Công nghệ cao 'chắp cánh' cho chè Bát tiên bay xa

HTX chè Khe Năm là một trong những HTX đầu tiên ở xã Hưng Khánh canh tác, sản xuất chè hữu cơ. Hiện, HTX đã xây dựng được vùng nguyên liệu khoảng 60 ha, sản xuất theo hướng hữu cơ, VietGAP.

Xa rồi thời kinh tế thuần nông

Sinh ra và lớn lên ở vùng đồi núi, hơn ai hết, anh Vũ Văn Hồng – Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX, hiểu rõ sự vất vả của người dân một nắng hai sương để làm ra sản phẩm chè ngon nhưng đời sống không cải thiện được là bao. Bởi vậy, năm 2020, anh cùng với một số anh em, bạn bè thành lập HTX chè Khe Năm, quyết tâm từng bước nâng cao giá trị cây trồng của địa phương với giải pháp ứng dụng khoa học kỹ thuật để sản xuất chè hữu cơ, chè an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP và xây dựng thương hiệu riêng của HTX.

Vùng sản xuất chè xanh chất lượng cao của HTX có diện tích khoảng 60 ha, trong đó có 25 ha chè chăm sóc; trồng mới, trồng thay thế là 35 ha.

Theo chia sẻ của vị Giám đốc, HTX hoạt động với mục tiêu trở thành tổ chức đại diện cho thành viên và các hộ trồng chè tại địa phương, thực hiện liên kết với các tổ chức, doanh nghiệp trong sản xuất, xúc tiến thương mại, xây dựng nhãn hiệu cho sản phẩm.

Trong thời gian đầu thành lập, HTX chè Khe Năm gặp không ít khó khăn, từ việc thiếu vốn đầu tư, kỹ thuật canh tác còn hạn chế, đến việc tìm kiếm thị trường tiêu thụ. Tuy nhiên, với sự quyết tâm và nỗ lực không ngừng, HTX dần khắc phục những khó khăn này và sản xuất ổn định hơn.

Hiện, HTX đã xây dựng hoàn thiện cửa hàng trưng bày và giới thiệu sản phẩm, khu sơ chế, đóng gói với diện tích hơn 300m2.

Dẫn chúng tôi tham quan cơ sở, anh Hồng cho biết, nếu như trước kia, người dân chủ yếu canh tác theo cách làm truyền thống, việc sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật không hợp lý đã làm giảm năng suất, chất lượng của chè thì hiện nay, hầu hết các hộ trồng chè của HTX đã áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào trồng, chăm sóc, thu hoạch.

Ngoài ra, HTX còn hướng dẫn các hộ thành viên xây bể hoặc đào hố rải bạt để ủ phân chuồng, ủ các phế phụ phẩm nông nghiệp và sử dụng phân hữu cơ vi sinh để bón cho chè, tăng cường sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học.

Với mục tiêu xóa bỏ kinh tế thuần nông, từ những mô hình trồng, chế biến chè đảm bảo đúng tiêu chuẩn, đến nay, HTX chè Khe Năm thu hút vài chục hộ thành viên tham gia. Sản phẩm chè sau khi thu hái được tập trung tại cơ sở chế biến của HTX.

“Trong giai đoạn 2021-2023, HTX chè Khe Năm được HĐND tỉnh hỗ trợ kinh phí theo Nghị quyết số 69 để thực hiện Dự án liên kết “Xây dựng và phát triển diện tích chè chất lượng cao liên kết theo chuỗi giá trị gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm”, anh Trần Văn Thanh – Phó Giám đốc HTX chia sẻ.

Dự án đề ra mục tiêu: Xây dựng được chuỗi liên kết sản xuất chè chất lượng cao gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm, trong đó: Vùng sản xuất chè xanh chất lượng cao trên 60 ha (25 ha chè chăm sóc; trồng mới, trồng thay thế 35 ha) tại xã Hưng Khánh và Việt Cường; hệ thống nhà xưởng hoàn thiện đáp ứng nhu cầu chế biến chè xanh chất lượng cao; sản phẩm chè búp tươi được sản xuất chè VietGAP; Tạo ra sản phẩm mẫu mã bao bì đẹp, thuận tiện cho người tiêu dùng. Tạo công ăn việc làm ổn định, nâng cao giá trị sản phẩm chè, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái cũng như sức khỏe cộng đồng, tăng thu nhập bền vững cho người sản xuất chè tại xã Hưng Khánh, xã Việt Cường.

Sau 3 năm thực hiện, từ khảo sát, đánh giá xác định vùng nguyên liệu, xây dựng phương án, kế hoạch sản xuất kinh doanh, phát triển thị trường, cơ chế hợp tác liên kết giữa cơ sở chế biến với hộ trồng chè và chính quyền địa phương, chọn điểm, chọn hộ dân tham gia thực hiện dự án với quy mô vùng sản xuất chè xanh chất lượng cao trên 60 ha, đến việc xây dựng nhà xưởng và thiết bị, máy móc phục vụ chế biến chè; nâng cấp sản phẩm chè OCOP từ 3 sao lên 4 sao đã bước đầu đạt thành công.

Đưa máy móc vào sản xuất

Hiện, các vùng sản xuất được tạo vùng đệm cách ly đáp ứng yêu cầu của tiêu chuẩn. Từng bước giải quyết được vấn đề an toàn thực phẩm bằng cách sử dụng phân hữu cơ vi sinh, thuốc bảo vệ thực vật thảo mộc. Hệ sinh thái nương chè bắt đầu có sự thay đổi, môi trường sản xuất và môi trường sống được cải thiện. Các thành viên được ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm, ký kết hợp đồng đầu tư vật tư phân bón để nhất quán phương thức sản xuất.

Với việc đầu tư hệ thống máy móc hiện đại gồm 4 máy sao chè, 6 máy vò, cao điểm nhất mỗi ngày HTX chế biến được hơn 2 tạ chè khô.

Đến nay, HTX hoạt động ổn định, giải quyết việc làm thường xuyên cho thành viên và người lao động, mang lại thu nhập ổn định, cải thiện đời sống; từng bước góp phần vào công cuộc xóa đói giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới tại xã Hưng Khánh.

Bên cạnh đó, HTX đẩy mạnh đầu tư nâng cấp nhà xưởng, trang bị máy móc, thiết bị, phát triển mẫu mã bao bì, đóng gói... thực hiện mô hình sản xuất chè khép kín từ sản xuất đến chế biến và tiêu thụ sản phẩm.

Với việc đầu tư hệ thống máy móc hiện đại gồm 4 máy sao chè, 6 máy vò với công nghệ VPS tùy chỉnh độ nhanh chậm theo ý muốn, vừa giảm sức lao động, vừa tiết kiệm thời gian, vào lúc cao điểm nhất, mỗi ngày HTX chế biến được hơn 2 tạ chè khô.

Nhờ áp dụng quy trình kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất và chế biến an toàn nên giá trị sản phẩm chè của HTX được nâng lên. Thị trường tiêu thụ sản phẩm chè ngày càng mở rộng không chỉ trong tỉnh mà vươn ra các tỉnh, thành trên cả nước.

Với việc thực hiện nghiêm các quy trình sản xuất chè sạch nên sản phẩm chè làm ra của thành viên trong HTX cũng có giá bán cao hơn hẳn so với trước đây, dao động từ 150.000 - 250.000 đồng/kg chè thành phẩm, doanh thu trung bình đạt từ 60 - 70 triệu đồng/ha /năm.

Tất cả các loại máy móc của HTX đều có hệ thống VPS tùy chỉnh độ nhanh chậm theo ý muốn, vừa giảm sức lao động, vừa tiết kiệm thời gian.

Bắt kịp xu hướng của thị trường nông sản hiện nay là chú trọng đến chất lượng, truy xuất nguồn gốc, HTX chè Khe Năm đã xây dựng nhãn hiệu riêng "Trà Bát tiên Hưng Khánh” và được đăng ký tem truy xuất nguồn gốc do HTX là chủ nhãn hiệu.

Anh Thanh cho biết: "Để thương hiệu Trà Bát tiên Hưng Khánh vươn xa, chúng tôi thường xuyên họp thành viên để đôn đốc, nhắc nhở phải thực hiện đúng các quy trình từ khâu trồng, chăm sóc; quy trình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, tuyệt đối không được sử dụng thuốc trừ cỏ, thuốc bảo vệ thực vật không trong danh mục cho phép, bảo đảm thời gian cách ly; tổ chức cho thành viên đi học hỏi quy trình chăm sóc, chế biến thành phẩm ở vùng chè lớn của tỉnh Thái Nguyên".

Khó khăn nội tại cần tháo gỡ

Với sự nỗ lực và vươn lên trước thị trường đầy cạnh tranh, HTX chè Khe Năm đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, góp phần trong việc phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh những thành công đó, HTX vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức, khó khăn không chỉ đến từ nguồn vốn hạn chế, mà còn từ việc truyền thông quảng bá sản phẩm, và đầu ra tiêu thụ.

Theo chia sẻ của Giám đốc Vũ Văn Hồng, một trong những thách thức lớn nhất đối với HTX chè Khe Năm chính là nguồn vốn đầu tư. Mặc dù đã nhận được sự hỗ trợ từ các cơ quan, nhưng nguồn vốn này vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu phát triển. HTX cần nguồn vốn lớn để đầu tư vào cơ sở hạ tầng, mua sắm máy móc hiện đại, và áp dụng các kỹ thuật canh tác tiên tiến. Việc thiếu hụt vốn đầu tư không chỉ làm chậm quá trình hiện đại hóa sản xuất mà còn ảnh hưởng đến khả năng mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng sản phẩm.

HTX chè Khe Năm đã xây dựng nhãn hiệu riêng "Trà Bát tiên Hưng Khánh” và được đăng ký tem truy xuất nguồn gốc do HTX là chủ nhãn hiệu.

Không chỉ vậy, HTX còn gặp nhiều trở ngại trong việc truyền thông quảng bá sản phẩm. Mặc dù chất lượng chè Khe Năm đã được nâng cao đáng kể, nhưng việc tiếp cận khách hàng tiềm năng và xây dựng thương hiệu vẫn còn hạn chế. HTX chưa có đội ngũ chuyên nghiệp về marketing, quảng bá sản phẩm chủ yếu thông qua các kênh truyền thống, chưa khai thác hiệu quả các nền tảng truyền thông số hiện đại.

Vấn đề đầu ra tiêu thụ cũng là một thách thức không nhỏ đối với HTX chè Khe Năm. Biến động về giá cả, yêu cầu chất lượng khắt khe và sự cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm chè khác trên thị trường khiến cho việc duy trì và mở rộng thị trường tiêu thụ trở nên khó khăn.

Ngoài ra, sự thay đổi của thời tiết, hiện tượng khô hạn hay mưa lớn bất thường ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng chè. Việc tìm kiếm các giống chè chịu hạn, chịu mưa tốt, cũng như áp dụng các biện pháp canh tác bền vững để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu là cần thiết nhưng đòi hỏi sự đầu tư lớn về kỹ thuật và tài chính.

“Trong bối cảnh khó khăn đó, HTX chè Khe Năm đã và đang nỗ lực tìm kiếm các giải pháp để vượt qua: đào tạo và nâng cao năng lực cho đội ngũ quản lý và thành viên HTX, tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng quản lý, marketing và kỹ thuật canh tác hiện đại, xây dựng được chiến lược kinh doanh hiệu quả, tiếp cận khách hàng một cách chuyên nghiệp và hiệu quả hơn”, Phó Giám đốc Trần Văn Thanh cho hay.

Về dự định trong tương lai, đại diện HTX thông tin, để đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng, HTX chè Khe Năm sẽ phát triển thêm các dòng sản phẩm mới. Ngoài các sản phẩm chè truyền thống, HTX sẽ nghiên cứu và phát triển các sản phẩm chè thảo dược, chè hương liệu và các sản phẩm chè đóng chai tiện dụng, hướng đến phát triển bền vững, bảo vệ môi trường và nâng cao đời sống của người dân địa phương.

Lê Hồng