Công khai hành vi gây lãng phí để tăng tính răn đe và trách nhiệm giải trình

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên họp sáng 30/9. (Ảnh: DUY LINH)

Sáng 30/9, tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 8, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên họp thảo luận về nhóm lĩnh vực kinh tế, tài chính, trong đó có dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí.

Quy định rõ cơ chế bảo mật, tránh người cung cấp thông tin về lãng phí bị trù dập

Theo tờ trình của Chính phủ, dự án Luật được xây dựng với tên “Luật Tiết kiệm, chống lãng phí” sẽ thay thế Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí hiện hành.

Thống nhất với tên gọi mới, đại biểu Nguyễn Minh Tâm (đoàn Quảng Trị) cho rằng tên gọi này đã thể hiện rõ hơn tư duy định hướng hành vi và chính sách, không chỉ dừng lại ở việc thực hành mà còn hướng đến hoàn thiện thể chế đầy đủ, đồng bộ nhằm đẩy mạnh công tác quản lý và sử dụng nguồn lực một cách hiệu quả, phù hợp với xu hướng phát triển quản trị công.

Về nội dung cụ thể, đại biểu Nguyễn Minh Tâm đề nghị nghiên cứu quy định rõ hơn về quyền và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc cung cấp thông tin phát hiện lãng phí.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Tâm. (Ảnh: DUY LINH)

Cùng với việc bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí và người thân, cơ quan, tổ chức cung cấp thông tin, đại biểu đoàn Quảng Trị cho rằng cần quy định rõ việc bảo mật thông tin, tránh trường hợp họ có thể bị trả thù, trù dập. Đồng thời, cũng cần quy định rõ quyền được biết về việc xử lý của các cơ quan chức năng đối với thông tin họ đã cung cấp để khuyến khích công dân tham gia đấu tranh phòng chống lãng phí.

Vẫn theo đại biểu Tâm, quy định về định mức, tiêu chuẩn làm căn cứ để xác định tiết kiệm, lãng phí cũng rất quan trọng vì muốn thực hành tiết kiệm, trước hết phải chặn được nguồn gốc, nguyên nhân gây lãng phí, mà điều cốt lõi nhất là quản lý nguồn tiền làm phát sinh chi tiêu lãng phí, đó là các định mức, tiêu chuẩn, chế độ.

Do đó, việc xây dựng định mức, tiêu chuẩn, chế độ cần bảo đảm tính khoa học, sát đúng với yêu cầu, nhiệm vụ, mục tiêu đề ra và cần được thẩm định, giám sát chặt chẽ để tránh lãng phí từ gốc. “Thực tiễn đã cho thấy khi xây dựng định mức cao hơn yêu cầu sẽ dẫn đến tình trạng tổ chức, cá nhân tìm cách giải ngân hết nguồn vốn, gây thất thoát, lãng phí. Mặt khác, có trường hợp tuy đã đạt được mục tiêu nhưng sử dụng không hết nguồn vốn và trả lại, nếu đánh giá là tiết kiệm cũng chưa đúng và chưa phù hợp”, đại biểu Tâm nói.

Góp ý về xử lý thông tin phát hiện lãng phí, đại biểu Mai Văn Hải (đoàn Thanh Hóa) nhấn mạnh đây là nội dung hết sức quan trọng, dự thảo cần quy định cụ thể hơn, chẳng hạn như quy định về người đứng đầu cơ quan tổ chức nhận được thông tin liên quan lãng phí thì có trách nhiệm kiểm tra xem xét và kết luận.

Đại biểu Quốc hội Mai Văn Hải. (Ảnh: DUY LINH)

Đại biểu Hải đề nghị trong xử lý thông tin phát hiện lãng phí cần phải phân loại rất cụ thể những thông tin liên quan trực tiếp đến cơ quan tổ chức thì thủ trưởng cơ quan tổ chức đó có trách nhiệm xem xét, kết luận việc có hay không có lãng phí. Còn trường hợp thông tin liên quan đến lãng phí mà không thuộc trách nhiệm của cơ quan thì phải có trách nhiệm chuyển đến các cơ quan có thẩm quyền để xem xét, giải quyết theo thẩm quyền.

Công khai, minh bạch trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí

Đối với các quy định về công khai, minh bạch trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (đoàn Khánh Hòa) nhấn mạnh đây là nội dung hết sức cốt lõi, bởi nếu công khai, minh bạch không đầy đủ thì mọi biện pháp tiết kiệm, chống lãng phí có thể khó phát huy hiệu quả thực chất.

Điều 12 dự thảo quy định nội dung công khai về tiết kiệm, chống lãng phí bao gồm: chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí; kế hoạch tổ chức thực hiện chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí; chương trình tiết kiệm, chống lãng phí; báo cáo kết quả công tác tiết kiệm, chống lãng phí; hành vi gây lãng phí và kết quả xử lý hành vi gây lãng phí.

Việc công khai về hành vi gây lãng phí và kết quả xử lý hành vi gây lãng phí phải có đủ các thông tin tên, địa chỉ của cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi gây lãng phí, biện pháp đã xử lý đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi gây lãng phí, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Theo đại biểu Hương, quy định này sẽ góp phần tăng cường tính răn đe, trách nhiệm giải trình và cũng là công cụ để cho nhân dân giám sát. Để quy định này đi vào thực tiễn, nữ đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cần quy định rõ về thời gian công khai. Cụ thể là sau bao lâu kể từ khi phát hiện, xử lý hành vi lãng phí thì phải công khai. Nếu không có thời gian quy định cụ thể thì việc công khai có thể bị chậm trễ và làm giảm tác dụng của việc giám sát, đại biểu phân tích.

Đại biểu Quốc hội Đàng Thị Mỹ Hương. (Ảnh: DUY LINH)

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị cần bổ sung hình thức công khai cho phù hợp đối với từng loại thông tin. Chẳng hạn chiến lược quốc gia có thể công khai rộng rãi nhưng với những vụ việc lãng phí liên quan đến dân sự cần quy định cụ thể mức độ thông tin để vừa bảo đảm tính minh bạch vừa tránh vi phạm về quyền riêng tư của cá nhân theo pháp luật có liên quan.

Đặc biệt, theo đại biểu Hương, cần bổ sung quy định về chế tài xử lý trong trường hợp không công khai, công khai không đầy đủ hoặc công khai mang tính hình thức. Thực tiễn cho thấy cũng có nhiều cơ quan, đơn vị chỉ công khai để đối phó, niêm yết ở nơi ít người biết hoặc công khai chậm trễ khiến nhân dân không tiếp cận được thông tin.

Về hình thức công khai, nêu rõ hiện mới tập trung vào môi trường điện tử và báo chí, để phù hợp với đối tượng và điều kiện, đại biểu đoàn Khánh Hòa đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung thêm hình thức niêm yết công khai tại trụ sở cơ quan (như trụ sở Ủy ban nhân dân xã, phường, bản) hoặc thông báo qua hệ thống loa phát thanh để bảo đảm người dân đều có cơ hội tiếp cận và các địa phương cũng có thêm hình thức để lựa chọn phù hợp với tình hình, điều kiện thực tế.

VĂN TOẢN