Con sông yêu kiều

Bên kia, Nguyệt Thương ngồi nhìn ra dòng sông Cầu và vẽ một bức tranh nhỏ về con cò, đôi cánh tinh khôi nhưng huyền hoặc, làm cho buổi chiều sinh động. Tôi đã có cớ để quen một người đồng sở thích.

Nguyệt Thương đã tạo ấn tượng về một tâm hồn rộng mở, rất hợp với một nhà… nghiên cứu sinh thái và động vật hoang dã. Tôi khá bất ngờ với vốn hiểu biết về môi trường sinh thái của em, những tác động từ việc khai thác, sử dụng tài nguyên sinh học phục vụ cho hoạt động sản xuất và tiêu dùng của con người đối với hệ thực vật. Lúc tôi nói, Thương không ngừng hưởng ứng bằng những câu chuyện nhỏ nhưng khá hài hước.

Ảnh minh họa.

Tôi gặp Thương như thế. Sau cà phê, tôi di chuyển đến chỗ mấy người bạn mới. Họ đang cố gắng rót niềm cảm hứng cho tôi ở môi trường mới này bằng sự nhiệt thành. Bây giờ đường sá đi lại dễ dàng, nhưng đôi chân vẫn cảm giác ngại ngùng. Tim tôi còn mưng một vết thương chưa lành do người yêu cũ gây ra, mà mỗi khi nghĩ lại tôi vẫn nhói buốt. Bố tôi cũng từng đau đớn với quá khứ nhưng ông cân bằng rất nhanh bằng công việc và bằng tình yêu chân thành với mẹ. Bố vẫn giục con trai mau chóng yên bề gia thất, còn mẹ đã thất vọng khi ba lần nhờ người làm mối cho tôi không thành. Tôi từng bỏ cơ hội công việc lương cao, để gắn bó với Viện nghiên cứu, bù lại được gần và yêu Hân trong vườn hoa tình nồng rực rỡ. Yêu Hân, tôi yêu công việc của mình và dần dần tình yêu ấy lớn hơn cả sự cuồng si. Nhưng lòng dạ Hân ngày càng khó nắm bắt. Một hôm Hân trút vào tôi cả núi nỗi buồn và làm trái tim tôi rỉ máu. Hân bỏ Viện, bỏ công việc nghiên cứu vốn tỉ mỉ theo một người đàn ông khác và thế giới thực dụng.

***

Vị cà phê lan tỏa, gió sông Cầu nhàn tản có chút buồn. Buồn và đẹp. Sông Cầu còn có tên Như Nguyệt, không thề thốt nhưng luôn đối đãi chúng ta bằng tất cả sự hào sảng. Sau hôm đầu gặp, tôi vẫn thường thả hồn với trạng thái của sông sau những giờ làm việc căng thẳng với từng con chữ, những mẫu phân tích hoặc những cuốn sách tham khảo khô cứng. Quán cà phê cho tôi cơ hội gặp Thương và trò chuyện để rồi trong đôi mắt em có chút ngưỡng mộ, nể trọng dành cho tôi. Tôi ngỏ lời yêu Thương vào một ngày đẹp trời và nhận về ánh mắt đồng ý cùng một cơn gió mát lành. Mỗi lần đến, tôi nghe sông gọi mình bằng sự trìu mến. Cũng như tình cảm của Nguyệt Thương dành cho tôi, không phải bằng những lời hoa mỹ mà là sự trong sáng đến thánh thiện.

Làm công việc nghiên cứu, người ta vẫn gọi là “bắt mạch” sinh thái, ngoài tính chính xác, cần lắm sự nhạy cảm để có thể đưa ra những nhận định đúng đắn cho một vấn đề vốn rất trừu tượng hoặc mù mờ. Suốt bao năm qua, khả năng của thiên nhiên vẫn vượt xa tầm hiểu biết của con người. Có lần, em đùa: “Anh “bắt mạch” được rất nhiều hiện tượng môi sinh quanh anh, nhưng còn lâu mới “bắt mạch” được em”. Tôi bảo: “Lòng em hiền từ như sông phù sa, rực rỡ như vườn hoa, anh đọc được mà”. Em cười phá lên. Quán cà-phê ven sông sáng ấy như thể rực rỡ gấp hai lần, bình minh xốn xang, ánh mặt trời dát vàng trên mặt sóng gợn nhẹ.

Mẹ gọi điện bảo có một mối, gia đình tử tế, con về nom mặt. Tôi cố bình tĩnh để nghe mẹ nói một tràng một chuỗi giới thiệu: “Này con nhé, mẹ gặp con bé này rồi. Tốt nết phải biết! Gia đình gia giáo, đúng chuẩn nhà mặt phố, bố làm to. Ông bố nghe đâu là quan chức bên lĩnh vực môi trường. Đúng ngành con đang làm. Con mà làm rể thì tuyệt, kiểu gì ông ấy chẳng cất nhắc…”

Tim tôi thình thịch đập. Lúc đó, tôi cùng Thương ngắm bầy cò vạc lượn lờ trên tàng cây ở khúc sông. Tôi lấy tay ra hiệu cho Thương là mình đang nghe điện thoại của mẹ. Mẹ lại hỏi công việc, ăn uống, sinh hoạt. Thì tôi nói thật với mẹ. Ngoài những lúc bạn bè, tôi chuyên cơm hàng cháo chợ, bạ đâu ăn đó. Sinh hoạt thì có lúc mải đọc, làm thí nghiệm đứng lên trời đã khuya, vậy là bỏ qua tắm rửa, ăn một gói mỳ tôm, rồi lên giường. Mẹ thốt lên: “Ôi giời ôi, sao đến mức ấy?”. “Con lớn rồi mà mẹ”. “Về, về đi. Mọi thứ có sẵn, sao sung sướng mà con không biết đường… Con đi đày ở đó có đáng không?”. “Mẹ ơi con đang hẹn với dòng sông”. Mẹ thảng thốt: “Trời ơi, con bị như thế từ bao giờ? Mẹ hỏi mà con trả lời lơ mơ gì thế?”. Tôi giải thích với mẹ một hồi, rồi mẹ gắt, rút cục có về không? Miệng tôi cứng đơ. Sau cùng mẹ cúp máy.

Tôi suýt bật khóc trước mặt Thương. Nhìn ra xa, rừng cò vạc vẫn vẽ bức tranh yên bình. Nước mắt đã chắt trên má một gã trai là tôi, không biết vì mừng vui do được ở bên Thương, hay bởi những áp lực mà thi thoảng gia đình gửi tới. Hay tại chiều hôm trước, Hân gọi điện xin lỗi. Cô nói mình đã mù quáng, chạy theo sự hào nhoáng để rồi phụ bạc tôi, rồi bị kẻ đó phụ bạc. Hân đã mất tất cả. Cô xin tha thứ, xin tôi quay về. Tôi nghẹn đắng không nói nên lời. Tôi đã từng yêu Hân hơn bản thân mình và khi mất cô tôi đã tưởng mình không sống nổi. Hân biết điểm yếu của tôi. Nhưng tôi không muốn chan thêm nước mắt cho cuộc đời mình.

***

Buổi tối ở nhà Thương, giữa làng tiến sĩ, bữa ăn có lẩu cá sông. Bố em hát Quan họ, giọng chậm nhưng thấm. Ông nồng hậu và ân cần. Ông uống hơi nhiều. Uống mềm, ông hát say sưa hơn. Lúc ngừng hát, ông chỉ tay vào Thương: “Chú giao con bé cho cháu đó. Con chăm sóc cẩn thận giúp nhé”. Tôi dạ vâng, gật đầu. Tôi chưa kịp chúc thì chú lại rót thêm, mời. Trong từng câu nói đầy tâm sự của ông, tôi thấy sự mộc mạc nhưng đầy hy vọng. Thương liếc sang tôi, cười nhẹ, em đùa bố: “Bố đừng làm anh ấy khó xử, con đâu xứng!”. Bố em xua tay: “Nhìn các con tướng phu thê lắm”.

Mẹ Thương mất từ gần chục năm trước, do bọn săn cò ở bên sông bắn trúng. Từ đó Thương và em gái mồ côi. Từ đó bố Thương sống lặng lờ trầm buồn, như khúc sông qua làng. Đàn cò trú ở tán cây bên sông cũng bỏ đi nơi khác tìm chỗ trú ngụ. Thương về Hà Nội, trầy trật học hành và lập nghiệp. Chính cái chết của mẹ ở vườn cây đã khiến Thương ao ước được làm trong một tổ chức có thể cất tiếng nói bảo vệ chim chóc.

Tốt nghiệp ngành kế toán nhưng em xin được việc ở một trung tâm cứu hộ động vật hoang dã tại Hà Nội. Thương vẫn thường nói về mẹ, rằng cả đời lành hiền, chỉ biết đứng ra làm việc tốt. Mẹ cố giữ chim chóc, những ca sĩ của bầu trời bên dòng sông quê thì có gì sai mà phải chịu chết! Sao cạm bẫy không giăng ra với bọn tận diệt thiên nhiên? Trước em, tôi không thể nói cặn kẽ về những hiểm nguy trong đời sống đầy bất trắc. Giờ tôi và em cùng làm công việc liên quan đến nhau. Tôi và em đang gồng mình lên để sống, làm việc, hòa nhập. Thương phụ bố lo cho em học đại học. Tôi phải gây dựng thêm mối quan hệ, xin tài trợ, tổ chức các chương trình thiện nguyện, gây dựng uy tín văn phòng phía Bắc. Ngày lại ngày trôi đi. Tôi không có thời gian tĩnh lại kiểm đếm mình đã gặp bao nhiêu người, cả người bản địa và dân tứ xứ. Nhưng tôi tin mình đang được làm một công việc yêu thích.

***

Tỉnh dậy sau những ngày làm việc mải mê, kiệt sức, tôi về quê. Bố tôi ốm nặng. Bước vào nhà thì đã thấy Hân ở đó, bố cũng ngồi đó. Hóa ra bố không ốm. Mẹ nói dối cốt để tôi về gặp Hân. Cô đã thuyết phục được bố mẹ tôi và khiến họ nghĩ rằng mối quan hệ của hai đứa có thể cải thiện được. Bố Hân là người có thể quyết định sự tiến xa hơn của doanh nghiệp mà bố tôi đang là phó giám đốc. Ngồi trước bố mẹ và Hân, tôi không nói nên lời. Tiếng mẹ khóc khiến tôi bần thần. Tại sao lại cứ phải là tôi? Có bao giờ chúng ta tự hỏi, bao nhiêu người được sống cuộc đời của họ, bao nhiêu người vì người khác và bao nhiêu người sống chẳng vì cái gì cả? Tôi xin bố mẹ. Hãy cho con được quyền tự quyết.

Trước sự dứt khoát của tôi, bố gật gật đầu, lặng lẽ đứng lên. Mẹ nhìn tôi và Hân, khóc thành tiếng. Đứng trước lằn ranh của tình, tiền, lợi lộc, sao có lúc con người ta lại khó xử đến thế. Bữa cơm bên bố mẹ thật lặng lẽ. Tôi ở lại nhà ít ngày, gặp vài người bạn. Điều làm tôi lo lắng là gọi Thương nhiều lần không được, điều chưa từng xảy ra. Không thể liên lạc được với Thương, tôi đến cơ quan ở Hà Nội tìm em. Đồng nghiệp nói Thương đang nằm bệnh viện.

***

Thương bị thương vì bảo vệ cò. Hôm đó đi chợ, em nghe thấy dân bán cò nói người ta săn được rất nhiều chim chóc từ đoạn sông Đuống, gần bến Bình Than. Em muốn tìm hiểu khu vực đó ra sao để có cách kiến nghị cứu cò vạc. Chiều đó, Thương cùng một đồng nghiệp đi thuyền vào khảo sát. Lúc trở ra thì trời bất ngờ đổ mưa. Thuyền bị lật. Em bị mỏ vịt của thuyền chém vào người. Em được đưa vào bệnh viện, giờ đã qua cơn nguy kịch. Đồng nghiệp của Thương kể, trong hôn mê, em cứ hét lên gọi tên sông, tên tôi.

Nắm tay em, tôi đã khóc. Thương an ủi tôi bằng nụ cười sáng đến tinh khôi: “Em không sao rồi mà”. Ừ. Thật may quá. Cuộc sống vô thường. Cả em và tôi đều tìm thấy niềm vui trong công việc và cũng gặp những trở ngại, hiểm nguy từ công việc. Tôi và em không cô đơn, nếu không gặp nhau cũng vẫn còn có những người bạn, đồng nghiệp luôn thắp niềm lạc quan và trồng những đóa hoa trong cuộc sống. Tôi chỉnh lại bó hoa, loài hoa mà em thích. Màu hoa tinh tuyền ấy nhắc cho tôi và em về những chuyến đi trong tương lai. Trìu mến bên hoa, em hỏi: “Anh sẽ vẫn cùng em ngắm bình minh và hoàng hôn trên sông chứ?”. Tôi nắm tay Thương chặt hơn: “Em phải chịu khó ăn, mau chóng bình phục. Những con sông yêu kiều vẫn đợi đó”.

Truyện ngắn của Nguyễn Văn Học