Cú bứt tốc 730.000 tỷ đồng: Việt Nam chốt kế hoạch 'trái phiếu xanh' và kỳ vọng GDP 10%

Huy động hơn 730.000 tỷ đồng qua trái phiếu

Theo Bộ Tài chính, tổng vốn huy động qua thị trường trái phiếu năm 2025 đạt hơn 730.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 27% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Quy mô toàn thị trường đạt khoảng 3,83 triệu tỷ đồng, tương đương 33,3% GDP năm 2024. Trong đó, trái phiếu chính phủ (TPCP) tiếp tục giữ vai trò chủ lực trong huy động vốn cho ngân sách trung ương, đóng góp tới 70% nhu cầu vay giai đoạn 2021–2025.

Tín hiệu đáng chú ý là thị trường TPDN ghi nhận sự phục hồi rõ nét. Giá trị phát hành năm 2025 ước đạt 441.700 tỷ đồng, tăng mạnh so với năm trước. Bà Phạm Thị Thanh Tâm, Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính) cho biết, khung pháp lý mới cùng công tác giám sát, cảnh báo rủi ro được tăng cường đã tạo hiệu ứng tích cực, giúp thị trường vận hành an toàn hơn và lấy lại niềm tin của nhà đầu tư.

Tổng vốn huy động qua thị trường trái phiếu năm 2025 đạt hơn 730.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 27% tổng vốn đầu tư toàn xã hội (Ảnh minh họa: KT)

Bên cạnh đó, trong bối cảnh thị trường tài chính quốc tế biến động phức tạp, Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã linh hoạt điều hành kế hoạch phát hành TPCP theo nhu cầu vốn từng thời điểm. Đến hết tháng 10/2025, KBNN đã tổ chức thành công 43 phiên đấu thầu, huy động 283.429 tỷ đồng, đạt 57% kế hoạch năm. Kỳ hạn phát hành bình quân đạt 9,84 năm, trong khi lãi suất bình quân chỉ 3,07%/năm - phù hợp mục tiêu xây dựng danh mục nợ công bền vững.

Số liệu của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cũng cho thấy, tỷ lệ dư nợ TPDN/GDP năm 2025 đạt 10,2%, tăng mạnh so với năm trước. Trong 9 tháng năm 2025, tổng lượng phát hành đạt 462.700 tỷ đồng, tăng 44% so với cùng kỳ.

Đáng chú ý, các doanh nghiệp ngân hàng và bất động sản tiếp tục dẫn đầu về khối lượng phát hành. Nhóm ngân hàng chiếm tới 70% tổng giá trị phát hành riêng lẻ và 86,37% phát hành ra công chúng, trong khi bất động sản chiếm hơn 22% giá trị phát hành riêng lẻ. Diễn biến này phản ánh nhu cầu vốn lớn, đồng thời cho thấy sự phụ thuộc của doanh nghiệp vào kênh trái phiếu khi tín dụng ngân hàng chịu áp lực từ yêu cầu an toàn vốn theo Basel III.

Trên thị trường thứ cấp, giá trị giao dịch TPCP đạt trung bình 15.271 tỷ đồng/phiên, tăng gần 30% so với năm trước. Nhà đầu tư nước ngoài mua ròng hơn 2.800 tỷ đồng, thể hiện niềm tin gia tăng vào triển vọng trung hạn của thị trường trái phiếu Việt Nam.

Trái phiếu doanh nghiệp được kỳ vọng là "trụ cột" mới

Năm 2026, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP trên 10%. Để đạt mục tiêu này, yêu cầu về nguồn vốn trung - dài hạn trở nên cấp bách. Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi, trái phiếu - đặc biệt là TPDN là kênh huy động vốn không thể thiếu, đóng vai trò bổ sung và chia sẻ áp lực với tín dụng ngân hàng.

Bộ Tài chính đang phối hợp các cơ quan liên quan xây dựng Đề án thí điểm phát hành TPCP xanh từ năm 2026, mở ra thêm một kênh huy động vốn dài hạn cho các dự án phát triển bền vững – lĩnh vực được dự báo sẽ trở thành trọng tâm trong những năm tới.

Giai đoạn 2026 - 2030 dự báo sẽ xuất hiện nhu cầu vốn rất lớn cho các dự án hạ tầng chiến lược. KBNN đang nghiên cứu mở rộng kỳ hạn và đa dạng hóa sản phẩm trái phiếu để thu hút các nhà đầu tư dài hạn như quỹ bảo hiểm, quỹ hưu trí và ngân hàng thương mại. Việc mở rộng tệp nhà đầu tư này được kỳ vọng giúp hình thành đường cong lãi suất chuẩn dài hạn – yếu tố then chốt cho sự phát triển của thị trường TPDN.

TPDN là kênh huy động vốn không thể thiếu, đóng vai trò bổ sung và chia sẻ áp lực với tín dụng ngân hàng (Ảnh minh họa: KT)

Các chuyên gia kinh tế nhận định, thị trường TPDN đang chuyển mình sang giai đoạn phát triển bền vững. Những biến động trong giai đoạn 2020 - 2022, khi doanh nghiệp phát hành khoảng 1,2 triệu tỷ đồng trái phiếu, được coi là “cú sốc” cần thiết để tái cấu trúc thị trường. Sau quá trình siết chặt pháp lý, minh bạch hóa và chuẩn hóa quy trình phát hành, thị trường hiện đã ở trạng thái ổn định hơn, sẵn sàng cho một chu kỳ tăng trưởng mới.

TS. Đinh Thế Hiển, chuyên gia kinh tế cho rằng, việc siết lại khung pháp lý là bước đi quan trọng nhằm tạo nền tảng an toàn: “Những điều chỉnh trong giai đoạn vừa qua giúp thị trường lọc bỏ rủi ro, hướng đến cơ cấu minh bạch và bền vững hơn”.

Trong khi đó, ông Dương Đức Hiếu, Chuyên gia phân tích cấp cao của VIS Ratings cho rằng, dù tăng trưởng tích cực, TPDN vẫn chỉ chiếm tỷ trọng khiêm tốn so với nhu cầu vốn dài hạn của nền kinh tế. Thị trường TPDN chưa thực sự trở thành công cụ huy động vốn dài hạn mạnh mẽ, dù các ngành như hạ tầng và dịch vụ thương mại rất cần nguồn vốn ổn định và dài hạn. TPDN chưa đáp ứng đúng kỳ vọng của thị trường, phần lớn vẫn chỉ dừng lại ở việc giải quyết nhu cầu ngắn hạn của doanh nghiệp, thay vì là nguồn vốn dài hạn bền vững.

Tuy nhiên, sự chuyển đổi trong cấu trúc dự án và yêu cầu vốn lớn đang tạo ra cơ hội lớn để TPDN trở thành kênh dẫn vốn chủ đạo cho các dự án hạ tầng, thương mại dịch vụ và các lĩnh vực có dòng tiền ổn định. Nhu cầu vốn cho các dự án hạ tầng đang gia tăng nhanh chóng, đặc biệt khi nhiều mô hình dự án tích hợp từ nhà ở, thương mại đến dịch vụ và tiện ích công cộng được triển khai. Các dự án này đòi hỏi nguồn vốn lớn, kỳ hạn dài từ 10 - 20 năm, trong khi tín dụng ngân hàng bị giới hạn bởi quy định an toàn vốn. Đây chính là môi trường thuận lợi để TPDN, đặc biệt là trái phiếu hạ tầng, phát huy vai trò. Với đặc thù dòng tiền ổn định và khả năng gắn kết lâu dài với các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp như bảo hiểm và quỹ hưu trí, trái phiếu hạ tầng được kỳ vọng trở thành trụ cột vốn dài hạn của nền kinh tế trong thập kỷ tới.

Với nền tảng pháp lý hoàn thiện, nhu cầu vốn tăng mạnh và sự điều tiết ngày càng hiệu quả của cơ quan quản lý, TPDN đang đứng trước giai đoạn mới - giai đoạn trở thành dòng vốn dài hạn chủ lực của nền kinh tế.

Khi quá trình tái cấu trúc hoàn tất, thị trường TPDN sẽ không chỉ là “van dẫn vốn” cho doanh nghiệp, mà còn là trụ cột trong chiến lược phát triển thị trường vốn Việt Nam giai đoạn 2026 - 2035. Điều này mở ra triển vọng lớn cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư và toàn nền kinh tế - đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam hướng tới tăng trưởng cao và bền vững.

Diệp Diệp/VOV.VN