Công bố mới về loài động vật là nguồn gốc phát tán đại dịch COVID-19

Lần đầu tiên các nhà nghiên cứu có quyền truy cập vào dữ liệu quan trọng do Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc công bố, bao gồm 800 mẫu động vật tại chợ hải sản bán buôn Hoa Nam và bộ gen virus từ những bệnh nhân COVID-19 giai đoạn đầu.

"Đây là một trong những tập dữ liệu quan trọng nhất hiện có về nguồn gốc của đại dịch COVID-19", tác giả đồng liên lạc Florence Débarre thuộc Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp cho biết.

Vào ngày 1 tháng 1 năm 2020, sau khi các con vật bị di dời và chỉ vài giờ sau khi chợ đóng cửa, các nhà điều tra từ CDC Trung Quốc đã đến chợ để thu thập mẫu.

Họ lau sàn, tường và các bề mặt khác của các gian hàng, sau đó quay lại tập trung vào các bề mặt trong các gian hàng bán động vật hoang dã, rồi thu thập mẫu từ cống rãnh.

Họ đã thực hiện giải trình tự siêu phiên mã của các mẫu, một kỹ thuật nhằm thu được tất cả các trình tự RNA (và cũng có thể thu thập DNA) từ tất cả các sinh vật có trong các mẫu - virus, vi khuẩn, thực vật, động vật, con người).

Nhóm nghiên cứu CDC Trung Quốc do Liu Jun đứng đầu đã công bố dữ liệu và kết quả của họ vào năm 2023 trên tạp chí Nature . Tuy nhiên, bài viết vẫn chưa làm rõ danh tính chính xác của các loài động vật được tìm thấy trong dữ liệu có thể là vật chủ trung gian hợp lý.

Theo phân tích mới nhất về dữ liệu này được công bố trên Cell, SARS-CoV-2 có mặt ở một số gian hàng có bán động vật hoang dã tại chợ. Trong một số trường hợp, vật liệu di truyền từ vi-rút và những loài động vật này thậm chí còn được tìm thấy trên cùng một mẫu tăm bông. Các loài động vật chính xác được xác định bằng cách phân tích kiểu gen ty thể của chúng trong các mẫu vật.

"Bài báo này bổ sung thêm một bằng chứng nữa vào các bằng chứng tích lũy, tất cả đều chỉ ra cùng một kịch bản: những động vật bị nhiễm bệnh đã được đưa ra thị trường vào giữa đến cuối tháng 11 năm 2019, gây ra đại dịch", đồng tác giả Kristian Andersen của Scripps Research cho biết.

Một tác giả khác, Michael Worobey thuộc Đại học Arizona, cho biết những loài động vật được xác định tương tự như những loài động vật đã thúc đẩy sự lây lan từ virus corona SARS ban đầu sang người vào năm 2002.

"Đây là điều nguy hiểm nhất mà chúng ta có thể làm - bắt những loài động vật hoang dã mang đầy vi-rút rồi đùa với lửa bằng cách đưa chúng tiếp xúc với con người sống tại trung tâm các thành phố lớn, nơi có mật độ dân số khiến những loại vi-rút này dễ dàng lây lan", ông cho biết.

Nghiên cứu mới tập trung vào danh sách ngắn các loài động vật được tìm thấy ở chợ tươi sống cùng xuất hiện hoặc gần với các mẫu vi-rút có khả năng là vật chủ trung gian của COVID-19.

Chó gấu mèo thông thường, một loài dễ mắc SARS-CoV-2 và từng mang SARS-CoV vào năm 2003, được phát hiện là loài động vật có nhiều gen nhất trong các mẫu lấy từ các quầy hàng động vật hoang dã trên thị trường.

Chó gấu mèo nằm trong danh sách rút gọn của các nhà nghiên cứu. (Getty Images/iStockphoto).

Vật liệu di truyền từ cầy hương, loài cũng có liên quan đến đợt bùng phát dịch SARS-CoV trước đó, cũng được tìm thấy trong một quầy hàng có RNA của SARS-CoV-2. Các loài khác như chuột tre xám và nhím Mã Lai cũng được phát hiện có trong các mẫu dương tính với SARS-CoV-2, cũng như nhiều loài khác.

Mặc dù dữ liệu không thể chứng minh liệu một hoặc nhiều loài động vật này có thể đã bị nhiễm bệnh hay không, nhưng nó cung cấp danh sách các loài có khả năng mang vi-rút cao nhất và thông tin di truyền có thể được sử dụng để giúp truy tìm nguồn gốc của chúng.

Cầy hương Himalaya, Cầy hương đeo mặt nạ, Paguma larvata, Sikkim, Ấn Độ (Getty).

Worobey cho biết: "Đã có rất nhiều thông tin sai lệch và sai lệch về nguồn gốc của SARS-CoV-2. Lý do tại sao việc tìm hiểu vấn đề này lại quan trọng đến vậy là vì nó ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và sức khỏe cộng đồng, không chỉ ở Hoa Kỳ mà trên toàn thế giới.

Và sự thật là, kể từ khi đại dịch bắt đầu cách đây hơn bốn năm, mặc dù đã có sự chú trọng hơn vào vấn đề an toàn trong phòng thí nghiệm, nhưng vẫn chưa có nhiều hành động được thực hiện để giảm nguy cơ xảy ra một kịch bản lây truyền từ động vật sang người như thế này một lần nữa".

Minh Quân