Robot chuyên dụng: Làm một việc giỏi, gọi vốn được hàng tỉ USD, không cần hình người

Khác xa với những robot hình người bóng bẩy trong các bộ phim khoa học viễn tưởng được thiết kế cho công việc phức tạp và thích ứng, những robot hình hộp tiện dụng (một số có kích thước bằng hộp dụng cụ công nghiệp) đảm nhận các nhiệm vụ như vận chuyển linh kiện, thu gom rác thải hay kiểm tra thiết bị.

Sự quan tâm đến loại robot chuyên dụng này đang tăng lên vì chúng mở ra con đường rõ ràng để đạt được lợi nhuận, đặc biệt trong bối cảnh tự động hóa được thúc đẩy mạnh mẽ trên nhiều ngành công nghiệp như bán lẻ, quốc phòng và quản lý rác thải. Các giám đốc doanh nghiệp, nhà phân tích và nhà đầu tư chia sẻ điều này với hãng tin Reuters.

Trong khi đó, những nhà sản xuất robot hình người đa năng vẫn đang vật lộn với nhiều thách thức kỹ thuật, gồm cả dữ liệu huấn luyện hạn chế và khó khăn khi hoạt động tại các môi trường thực tế không thể đoán trước, khiến việc thương mại hóa trở nên khó khăn.

Dữ liệu từ PitchBook cho thấy các công ty robot trên toàn cầu đã huy động được 2,26 tỉ USD trong quý 1/2025, với hơn 70% số vốn đó được đổ vào các công ty sản xuất máy móc chuyên xử lý một nhiệm vụ cụ thể.

Khoản đầu tư đó phản ánh cuộc chạy đua rộng lớn hơn trên thế giới để giành vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực robot. Từ thành phố Thâm Quyến (Trung Quốc) đến Thung lũng Silicon (Mỹ), các công ty đang cố gắng phát triển những cỗ máy có thể đảm nhiệm công việc chân tay, với Trung Quốc nổi lên như đối thủ lớn nhờ sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ.

Động lực đằng sau xu hướng này là những tiến bộ trong công nghệ chip, cho phép các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng tinh vi, giúp robot có thể quan sát, xử lý và phản ứng mà không cần đến máy chủ từ xa.

"Với Nvidia Jetson Orin NX, chúng tôi có thể tích hợp nhiều mô hình AI hơn trên thiết bị biên so với trước đây", Saurabh Chandra, Giám đốc điều hành hãng Ati Motors, cho biết.

Thiết bị biên là những thiết bị nằm ở rìa mạng, tức là gần người dùng hoặc nguồn dữ liệu, có khả năng xử lý, phân tích dữ liệu tại chỗ mà không cần gửi lên máy chủ hay đám mây.

Nvidia Jetson Orin NX là mô đun hệ thống hiệu suất cao, được thiết kế để chạy nhiều mô hình học máy trực tiếp trên các thiết bị biên như robot, máy bay không người lái, camera thông minh mà không cần dựa vào điện toán đám mây.

Robot Spot được điều khiển từ xa của hãng Boston Dynamics, có khả năng xuất sắc trong việc kiểm tra an toàn công nghiệp - Ảnh: Reuters

Có trụ sở tại thành phố Bengaluru - thủ phủ công nghệ của Ấn Độ, Ati Motors sản xuất robot có thể kéo hơn 1.000kg trên sàn nhà máy và trong các khu công nghiệp. Công ty triển khai hàng trăm robot tại hơn 50 nhà máy trên thế giới, gồm cả Hyundai, Forvia và Bosch, với sản phẩm chủ lực Sherpa Tug đã vận hành hơn 500.000km.

Trong lĩnh vực y tế, công ty Diligent Robotics (có trụ sở ở thành phố Austin, bang Texas, Mỹ) đang thu hút sự chú ý với Moxi. Đây là robot đảm nhận các công việc không tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân, như vận chuyển vật tư, thuốc men và mẫu xét nghiệm.

"Chúng tôi nhận thấy rằng, bằng cách giải quyết vấn đề rất cụ thể trong một lĩnh vực có nhu cầu cao như y tế, công ty có thể tạo ra một mô hình kinh doanh bền vững", Andrea Thomaz, Giám đốc điều hành Diligent Robotics, nhấn mạnh. Ông cho biết việc bán hoặc cho thuê Moxi đã bắt đầu tạo ra đủ doanh thu để bù đắp chi phí trực tiếp liên quan đến việc sản xuất, vận hành và phân phối, từ đó có lãi.

Thách thức với robot hình người

Sự quan tâm đến robot chuyên dụng ngày càng tăng khi các hãng vẫn đang đối mặt thách thức để tạo robot hình người đa năng, chẳng hạn dạy máy móc cách di chuyển trong môi trường khó đoán và phát triển khả năng suy luận phức tạp.

Khác với AI tạo sinh (vốn được huấn luyện trên kho dữ liệu khổng lồ từ văn bản, hình ảnh và âm thanh có sẵn), dữ liệu phục vụ cho việc phát triển robot hình người hạn chế hơn nhiều. Những cỗ máy này phải học thông qua tương tác với thế giới thực và được huấn luyện trên những bộ dữ liệu tập trung vào các nhiệm vụ cụ thể, chẳng hạn xếp hộp.

Các công ty giống như Figure AI dựa vào AI tiên tiến để xử lý dữ liệu cảm biến theo thời gian thực. Điều đó đồng nghĩa robot hình người chủ yếu chỉ có thể hoạt động trong các môi trường kiểm soát, chẳng hạn nhà máy sản xuất ô tô. Figure AI đặt mục tiêu cung cấp 100.000 robot hình người trong bốn năm tới.

Chi phí chế tạo robot hình người cũng cao hơn nhiều so với robot chuyên dụng. Những linh kiện như camera và cảm biến lidar có thể đẩy giá thành sản xuất lên từ 50.000 đến 200.000 USD trên mỗi robot hình người, so với 5.000 đến 100.000 USD với các robot chuyên dụng, theo các lãnh đạo ngành và nghiên cứu thị trường của công ty khởi nghiệp Standard Bots.

"Robot đa năng thực sự vẫn chưa được phát minh", Marc Theermann, Giám đốc chiến lược tại hãng Boston Dynamics (Mỹ) nói. Ông cho rằng "nếu ai đó tuyên bố rằng đã thương mại hóa robot đa năng, họ đang nói quá lời và sẽ không thể đáp ứng kỳ vọng".

Dù robot Atlas của Boston Dynamics đã nổi tiếng với những video nhảy, nhào lộn và múa lan truyền khắp mạng xã hội, Marc Theermann cho rằng giá trị hiện tại nằm ở các thiết kế có mục tiêu rõ ràng. Robot Spot bốn chân của Boston Dynamics nổi bật trong việc kiểm tra an toàn công nghiệp - lĩnh vực hẹp nhưng sinh lời cao.

Hãng đầu tư mạo hiểm Era Ventures đã rót vốn vào ViaBot, công ty phát triển robot tự hành thu gom rác tại các bãi đậu xe. Công ty đầu tư mạo hiểm Parkway Venture Capital thì phân bổ tiền giữa dự án tự động hóa xe nâng của hãng Siera AI và tham vọng robot hình người tại Figure AI.

"Bạn sẽ thấy một sự chuyển đổi khi sẽ có các robot được chế tạo để thực hiện nhiệm vụ cụ thể rất hiệu quả và tiết kiệm chi phí. Khi điều đó được cải thiện, nhiều người sẽ nhận ra rằng có lý do chính đáng để phát triển robot hình người hoàn chỉnh", Raja Ghawi, đối tác tại Era Ventures, bình luận.

Sơn Vân