Công nghệ robot hình người: Cơ hội hay rủi ro cho lực lượng lao động

Trong một nhà kho rộng lớn ở vùng ngoại ô Thượng Hải, hàng chục robot hình người được điều khiển để thực hiện các nhiệm vụ như gấp áo phông, làm bánh sandwich và mở cửa… các công việc được lặp đi lặp lại.

Yao Maoqing, chuyên gia của AgiBot cho biết: "Hãy tưởng tượng một ngày nào đó trong nhà máy robot của chúng tôi, các robot có thể tự lắp ráp chính đồng loại của họ".

Unitree - một nhà phát triển robot hình người khác cũng có mặt trong một cuộc họp do ông Tập Cận Bình tổ chức cho các công ty tư nhân vào đầu năm nay, nơi ông thúc giục họ giúp đỡ nền kinh tế Trung Quốc.

Robot hình người gây ấn tượng tại triển lãm (Ảnh: Reuters).

Trong những năm gần đây, robot hình người của Trung Quốc đã thể hiện những kỳ tích ngày càng nhanh nhẹn, bao gồm thực hiện các động tác nhào lộn, chạy bán marathon và thậm chí chơi bóng đá. Trung Quốc đặt mục tiêu xây dựng lợi thế của mình bằng cách tập trung vào đào tạo dữ liệu và sự tinh vi của các mô hình AI.

Việc triển khai thành công và rộng rãi các robot này trong các nhà máy sẽ giúp Trung Quốc tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và duy trì ưu thế sản xuất của mình, biến lĩnh vực này thành một lĩnh vực cạnh tranh với Mỹ.

Hỗ trợ của chính phủ

Chính quyền Trung Quốc đã trợ cấp cho các công ty robot hình người. Hơn 20 tỷ đô la đã được phân bổ cho lĩnh vực này trong năm qua và Bắc Kinh đang thành lập một quỹ trị giá một nghìn tỷ nhân dân tệ (khoảng 3,5 triệu tỷ đồng) để hỗ trợ các công ty khởi nghiệp trong các lĩnh vực như AI và robot, các thông báo chính thức cho thấy.

Theo đánh giá của Reuters về hàng trăm tài liệu đấu thầu, chính phủ cũng là người mua chính. Việc mua sắm robot hình người và công nghệ liên quan của nhà nước đã tăng lên 214 triệu nhân dân tệ (khoảng 770 tỷ đồng) vào năm 2024 từ mức 4,7 triệu nhân dân tệ (khoảng 16 tỷ đồng) vào năm 2023.

Các hỗ trợ khác của nhà nước bao gồm quỹ AI và robot trị giá 10 tỷ nhân dân tệ (khoảng 36 nghìn tỷ đồng) mới được thành lập bởi thành phố Thâm Quyến ở phía Nam.

Các nhà sản xuất robot hình người và nhà cung cấp linh kiện có trụ sở tại Vũ Hán sẽ đủ điều kiện nhận trợ cấp lên tới 5 triệu nhân dân tệ sau khi đạt ngưỡng mục tiêu mua sắm và bán hàng, cũng như được cung cấp không gian văn phòng miễn phí.

Chính quyền thành phố Bắc Kinh đã thành lập một quỹ robot vào năm 2023, cung cấp tới 30 triệu nhân dân tệ (khoảng 108 tỷ đồng) cho các công ty muốn đẩy nhanh quá trình xây dựng sản phẩm đầu tiên của mình.

Một số nhà phân tích nhận định rằng robot hình người có thể phát triển theo quỹ đạo tương tự xe điện, loại phương tiện từng giảm mạnh về chi phí trong thập kỷ qua nhờ sự gia nhập ồ ạt của các nhà sản xuất và các chính sách trợ cấp từ chính phủ, thúc đẩy việc phổ cập rộng rãi trong công chúng Trung Quốc.

Đẩy mạnh thu thập dữ liệu cho robot AI

Chính phủ Trung Quốc đang tăng tốc đầu tư vào thu thập dữ liệu, đây yếu tố then chốt trong đào tạo mô hình AI điều khiển robot hình người. Không giống như AI tạo sinh vốn dựa vào dữ liệu trực tuyến khổng lồ, robot cần tương tác với môi trường vật lý và học từ các nhiệm vụ cụ thể như xếp hộp hay rót nước. Để phục vụ nhu cầu này, Thượng Hải đã hỗ trợ xây dựng trung tâm dữ liệu cho AgiBot, nơi 100 robot hoạt động mỗi ngày. Bắc Kinh và Thâm Quyến cũng đang triển khai các trung tâm tương tự.

Việc triển khai robot vào các dây chuyền sản xuất cũng giúp tăng tốc thu thập dữ liệu thực tế. MagicLab, một công ty khởi nghiệp cho biết họ đã bắt đầu thử nghiệm robot làm các nhiệm vụ như lắp ráp và kiểm tra chất lượng, nhờ tích hợp AI lý luận từ mô hình DeepSeek.

Lợi thế rõ rệt nhất của Trung Quốc là năng lực sản xuất phần cứng robot với khả năng tự chế tạo đến 90% linh kiện, giúp giảm chi phí và rào cản gia nhập. Các công ty khởi nghiệp như CASBOT khẳng định tốc độ cung ứng nội địa vượt trội hoàn toàn so với nước ngoài. Theo Morgan Stanley một công ty tài chính đa quốc gia, Trung Quốc hiện dẫn đầu toàn cầu về số lượng công ty và mô hình robot hình người – với ít nhất sáu doanh nghiệp chuẩn bị sản xuất hàng loạt ngay trong năm nay.

Robot giao tiếp và phục vụ thức ăn cho con người (Ảnh: Reuters).

Robot hình người và thách thức với lực lượng lao động Trung Quốc

Trong khi ngành công nghiệp này vẫn còn đang trong giai đoạn đầu, các nhà luật pháp Trung Quốc đã bắt đầu thảo luận về những tác động mà robot hình người có thể mang lại cho lực lượng lao động.

Theo khảo sát năm 2023 của Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, có khoảng 123 triệu người làm việc trong ngành sản xuất tại Trung Quốc.

Tại Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc năm nay, chuyên gia an sinh xã hội Zheng Gongcheng đã cảnh báo rằng sự phát triển của robot và AI sẽ ảnh hưởng đến khoảng 70% lĩnh vực sản xuất của Trung Quốc, điều này có thể dẫn đến sự sụt giảm mạnh trong đóng góp an sinh xã hội.

Cũng trong buổi họp mặt này, Liu Qingfeng, chủ tịch công ty AI iFlytek đã đề xuất việc tạo ra một chương trình bảo hiểm thất nghiệp, AI sẽ cung cấp bảo hiểm từ 6 đến 12 tháng cho những người lao động bị robot thay thế.

Tang Jian, giám đốc công nghệ tại Trung tâm Đổi mới Robot con người Bắc Kinh cho biết các nguyên mẫu của họ đang nhắm đến những công việc mà con người không muốn làm do bản chất nhàm chán hoặc lặp đi lặp lại, cũng như những nhiệm vụ nguy hiểm.

Bất chấp những lo ngại về tác động đến việc làm, Bắc Kinh coi công nghệ này là chìa khóa để giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động trong các lĩnh vực như chăm sóc người già, nơi nhu cầu đang tăng lên khi dân số 1,4 tỷ người của Trung Quốc già đi .

Chính phủ Trung Quốc đã công bố kế hoạch chăm sóc người già quốc gia vào tháng 12, khuyến khích tích hợp robot hình người và AI. Ngay sau đó, "gã khổng lồ công nghệ" Ant Group đã công bố thành lập công ty con mới Ant Lingbo Technology, nơi robot hình người sẽ tập trung vào chăm sóc người già, cùng với các lĩnh vực khác.

Yao của AgiBot cho biết: "Trong năm hoặc 10 năm nữa, những chú robot có thể sắp xếp phòng cho cư dân, nhận gói hàng hoặc thậm chí chuyển người từ giường sang phòng vệ sinh".

Ánh Tuyết