Công nghiệp hỗ là mắt xích quan trọng trong phát triển ngành ô tô

Ngành công nghiệp ô tô được đánh giá là một trong những ngành công nghiệp chủ lực, kéo theo sự phát triển của nhiều lĩnh vực khác. Trong chuỗi giá trị của ngành ô tô, công nghiệp hỗ trợ giữ vai trò thiết yếu, quyết định đến năng lực nội địa hóa, giá thành sản phẩm và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Tăng số lượng doanh nghiệp nội địa tham gia chuỗi cung ứng linh kiện, phụ tùng

Những năm gần đây, nhờ các chính sách phát triển ngành ô tô và công nghiệp hỗ trợ, số lượng doanh nghiệp nội địa tham gia vào chuỗi cung ứng linh kiện, phụ tùng ô tô có xu hướng gia tăng.

Theo số liệu của Bộ Công Thương, cả nước hiện có hơn 377 doanh nghiệp sản xuất liên quan đến ô tô, trong đó có 169 doanh nghiệp FDI, chiếm 46,43%. Có khoảng hơn 40 doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô; 45 doanh nghiệp sản xuất khung gầm, thân xe, thùng xe; 214 doanh nghiệp sản xuất linh kiện, phụ tùng ô tô... Một số doanh nghiệp nội địa như THACO, VINFAST … đã từng bước xây dựng hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ để giảm phụ thuộc vào nhập khẩu.

Tuy nhiên, phần lớn linh kiện ô tô vẫn được nhập khẩu từ các quốc gia như Thái Lan, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và châu Âu. Tỷ lệ nội địa hóa đối với xe cá nhân dưới 9 chỗ vẫn ở mức rất thấp, chỉ đạt khoảng 10-15%, trong khi mục tiêu đặt ra là 40% vào năm 2020. So với các nước trong khu vực như Thái Lan hay Indonesia, nơi tỷ lệ nội địa hóa đạt từ 60–80%, Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn đầu xây dựng nền công nghiệp hỗ trợ ô tô.

Một trong những nguyên nhân chính là do chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ còn thiếu đồng bộ, thiếu ổn định lâu dài, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc hoạch định và triển khai chiến lược đầu tư. Năng lực tài chính và công nghệ của nhiều doanh nghiệp nội địa còn yếu, chưa đủ sức cạnh tranh với các doanh nghiệp FDI đã có nền tảng sản xuất toàn cầu. Trong khi đó, công nghệ sản xuất linh kiện ô tô đòi hỏi tiêu chuẩn kỹ thuật và chất lượng cao, nhưng phần lớn doanh nghiệp trong nước vẫn sử dụng máy móc lạc hậu, thiếu nhân lực chất lượng cao và chưa đủ điều kiện để đổi mới sáng tạo.

Ngoài ra, quy mô thị trường ô tô nội địa còn nhỏ, dẫn đến sản lượng linh kiện chưa đạt quy mô kinh tế, khó giảm giá thành sản phẩm. Mối liên kết giữa doanh nghiệp trong nước và các nhà sản xuất FDI vẫn còn lỏng lẻo. Số doanh nghiệp nội địa có khả năng đáp ứng tiêu chuẩn của các hãng ô tô lớn còn rất hạn chế.

Cả nước hiện có hơn 377 doanh nghiệp sản xuất liên quan đến ô tô. Ảnh: PV

Cả nước hiện có hơn 377 doanh nghiệp sản xuất liên quan đến ô tô. Ảnh: PV

Chủ động vào cuộc, triển khai giải pháp cụ thể

Nhận thức rõ vai trò quan trọng của công nghiệp hỗ trợ, một số địa phương đã chủ động vào cuộc, triển khai các giải pháp cụ thể. Tại tỉnh Quảng Nam, thời gian qua, địa phương này đã ban hành nhiều cơ chế tạo động lực nhằm thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô, trong đó Khu kinh tế mở Chu Lai được xem là trung tâm trọng điểm.

Quảng Nam tập trung xây dựng cụm liên kết ngành công nghiệp hỗ trợ và cơ khí, với vai trò dẫn dắt của THACO Industries (Tập đoàn thành viên của THACO). Việc này giúp hình thành chuỗi giá trị khép kín, nâng cao năng lực sản xuất trong nước và gia tăng khả năng tham gia sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Để thu hút đầu tư, Quảng Nam triển khai nhiều chính sách ưu đãi hấp dẫn như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong giai đoạn đầu hoạt động, miễn thuế nhập khẩu đối với nguyên vật liệu và linh kiện chưa sản xuất được trong nước, cũng như miễn thuế tiêu thụ đặc biệt đối với phần linh kiện nội địa hóa. Bên cạnh đó, tỉnh chú trọng phát triển hạ tầng công nghiệp hiện đại, đồng bộ với hệ thống logistics cảng biển, sân bay và đường sắt, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động và mở rộng sản xuất.

Tại Quảng Ninh, với vị trí chiến lược và hạ tầng giao thông, hạ tầng các khu, cụm công nghiệp khá đồng bộ và hiện đại, với nguồn tài nguyên và lao động dồi dào, chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn, địa phương này có nhiều lợi thế trong phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ, nhất là trong lĩnh vực cơ khí, chế tạo gắn với sản xuất, lắp ráp ô tô và phát triển công nghiệp đường sắt.

Để tiếp tục thúc đẩy ngành sản xuất ô tô phát triển, cùng với đó là thu hút các lĩnh vực hỗ trợ công nghiệp ô tô, tháng 3/2025, UBND tỉnh Quảng Ninh đã có quyết định thành lập Cụm công nghiệp phục vụ ngành công nghiệp hỗ trợ tại Hạ Long. Trong đó, ngành nghề hoạt động chủ yếu là sản xuất thân xe, phụ tùng, các bộ phận phụ trợ cho ô tô và xe có động cơ khác.

Việc quyết định thành lập cụm công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô cho thấy chiến lược lớn, lâu dài, bền vững với mục tiêu từng bước đưa Quảng Ninh trở thành một trong những trung tâm sản xuất ô tô lớn của đất nước, thúc đẩy ngành công nghiệp ô tô trong nước tham gia vào chuỗi cung ứng ô tô toàn cầu. Không chỉ vậy, sự phát triển của ngành công nghiệp ô tô sẽ góp phần thúc đẩy thu hút đầu tư trong lĩnh vực chế biến, chế tạo trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, qua đó, tạo nhiều việc làm cho người dân địa phương và khu vực; đóng góp tích cực cho ngân sách nhà nước, tăng trưởng kinh tế của tỉnh.

Theo dự thảo về "Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045", Bộ Công Thương xác định nội dung chiến lược là phát huy nội lực của mọi thành phần kinh tế trong nước; chú trọng liên kết, hợp tác với các tập đoàn sản xuất ô tô lớn trên thế giới để phát triển ngành công nghiệp ô tô đồng bộ với phát triển hạ tầng giao thông.

Về công nghiệp hỗ trợ, sẽ tiếp cận và ứng dụng công nghệ để chế tạo được các chi tiết, linh kiện quan trọng như bộ truyền động, hộp số, động cơ, thân vỏ xe... cho một vài chủng loại xe; tăng cường hợp tác với các hãng ô tô lớn, lựa chọn chủng loại phụ tùng, linh kiện mà Việt Nam có thể sản xuất để đảm nhận vai trò mắt xích trong chuỗi sản xuất - cung ứng toàn cầu. Trên cơ sở đó, đầu tư công nghệ tiên tiến, sản xuất phục vụ xuất khẩu.

Đến năm 2035, Bộ Công Thương đặt mục tiêu tổng sản lượng xe đạt khoảng 1.531.400 chiếc, trong đó, xe đến 9 chỗ khoảng 852.600 chiếc, từ 10 chỗ trở lên khoảng 84.400 chiếc, xe tải khoảng 587.900 chiếc, xe chuyên dụng khoảng 6.500 chiếc.

Tỷ lệ số xe sản xuất lắp ráp trong nước chiếm khoảng 78% so với nhu cầu nội địa. Về phát triển công nghiệp hỗ trợ, giai đoạn đến năm 2025, cơ bản hình thành ngành công nghiệp hỗ trợ cho sản xuất ô tô; phấn đấu đáp ứng khoảng 35% (tính theo giá trị) nhu cầu về linh kiện, phụ tùng cho sản xuất lắp ráp ô tô trong nước.

Giai đoạn 2026 - 2035, sẽ đáp ứng trên 65% nhu cầu về linh kiện, phụ tùng cho sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước. Chiến lược đặt mục tiêu đến năm 2035, tổng lượng xe xuất khẩu đạt khoảng 90.000 chiếc.

Khánh Ngọc

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân: https://daibieunhandan.vn/cong-nghiep-ho-la-mat-xich-quan-trong-trong-phat-trien-nganh-o-to-10381362.html