Cú trượt dài của doanh nghiệp thép có thâm niên lớn hơn cả Hòa Phát

Công ty CP Đầu tư thương mại SMC (SMC) vừa chính thức lên tiếng về việc sẽ "quyết liệt" xử lý dứt điểm khoản nợ đọng, nhất là từ nhóm khách hàng thuộc hệ sinh thái Novaland ngay trong năm nay.

Trong văn bản giải trình với Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HoSE), SMC cho hay, trong sáu tháng đầu năm 2025, doanh nghiệp phát sinh khoản lỗ hơn 102 tỷ đồng, dẫn đến khoản lỗ lũy kế đến ngày 30/6/2025 là gần 242 tỷ đồng.

Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động kinh doanh trong nửa đầu năm 2025 bị âm gần 130 tỷ đồng tỷ đồng và tại ngày 30/6/2025, nợ ngắn hạn của doanh nghiệp đã vượt quá tài sản ngắn hạn là gần 972 tỷ đồng.

Những yếu tố này làm nảy sinh sự hoài nghi về khả năng tiếp tục hoạt động của SMC trong tương lai - theo ý kiến nhấn mạnh của Công ty TNHH Kiểm toán và dịch vụ tin học Moore AISC tại báo cáo tài chính soát xét bán niên năm 2025 của SMC.

Giải trình về điểm nhấn mạnh trên của kiểm toán, SMC cho biết, các khoản nợ ngắn hạn tại ngày 30/6/2025 là 3.621 tỷ đồng, công ty tin tưởng rằng sẽ nhận được sự hỗ trợ của các nhà cung cấp và cá nhân bằng việc gia hạn thời gian trả nợ.

Ngoài ra, về tái cấu trúc tài chính, SMC khẳng định sẽ "quyết liệt" xử lý dứt điểm khoản nợ đọng, nhất là từ nhóm khách hàng thuộc hệ sinh thái Novaland.

"Mục tiêu là giải quyết xong nợ đọng trong năm 2025, duy trì ổn định các khoản vay ngân hàng với chi phí tối ưu nhằm đảm bảo nguồn vốn và hiệu quả cho hoạt động sản xuất kinh doanh và tìm kiếm nguồn vốn dài hạn bù đắp cho tài sản ngắn hạn (phải thu khó đòi) bị khách hàng chiếm dụng", SMC khẳng định.

Theo con số ghi nhận trên báo cáo tài chính soát xét bán niên năm 2025, tính đến cuối tháng 6/2025, SMC ghi nhận 841 tỷ đồng nợ xấu, trong đó có khoảng 447 tỷ đồng được đánh giá có khả năng thu hồi. Phần lớn các khoản này liên quan đến các doanh nghiệp bất động sản có mối quan hệ với Novaland, như Delta – Valley Bình Thuận (441 tỷ đồng), Đà Lạt Valley (9 tỷ đồng) hay The Forest City (5 tỷ đồng).

Ngoài thu hồi các khoản nợ tồn đọng, SMC cho biết sẽ kiểm soát chi phí và tăng hiệu quả sản xuất bằng các giải pháp như giảm tiêu hao nguyên vật liệu, năng lượng và nhân công thông qua việc hợp lý hóa, nghiên cứu cải tiến quy trình sản xuất.

Công ty cũng thanh lý tài sản khi đánh giá, xem xét dừng các hoạt động, tiếp tục thanh các tài sản hay dây chuyền sản xuất có hiệu quả kém nhằm giảm định phí và bổ sung nguồn vốn phục vụ cho những hoạt động kinh doanh hiệu quả hơn.

Đặc biệt, SMC cũng khẳng định sẽ tối ưu hóa tài sản lưu động, tối ưu hóa lượng hàng tồn kho nhằm tăng vòng quay hàng tồn kho, tăng hiệu quả hoạt động và giảm áp lực tài chính.

Đồng thời, SMC sẽ đàm phán gia hạn, sắp xếp kéo dài thời gian thanh toán cho nhà cung cấp nhằm giảm áp lực dòng tiền ngắn hạn.

Công ty CP đầu tư thương mại SMC thoát lỗ năm 2024 nhờ hoạt động hoàn nhập dự phòng hơn 300 tỷ đồng và thu nhập khác. Ảnh: SMC

Từ đỉnh cao tới vực sâu

SMC từng là doanh nghiệp đầu ngành trong lĩnh vực thương mại thép với tuổi đới 37 năm hình thành và phát triển, sớm hơn cả ‘ông lớn’ thép Hòa Phát. Thời kỳ đỉnh cao 2021, SMC ghi nhận doanh thu kỷ lục 21.319 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế 901 tỷ đồng.

Tuy nhiên, từ giai đoạn dịch Covid-19 trở lại đây, kết quả kinh doanh liên tục sụt giảm và dần chìm sâu vào vòng xoáy thua lỗ, bắt đầu từ khoản lỗ ròng kỷ lục gần 652 tỷ đồng trong năm 2022 và lỗ 925 tỷ đồng vào năm 2023.

Bức tranh tài chính của SMC càng thêm ảm đạm khi tại ngày 31/12/2024, tổng tài sản của doanh nghiệp này chỉ còn 4.511 tỷ đồng, giảm 1.667 tỷ đồng so với đầu năm. Trong đó, tiền mặt và tiền gửi ngân hàng 648 tỷ đồng, phải thu khách hàng 1.236 tỷ đồng (sau trích lập 663 tỷ đồng nợ xấu), hàng tồn kho 632 tỷ đồng.

Vốn chủ sở hữu của SMC giảm xuống 511 tỷ đồng, trong khi nợ phải trả lên tới 4.000 tỷ đồng (bao gồm nợ vay 2.390 tỷ đồng, gấp 4,7 lần vốn chủ sở hữu).

Theo lý giải của SMC, bên cạnh việc cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp trong ngành và thép nhập khẩu làm ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng, việc phải trích lập các khoản dự phòng là nguyên nhân ảnh hưởng đáng kể đến kết quả kinh doanh của công ty.

Đặc biệt, khi thị trường bất động sản rơi vào tình trạng “đóng băng” sau dịch Covid-19, SMC càng khó khăn hơn khi đối diện với các khoản nợ khó đòi với nhiều doanh nghiệp bất động sản, trong đó có cả những doanh nghiệp địa ốc đầu ngành.

Nổi bật trong danh sách nợ xấu của hãng thép này là những doanh nghiệp bất động sản liên quan đến Novaland. Sở dĩ có những quan hệ này là vì đầu năm 2022, SMC đã cùng Novaland hợp tác cung cấp thép xây dựng tại các dự án của doanh nghiệp địa ốc này trong giai đoạn 2022-2026.

Trong báo cáo tài chính kiểm toán năm 2024, SMC ghi nhận khoản phải thu từ Nova Group hơn 1.115 tỷ đồng, đồng thời trích lập dự phòng gần 573 tỷ đồng.

Tuy nhiên, ngày 26/4/2025, SMC xác định lại chi phí dự phòng phải trích giảm còn gần 237,6 tỷ đồng, qua đó hoàn nhập hơn 335 tỷ đồng so với báo cáo tự lập trước đó.

Trong báo cáo giải trình gửi Ủy ban chứng khoán Nhà nước, SMC cho biết ngày 20/12/2024, công ty và Nova Group đã ký xác nhận công nợ và văn bản cam kết thanh toán. Tuy nhiên, do thời điểm hoàn thiện báo cáo trùng với kỳ nghỉ Tết Âm lịch đến sớm, các hồ sơ và tài liệu phục vụ việc thực hiện cam kết thanh toán chưa kịp hoàn tất nên SMC không thể thu thập đầy đủ chứng từ cần thiết để điều chỉnh giảm các khoản dự phòng phải thu tại thời điểm lập báo cáo tài chính năm 2024.

Việc thu hồi được khoản nợ giúp SMC giảm phải thu ngắn hạn từ 1.547 tỷ đồng xuống còn 1.089 tỷ đồng tính tới cuối quý II/2025. Tuy nhiên, công ty vẫn còn 391 tỷ đồng nợ xấu đã phải trích lập dự phòng.

Ngoài nhóm Novaland, SMC trước đó cũng “chật vật” với khoản nợ 105 tỷ đồng của Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình (HBC). Để giải quyết khoản nợ này, từ quý II/2024, SMC đã đồng ý chuyển thành cổ phiếu HBC với giá 10.000 đồng/cổ phiếu, trong khi giá thị trường của mã chứng khoán này lúc đó chỉ còn 6.300 đồng/cổ phiếu.

Tuy nhiên, sau khi hoàn tất hoán đổi nợ sang cổ phiếu HBC thì cổ phiếu này bị hủy niêm yết bắt buộc trên HoSE, chuyển sang UPCoM từ ngày 18/9. Như vậy, chỉ sau ít tháng, SMC phải ghi nhận khoản tạm lỗ hơn hàng chục tỷ đồng với mã cổ phiếu này.

Để cải thiện dòng tiền, SMC liên tục rao bán nhiều bất động sản, gồm lô đất 27.731m2 tại khu công nghiệp Hòa Cầm, lô 9.096m2 tại khu công nghiệp Tân Tạo và ngay cả tòa văn phòng trụ sở có diện tích 329,5m2 tại TP.HCM cũng được rao bán.

Thậm chí, Chủ tịch HĐQT SMC là bà Nguyễn Thị Ngọc Loan cũng đang thế chấp một số tài sản cá nhân là cổ phiếu và bất động sản cho nhà cung cấp và tổ chức tín dụng để đảm bảo cho các khoản nợ vay của SMC.

Ngoài ra, SMC cũng đã thực hiện tái cơ cấu, nhân sự giảm mạnh từ trên 1.200 người vào cuối năm 2022 xuống còn hơn 600 người vào cuối quý I/2025.

Cơ hội nào cho ‘tên tuổi một thời’ của ngành thép?

Sau soát xét bán niên, SMC tiếp tục lỗ nặng hơn. Cụ thể, theo báo cáo tài chính riêng, SMC lỗ hơn 173 tỷ đồng trong nửa đầu năm, thay vì con số gần 150 tỷ đồng như trong báo cáo tự lập. Báo cáo hợp nhất soát xét cũng cho thấy SMC lỗ hơn 81 tỷ đồng, thay vì lỗ 43,2 tỷ đồng.

Nguyên nhân SMC lỗ nhiều hơn sau xoát xét là do doanh nghiệp phải tăng dự phòng khoản phải thu tại các đơn vị thành viên với số tiền hơn 18 tỷ đồng, cùng với hơn 5 tỷ đồng chi phí tổn thất đầu tư tại Công ty VSSC và chi phí xóa nợ hơn 18 tỷ đồng với công ty con SMC Đà Nẵng do đang thực hiện thủ tục giải thể.

Tổng lỗ lũy kế của SMC tại ngày 30/6/2025 lên 2412 tỷ đồng, tương đương 32,8% vốn điều lệ.

Ngoài kết quả kinh doanh ảm đạm, bức tranh tài chính của SMC vẫn còn nhiều khó khăn. Tính đến cuối quý II/2025, doanh nghiệp có tổng nợ phải trả 3.841 tỷ đồng, trong đó nợ vay chiếm 2.326 tỷ đồng, gấp 3,2 lần vốn chủ sở hữu.

Bên cạnh đó, việc liên tục biến động nhân sự cấp cao cũng khiến tính liên tục trong chiến lược của doanh nghiệp thép này bị thách thức.

Mới đây nhất, ông Hứa Vũ đã nộp đơn xin từ nhiệm vị trí thành viên HĐQT độc lập tại SMC từ ngày 3/9/2025. Ông Vũ mới được bổ nhiệm vị trí này vào ngày 22/5/2025 vừa qua. Như vậy, mới tham gia hội đồng quản trị của hơn ba tháng, ông Hứa Vũ đã nộp đơn xin từ nhiệm.

Vì vậy, SMC sẽ tiến hành các thủ tục trình đại hội đồng cổ đông bất thường vào ngày 25/9 tới đây để xem xét miễn nhiệm thành viên HĐQT của ông Hứa Vũ.

Đồng thời, SMC sẽ trình cổ đông bầu bổ sung 2haithành viên HĐQT và hai thành viên Ban kiểm soát nhiệm kỳ 2021 - 2025.

Việc củng bố bộ máy lãnh đạo SMC mới được kỳ vọng sẽ giúp SMC vượt qua giai đoạn khó khăn nhất thời điểm này.

Trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu SMC được chuyển từ diện kiểm soát sang diện cảnh báo từ 30/5/2025.

Quốc Hải