thời nắm bắt, chúng ta sẽ bỏ lỡ cơ hội quý giá.”

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định: Tuyển sinh vốn chỉ là khâu “ngọn” trong toàn bộ quy trình giáo dục đại học, nhưng lại có ảnh hưởng sâu rộng tới “gốc” là chất lượng đào tạo. Nếu khâu đầu vào được tổ chức chặt chẽ, công bằng và minh bạch, các trường sẽ có nền tảng vững chắc để triển khai đào tạo, nghiên cứu, bồi dưỡng nhân tài. Ngược lại, nếu công tác tuyển sinh bất ổn, thiếu minh bạch, sẽ làm giảm niềm tin xã hội, ảnh hưởng trực tiếp tới uy tín của hệ thống giáo dục đại học.

Chính vì lẽ đó, Bộ trưởng yêu cầu từ năm 2026, các cơ sở giáo dục đại học phải công bố sớm phương án tuyển sinh để thí sinh và phụ huynh có sự chuẩn bị tốt hơn. Không chỉ vậy, từ năm 2027, các trường buộc phải xây dựng đề án tuyển sinh có tính ổn định trong nhiều năm. Điều này sẽ chấm dứt tình trạng thay đổi liên tục, khi mỗi năm lại xuất hiện những phương thức mới khiến thí sinh bối rối, phụ huynh hoang mang, còn dư luận thì nghi ngại về tính minh bạch.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu kết luận hội nghị. (Ảnh: Bộ GD&ĐT)

Một điểm nhấn quan trọng khác trong chỉ đạo của Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn là yêu cầu tăng cường tính minh bạch trong toàn bộ quá trình tuyển sinh. Các cơ sở giáo dục đại học cần công khai rõ ràng chỉ tiêu, phương thức xét tuyển, quy trình đánh giá hồ sơ, và cả trách nhiệm giải trình sau tuyển sinh. Theo Bộ trưởng, đây là yếu tố sống còn để khẳng định uy tín của từng trường và của cả hệ thống.

“Công tác tuyển sinh không chỉ là chuyện nội bộ của một trường đại học, mà là sự kiện xã hội, liên quan trực tiếp đến niềm tin của hàng triệu gia đình. Nếu thiếu minh bạch, niềm tin sẽ lung lay; ngược lại, nếu minh bạch và ổn định, niềm tin sẽ được củng cố, uy tín của nền giáo dục đại học sẽ được nâng cao”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Chính niềm tin xã hội này là “đòn bẩy” quan trọng, tạo động lực để các trường đổi mới phương pháp đào tạo, phát triển đội ngũ giảng viên, và mở rộng nghiên cứu khoa học. Một khi xã hội tin tưởng, các nguồn lực cho giáo dục đại học sẽ được huy động mạnh mẽ hơn.

Cùng đó, trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đặt ra yêu cầu đặc biệt: toàn bộ quy trình tuyển sinh phải được số hóa, đồng bộ và liên thông. Không chỉ dừng lại ở việc nộp hồ sơ trực tuyến, mà cần tiến tới hệ thống quản lý dữ liệu tập trung, kết nối với các cơ quan quản lý nhà nước, đảm bảo minh bạch, tránh sai sót, và tiết kiệm nguồn lực.

Bộ trưởng khẳng định: “Trong kỷ nguyên công nghiệp 4.0, không thể còn cảnh tuyển sinh thủ công, cục bộ và phân tán. Số hóa không chỉ để thuận tiện, mà còn để bảo đảm tính khoa học, công bằng và hội nhập quốc tế”...

Đây cũng là bước chuẩn bị quan trọng để tiến tới xây dựng cơ sở dữ liệu giáo dục đại học quốc gia, qua đó phục vụ không chỉ công tác tuyển sinh mà cả đào tạo, nghiên cứu và kết nối thị trường lao động.

Một định hướng lớn khác được Bộ trưởng nhấn mạnh là tuyển sinh phải gắn với nhu cầu của xã hội và thị trường lao động. Trong nhiều năm, tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ” hay ngược lại, ngành nghề cần nhân lực lại ít người theo học, đã đặt ra thách thức lớn.

Do đó, Bộ trưởng yêu cầu các trường khi xây dựng đề án tuyển sinh phải dựa trên phân tích dữ liệu về nhu cầu nhân lực, có sự phối hợp chặt chẽ với Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cùng các hiệp hội ngành nghề. Việc tuyển sinh không thể chỉ xuất phát từ năng lực đào tạo sẵn có của từng trường, mà cần đặt trong bức tranh tổng thể về phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam đang đặt mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất công nghệ cao, phát triển mạnh mẽ các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, kinh tế số…, Bộ trưởng yêu cầu các trường tiên phong mở rộng ngành nghề đào tạo mới, phù hợp với xu hướng, và có phương án tuyển sinh chiến lược để thu hút nhân tài.

Quang cảnh hội nghị (Ảnh: Bộ GD&ĐT)

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, đổi mới công tác tuyển sinh không chỉ để giải quyết những vướng mắc trước mắt, mà còn là bước đi quan trọng để nâng tầm giáo dục đại học Việt Nam trong tiến trình hội nhập quốc tế. Khi các phương thức tuyển sinh được chuẩn hóa, minh bạch và số hóa, Việt Nam sẽ có điều kiện thuận lợi hơn để liên thông với các hệ thống giáo dục tiên tiến trên thế giới, từ đó thu hút sinh viên quốc tế và khẳng định vị thế trong khu vực.

“Chúng ta đang có thời cơ hiếm có để đưa giáo dục đại học Việt Nam vươn lên. Nếu hành động quyết liệt, tuyển sinh sẽ không còn là nỗi lo, mà trở thành niềm tin, nền tảng để các trường bứt phá”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Uyên Na