Cộng đồng trách nhiệm tham gia xây dựng 'Khu dân cư văn hóa'

Nông thôn mới xã Giao Xuân (Giao Thủy).

MTTQ phối hợp với các đoàn thể thường xuyên tuyên truyền nội dung, tiêu chí bình xét “Khu dân cư văn hóa” bao gồm: Có đời sống kinh tế ổn định và từng bước phát triển; đời sống văn hóa, tinh thần lành mạnh, phong phú; môi trường cảnh quan sạch đẹp; người dân chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; có tinh thần đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng... Công tác tuyên truyền được lồng ghép trong các buổi sinh hoạt chi bộ, các đoàn thể, khu dân cư; đưa vào quy ước, hương ước chung của làng, xóm, tổ dân phố để mọi người cùng tự giác thực hiện. Qua đó đã nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của đoàn viên, hội viên và nhân dân trong quá trình xây dựng và giữ vững danh hiệu “Khu dân cư văn hóa”. Ở các địa phương, việc phấn đấu đạt danh hiệu “Khu dân cư văn hóa” được cụ thể hóa thành từng phần việc, nhiệm vụ cụ thể gắn với xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu như: Xây dựng xóm NTM kiểu mẫu, xây dựng tuyến phố văn minh đô thị, giữ gìn vệ sinh môi trường, tự quản về an ninh trật tự… Toàn tỉnh đã xây dựng và duy trì nhiều phong trào, mô hình quần chúng tham gia phòng ngừa, đấu tranh với các loại tội phạm đem lại hiệu quả thiết thực. Tiêu biểu là các mô hình “Thôn, xóm bình yên, gia đình hạnh phúc”, “Thôn xóm không có tội phạm, tệ nạn xã hội”, tại địa bàn nông thôn; “Xứ, họ đạo tiên tiến, gia đình Công giáo gương mẫu”, “Chùa tinh tiến”, “Xứ, họ đạo không có tội phạm, tệ nạn xã hội”, “Xứ họ không có ma túy” tại các địa phương có đông đông bào có đạo; “Xã, phường không có tội phạm, không có ma túy”, “Khu dân cư không có tội phạm”, “Tuyến phố văn minh đô thị”, “Liên gia tự quản, hộ dân tự phòng” tại địa bàn thành phố Nam Định... Tại huyện Vụ Bản, phong trào xây dựng “Khu dân cư văn hóa” gắn với xây dựng thôn, xóm, tổ dân phố NTM kiểu mẫu phát triển mạnh mẽ và đều khắp ở các địa phương. Năm 2020, UBND huyện đã ban hành Quyết định số 580/QĐ-UBND ngày 17-4-2020 về bộ tiêu chí khu dân cư NTM kiểu mẫu trên địa bàn. MTTQ và các tổ chức đoàn thể từ huyện đến cơ sở bám sát mục tiêu, nhiệm vụ của từng đơn vị, tổ chức tuyên truyền sâu rộng đến từng cán bộ, đảng viên và nhân dân nhằm tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức, nâng cao ý thức, trách nhiệm và vai trò của các chủ thể trong việc tham gia thực hiện chương trình. Từ năm 2020 đến nay, huyện Vụ Bản đã huy động được gần 213 tỷ đồng để xây dựng xã NTM nâng cao; thôn, xóm, tổ dân phố, khu dân cư NTM kiểu mẫu. Đặc biệt, để thực hiện tiêu chí môi trường cảnh quan sạch đẹp tại các “Khu dân cư văn hóa”, MTTQ các cấp trong tỉnh chủ động phối hợp triển khai thực hiện tốt phong trào “Toàn dân tham gia bảo vệ môi trường”, đẩy mạnh tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức và vận động nhân dân giữ gìn vệ sinh môi trường; đưa nội dung bảo vệ môi trường vào tiêu chuẩn thi đua, bình xét các danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa”, “Khu dân cư 5 không”. Các mô hình tự quản về môi trường như “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường”, “Xứ, họ đạo tham gia bảo vệ tài nguyên môi trường”, “Tổ thu gom rác thải”, “Tổ tự quản bảo vệ môi trường”… được xây dựng đã góp phần đẩy mạnh xã hội hóa công tác bảo vệ môi trường, huy động tối đa các nguồn lực của xã hội thực hiện có hiệu quả công tác bảo vệ môi trường. Tại nhiều khu dân cư, nhân dân cùng nhau bàn bạc, xây dựng các chỉ tiêu cụ thể về xây dựng môi trường, cảnh quan, đưa vào quy ước để cùng nhau thực hiện.

Xác định gia đình là tế bào của xã hội, trong xây dựng “Khu dân cư văn hóa”, Ban công tác Mặt trận các khu dân cư đã chú trọng nâng cao chất lượng gia đình văn hóa. Các địa phương đã tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến nội dung, tiêu chí, tiêu chuẩn gia đình văn hóa, đồng thời tổ chức việc bình xét công khai, dân chủ, đúng quy định. Các tổ chức thành viên của Mặt trận đã tích cực xây dựng các mô hình như: Hội Phụ nữ xây dựng “Gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc”; Hội Nông dân với mô hình “Gia đình nông dân văn hóa”. Các gia đình văn hóa không chỉ góp phần bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam mà còn luôn nêu cao ý thức trách nhiệm trong việc chấp hành các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, thực hiện các phong trào thi đua xây dựng NTM, phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững. Bên cạnh đó, trong xây dựng “Khu dân cư văn hóa”, nhiều địa phương đã thực hiện xã hội hóa, huy động các nguồn lực để tăng cường đầu tư nâng cấp các thiết chế văn hóa để người dân thường xuyên đến sinh hoạt, tập luyện, vui chơi giải trí. Nhiều nhà văn hóa khu dân cư được trang trí khánh tiết, trang thiết bị âm thanh, bàn ghế, tủ sách báo, dụng cụ thể dục thể thao phục vụ sinh hoạt. Tại huyện Hải Hậu, cả 546 xóm đều có nhà văn hóa và khu thể thao (quy mô trên 100 chỗ ngồi và diện tích trên 800m2), 100% số xã có điểm bưu điện văn hóa; có 254 điểm truy cập internet. Nhờ phát huy hiệu quả các thiết chế văn hóa, hoạt động văn hóa thể thao, đời sống tinh thần của người dân được nâng cao, tình làng nghĩa xóm được gắn kết, góp phần nâng cao chất lượng danh hiệu “Khu dân cư văn hóa”. Đến nay toàn tỉnh có 3.329 khu dân cư xây dựng được hương ước, quy ước; 2.637 khu dân cư văn hóa; 527.039 gia đình văn hóa; 1.684 khu dân cư “5 không”, 2.843 khu dân cư không có tội phạm, 2.506 khu dân cư không có tệ nạn ma túy, 3.331 khu dân cư không có tệ nạn mại dâm, 3.197 khu dân cư không có người khiếu kiện trái pháp luật...

Từ việc nâng cao chất lượng danh hiệu “Khu dân cư văn hóa” đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, giảm nghèo, đảm bảo trật tự, an ninh chính trị, tạo ra một môi trường xã hội lành mạnh. An sinh xã hội được bảo đảm, hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở không ngừng hoàn thiện và phát huy hiệu quả hoạt động, diện mạo nông thôn và đô thị ngày càng khởi sắc. Tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh đến hết năm 2020 giảm còn dưới 1%; có 2.736 khu dân cư có tỷ lệ hộ nghèo dưới mức bình quân chung của tỉnh./.

Bài và ảnh: Lam Hồng