Công nghiệp môi trường cần phát triển thành ngành kinh tế độc lập

Gián tiếp xanh hóa nền kinh tế

Thực tế thời gian qua cho thấy, việc phát triển ngành công nghiệp môi trường (CNMT) vẫn còn nhiều rào cản, khiến nguồn lực đầu tư chưa cao, thị trường và chuỗi doanh nghiệp (DN) môi trường chưa phát triển mạnh… Ông Nguyễn Đức Quyền, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Năng lượng và môi trường Bách khoa Hà Nội đề cập, CNMT thường được hiểu là phần đuôi xử lý các thành phần chất ô nhiễm rắn, lỏng và khí,…điều này có liên quan mật thiết đến quá trình đào tạo cũng như sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao.

“Hiện nay trong các đơn vị nghiên cứu, thậm chí các DN trong nước vẫn chưa hội đủ nguồn lực con người để giải quyết một cách đồng thời, mang lại hiệu quả cho vấn đề này. Với dây chuyền quy mô nhỏ, cụ thể hơn là các nhà máy xử lý chất thải về cơ bản Việt Nam làm chủ được gần như 100%. Nhưng khi chuyển sang quy mô lớn hơn như sản xuất xi măng, sản xuất vật liệu xây dựng hay nhà máy nhiệt điện lại liên quan đến tài chính, nguồn vốn, thậm chí là chi phối của công nghệ nên chưa có cơ hội để chúng ta tham gia”, ông Quyền đánh giá.

Khi chưa hình thành ngành công nghiệp môi trường, quá trình xử lý kỹ thuật ở cuối chuỗi sản xuất công nghiệp vẫn còn bỏ ngỏ

Cho rằng phát triển CNMT trong giai đoạn hiện nay là cần thiết và hết sức cấp bách, TS. Trần Văn Lượng, Chủ tịch Hiệp hội CNMT Việt Nam phân tích, việc thúc đẩy phát triển ngành CNMT không chỉ có ý nghĩa giải quyết bài toán về môi trường, còn giải quyết được vấn đề lớn hơn khi nhìn nhận ở khía cạnh làm gia tăng các giá trị những vật chất còn lại trong quá trình sản xuất. Nói cách khác, các DN cùng chung tay để phát triển nền kinh tế tuần hoàn.

“Chúng ta đều hiểu rằng, nếu không có những giải pháp công nghệ, thiết bị và những DN thực hiện những vấn đề còn lại của quá trình sản xuất, nền kinh tế luôn luôn đối mặt với vấn đề về ô nhiễm môi trường. Với vai trò của Hiệp hội CNMT thấy rằng, đây là sự quyết tâm rất lớn của Chính phủ, nên Hiệp hội cam kết đồng hành cùng với tất cả các DN triển khai những định hướng của của ngành để đạt được các mục tiêu đã đặt ra”, ông Lượng khẳng định.

Đề cao chương trình phát triển ngành CNMT là hành động cụ thể, cụ thể hóa các định hướng cũng như chủ trương về xanh hóa kinh tế và và tái cơ cấu ngành Công Thương, ông Phạm Sinh Thành, quyền Trưởng phòng Môi trường Công Thương - Cục kỹ thuật An toàn và môi trường Công nghiệp (Bộ Công Thương) cho rằng, CNMT sẽ đóng góp vào xanh hóa nền kinh tế một cách gián tiếp.

“Thông qua công tác của ngành CNMT khi cung cấp các công cụ để bảo vệ môi trường, sẽ dẫn đến môi trường sẽ xanh hơn so với trước. CNMT sẽ cụ thể hóa những cái gọi là chính sách về “xanh hóa” thông qua các chính sách tài chính, cụ thể hóa các tiêu chuẩn để tạo ra các sản phẩm, hàng hóa lưu thông trên thị trường”, ông Thành nêu ý nghĩa.

Đưa nghiên cứu phát triển ra quy mô thực tiễn

Muốn phát triển ngành CNMT cũng như những sản phẩm liên quan, đáp ứng nhu cầu của sản xuất các ngành kinh tế khác trong hệ thống, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Năng lượng và môi trường Bách Khoa - ông Nguyễn Đức Quyền cho rằng, cần giải pháp tháo gỡ rào cản kỹ thuật. Quy định sau 3 - 5 năm các nhà sản xuất, cung cấp thiết bị CNMT nước ngoài phải chuyển giao cho người Việt Nam để tiếp nhận, nâng cấp dần mức độ về công nghệ, không như hiện nay vẫn thuần túy là chỉ dừng lại ở các hợp đồng kinh tế và thương mại.

“Về tài chính cần phải có các chính sách hỗ trợ về vốn, cho vay vốn, lãi suất dài hạn và phù hợp. Các tổ chức tài chính phải chấp nhận rủi ro trong lĩnh vực này, bởi đây là lĩnh vực mới. Mặc dù chưa đánh giá được hiệu quả đã phải cho vay vốn thực hiện, rõ ràng các tổ chức tài chính cũng rất còn quan ngại, nhất là các tổ chức kinh doanh tài chính như ngân hàng, đây vừa là điểm khó khăn nhưng cũng vừa là đề xuất cần tháo gỡ”, ông Quyền lưu ý.

Định hình CNMT cần sự tham gia và ủng hộ quyết liệt từ phía các doanh nghiệ

Theo ông Phạm Sinh Thành, với vai trò là đầu mối, Cục Kỹ thuật an toàn môi trường công nghiệp đang tham mưu để Bộ Công Thương xây dựng những các dự án cụ thể, phối hợp giữa chủ trương, chính sách của Bộ với các thực tiễn, nguồn lực của DN để triển khai CNMT.

“Bộ Công Thương chủ trương phối hợp với các đề tài nghiên cứu khoa học của các nhà khoa học để cụ thể hóa. Nếu trước đây nhiệm vụ chỉ là nghiên cứu và phát triển CNMT, thì nay sẽ chuyển từ nghiên cứu phát triển thành quy mô công nghiệp, quy mô thực tiễn. Cần thiết phải hiện thực hóa các ý tưởng, hình thành các DN đi đầu trong lĩnh vực CNMT để từ đó dần nhân rộng ra”, ông Thành cho biết.

Có thể thấy, phát triển CNMT trở thành ngành kinh tế độc lập, có đóng góp quan trọng trong cơ cấu kinh tế quốc dân, hướng tới độc lập tự chủ về công nghệ, thiết bị sản phẩm là điều cần thiết. Trong quá trình này, ngoài kế hoạch hành động của Bộ Công Thương, rất cần sự tích cực, đồng lòng phối hợp, thực chất và hiệu quả từ phía các Bộ, ngành, địa phương liên quan. Đặc biệt không thể thiếu vai trò, ý thức tự lực từ chính các DN, hiệp hội để qua đó góp phần xanh hóa sản xuất, hiện thực hóa các cam kết quốc tế trong bảo vệ môi trường của Việt Nam.

Nguyễn Quỳnh/VOV.VN