Cơn sốt AI: Công việc nào sắp bị thay thế?

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển với tốc độ chưa từng có, ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhiều lĩnh vực trong đời sống và kinh tế. Những công việc mang tính lặp lại hoặc dựa vào dữ liệu đang có nguy cơ bị AI thay thế hoàn toàn hoặc bị thu hẹp đáng kể.

Theo dự báo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, AI có thể làm biến mất khoảng 85 triệu việc làm vào năm 2025 nhưng cũng có thể tạo ra 97 triệu công việc mới, chủ yếu liên quan đến công nghệ. Vậy những ngành nghề nào đang đối mặt với nguy cơ bị AI thay thế?

1. Nhân viên nhập liệu

Công việc nhập liệu chủ yếu liên quan đến sao chép, ghi chép dữ liệu từ nguồn này sang nguồn khác, một công việc dễ dàng bị tự động hóa. AI và các phần mềm xử lý dữ liệu hiện đại có thể nhập thông tin nhanh hơn con người gấp nhiều lần, đồng thời giảm thiểu lỗi nhập liệu.

Theo nghiên cứu của McKinsey, 69% công việc nhập liệu có thể được tự động hóa nhờ vào AI. Các công ty ngày càng ưu tiên sử dụng hệ thống OCR (nhận dạng ký tự quang học) và RPA (tự động hóa quy trình bằng robot) để số hóa tài liệu, giúp tiết kiệm chi phí nhân sự. Điều này khiến các nhân viên nhập liệu truyền thống ngày càng khó tìm việc.

Nhiều nhân sự trẻ đã khai thác các tính năng vượt trội của trí tuệ nhân tạo vào công việc của mình. Ảnh: Tú Trinh.

2. Nhân viên chăm sóc khách hàng

Ngành dịch vụ khách hàng đang trải qua sự thay đổi lớn khi chatbot AI ngày càng thông minh hơn. Các công ty như Amazon, Meta, Google đã phát triển các AI có thể xử lý hàng ngàn yêu cầu khách hàng mỗi phút mà không cần sự can thiệp của con người. Theo dự báo của Gartner, đến năm 2025, 95% các cuộc gọi dịch vụ khách hàng sẽ do AI đảm nhận.

Chatbot không chỉ có khả năng trả lời câu hỏi mà còn có thể học hỏi từ các tương tác trước đó để cải thiện phản hồi. Các công ty lớn đang đầu tư mạnh vào AI hỗ trợ khách hàng, giúp tiết kiệm chi phí và cải thiện tốc độ phục vụ, đồng nghĩa với việc nhiều nhân viên chăm sóc khách hàng có thể mất việc.

3. Công nhân sản xuất và lắp ráp

Lĩnh vực sản xuất đã chứng kiến sự xuất hiện của robot công nghiệp trong nhiều năm qua. AI cùng với cánh tay robot hiện đại đang thay thế dần công nhân trong dây chuyền sản xuất, đặc biệt trong các công việc mang tính lặp lại hoặc yêu cầu độ chính xác cao.

Theo báo cáo của McKinsey, 1/3 công việc trong ngành sản xuất có thể được thay thế bởi AI và robot vào năm 2030. Những tập đoàn như Tesla hay Foxconn đã triển khai hàng ngàn robot để thực hiện các nhiệm vụ như hàn, lắp ráp và kiểm tra chất lượng sản phẩm. Điều này giúp giảm chi phí sản xuất nhưng đồng thời đẩy nhiều công nhân vào nguy cơ thất nghiệp.

4. Tài xế

Sự phát triển của xe tự hành đang đặt ra thách thức lớn đối với những người làm nghề lái xe, từ taxi, xe tải đến giao hàng. Các công ty như Tesla, Waymo, Uber đang thử nghiệm xe tự lái với mức độ an toàn ngày càng cao.

Theo nghiên cứu của American Center for Mobility, khoảng 294.000 tài xế xe tải đường dài tại Mỹ có thể bị thay thế bởi xe tải tự hành trong những năm tới. Ngoài ra, ngành taxi cũng đối mặt với sự cạnh tranh từ các phương tiện tự lái, đặc biệt ở các thành phố lớn.

5. Chuyên viên phân tích tài chính

Trước đây, các chuyên viên tài chính thường phân tích dữ liệu để đưa ra quyết định đầu tư. Tuy nhiên, AI hiện nay có thể làm điều đó nhanh hơn, chính xác hơn và không bị ảnh hưởng bởi yếu tố tâm lý.

Theo Ủy ban Ổn định Tài chính của Anh, khoảng 28% công việc trong ngành tài chính có nguy cơ bị AI thay thế trong vòng 10 năm tới. Các công cụ AI có thể đọc báo cáo tài chính, phân tích xu hướng thị trường và tự động đề xuất các quyết định đầu tư, giảm sự phụ thuộc vào con người.

6. Kế toán và nhân viên ghi sổ

Kế toán là một trong những lĩnh vực bị ảnh hưởng mạnh nhất bởi AI. Hiện nay, các phần mềm kế toán như QuickBooks, Xero có thể tự động hóa các công việc như lập hóa đơn, quản lý sổ sách và báo cáo tài chính.

Theo Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh (ONS), 25,4% công việc của kế toán viên có nguy cơ bị AI thay thế, đặc biệt là các công việc kế toán cơ bản. Doanh nghiệp ngày càng ít cần nhân viên kế toán truyền thống mà thay vào đó là các hệ thống phần mềm thông minh.

7. Nhân viên an ninh

AI đang cách mạng hóa ngành an ninh bằng các hệ thống nhận dạng khuôn mặt, phân tích hình ảnh từ camera giám sát và dự đoán các hành vi đáng ngờ. Điều này giúp giảm bớt nhu cầu về nhân viên an ninh tại các tòa nhà, trung tâm thương mại hay sân bay.

Các công ty lớn như Amazon và Google đã phát triển hệ thống an ninh AI có thể tự động cảnh báo về những mối đe dọa. Điều này đặt ra thách thức đối với những người làm công việc giám sát an ninh truyền thống.

8. Nhân viên ngân hàng và thu ngân

Ngành ngân hàng cũng không nằm ngoài xu hướng tự động hóa. Các cây ATM, ứng dụng ngân hàng số và AI có thể thay thế nhiều công việc của nhân viên giao dịch viên.

Theo dự báo, 86% công việc của nhân viên ngân hàng và thu ngân có thể bị AI thay thế trong những năm tới. Hiện nay, hầu hết các giao dịch ngân hàng cơ bản như chuyển tiền, mở tài khoản, tư vấn tài chính đã có thể thực hiện trực tuyến mà không cần gặp nhân viên trực tiếp.

9. Nhân viên viết nội dung

Các công cụ AI như công cụ ChatGPT, Jasper AI có khả năng viết bài báo, mô tả sản phẩm và tạo nội dung quảng cáo với tốc độ nhanh. Nhiều doanh nghiệp đã tận dụng AI để giảm chi phí thuê nhân sự viết nội dung.

Tuy nhiên, AI vẫn còn hạn chế trong việc sáng tạo nội dung có chiều sâu và mang tính cảm xúc. Vì vậy, những nhà báo, nhà văn có tư duy phản biện và phong cách viết độc đáo vẫn có lợi thế trước AI.

ChatGPT có nhiều khả năng vượt trội. Ảnh: GPT.

10. Nhà thiết kế đồ họa

Công nghệ AI như DALL-E, Midjourney có thể tạo ra hình ảnh chuyên nghiệp chỉ trong vài giây dựa trên mô tả của người dùng. Điều này đang làm thay đổi cách ngành thiết kế hoạt động.

Dù vậy, AI vẫn chưa thể thay thế hoàn toàn nhà thiết kế, vì yếu tố thẩm mỹ và sáng tạo con người vẫn đóng vai trò quan trọng. Các chuyên gia thiết kế có khả năng sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ sẽ có lợi thế hơn trong tương lai.

AI và tự động hóa không chỉ thay thế công việc, mà còn tạo ra những ngành nghề mới. Những công việc đòi hỏi sáng tạo, kỹ năng giao tiếp và tư duy phản biện vẫn khó bị thay thế. Vì vậy, người lao động cần liên tục nâng cao kỹ năng và thích nghi với sự phát triển của công nghệ để giữ vững vị trí trong thị trường lao động tương lai.

Công Thương (tổng hợp)