Cơ sở hiến định để tinh gọn tổ chức, bộ máy

Trước đó, sáng 5/5, ngay sau phiên khai mạc Kỳ họp thứ Chín, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đã trình bày Tờ trình về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Theo đó, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 nhằm thể chế hóa kịp thời chủ trương của Đảng về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị tinh, gọn, mạnh, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Đồng thời, tạo cơ sở hiến định cho việc sắp xếp cơ quan của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ, hoàn thiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp theo hướng gần dân, sát dân, phục vụ Nhân dân tốt hơn; bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối của Đảng.

Nội dung trọng tâm sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 là các quy định liên quan đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội; các quy định tại Chương IX để thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Có quy định chuyển tiếp để bảo đảm chính quyền địa phương hoạt động thông suốt, không gián đoạn, phù hợp với lộ trình thực hiện sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, không tổ chức cấp huyện…

Ngay buổi chiều cùng ngày, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013; Nghị quyết về việc thành lập Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Việc thực hiện lấy ý kiến Nhân dân cũng được thực hiện sau đó 1 ngày, ngày 6/5.

Có thể thấy, việc chuẩn bị các điều kiện cần thiết để sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã được các cơ quan chức năng chuẩn bị hết sức kỹ lưỡng và khẩn trương. Quá trình triển khai nghiêm túc, bài bản, trách nhiệm. Như đối với việc lấy ý kiến Nhân dân, đã có 280.226.909 lượt ý kiến góp ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân về tất cả nội dung, điều khoản trong dự thảo Nghị quyết, trong đó, bình quân tỷ lệ tán thành là 99,75%. Đây là minh chứng rõ ràng nhất cho chủ trương đúng đắn của Đảng và Quốc hội trong việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013; thể hiện sự đồng thuận, thống nhất cao giữa "ý Đảng, lòng dân" - ý kiến của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tại Phiên họp thứ 3 Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp.

Thực tiễn hơn 11 năm thi hành Hiến pháp 2013 cho thấy, bên cạnh những thành tựu đạt được, các quy định liên quan đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và mô hình tổ chức chính quyền địa phương 3 cấp đã bộc lộ những hạn chế, bất cập nhất định. Như với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội là sự trùng lắp, giao thoa về chức năng, nhiệm vụ, đối tượng vận động. Hiệu quả giám sát, phản biện xã hội cũng chưa cao, có lúc còn hình thức, né tránh, thiếu cơ chế theo dõi, đôn đốc thực hiện kiến nghị sau giám sát. Việc tập hợp ý kiến Nhân dân có nơi, có lúc chưa kịp thời, sâu sát…

Với tổ chức chính quyền địa phương là mô hình 3 cấp bộc lộ sự cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian dẫn đến chồng chéo về nhiệm vụ. Sự tồn tại của cấp huyện làm tăng thủ tục hành chính, chậm triển khai chính sách, nhiều đơn vị hành chính quy mô nhỏ làm phân tán nguồn lực. Năng lực và thẩm quyền của chính quyền cấp xã còn hạn chế, việc phân cấp, phân quyền giữa các cấp chưa thực sự rõ ràng, hiệu lực và hiệu quả…

Từ những bất cập, hạn chế này và trong bối cảnh hiện nay, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 là hết sức cần thiết. Và theo dự kiến, ngày 16/6 tới, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Nghị quyết này - sẽ là cơ sở hiến định cho việc thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức, bộ máy. Xây dựng, hoàn thiện, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển đất nước nhanh, bền vững trong kỷ nguyên mới.

Ninh Hà