Cục Phòng, chống rửa tiền: Hỗ trợ điều tra tội phạm rửa tiền, truy thu cho ngân sách

Số lượng giao dịch đáng ngờ gia tăng

Tính từ năm 2013 đến nay, số lượng giao dịch đáng ngờ được Cục Phòng, chống rửa tiền phát hiện không ngừng gia tăng qua các năm. Từ những thông tin mà Cục Phòng, chống rửa tiền cung cấp, các cơ quan chức năng tiến hành điều tra, thanh tra, kiểm tra... Trong đó, có 21 vụ việc đã có quyết định khởi tố, 15 vụ việc được truy thu thuế với tổng số tiền truy thu là hơn 257 tỷ đồng, 159 vụ việc có văn bản đề nghị cung cấp bổ sung thông tin, 1 vụ việc đã có quyết định xử phạt hành chính, 5 vụ việc có kết quả xử lý khác.

Về cung cấp thông tin theo yêu cầu, Cục Phòng, chống rửa tiền đã nhận và xử lý khoảng 2.297 lượt văn bản, vụ việc từ các cơ quan có thẩm quyền gửi đến, đề nghị rà soát, cung cấp thông tin liên quan tới bị can hoặc đối tượng trong các vụ án. Trong đó, rất nhiều đề nghị liên quan đến các vụ án lớn, có sự chỉ đạo của lãnh đạo các cấp, như: vụ án rửa tiền tại Công ty TNHH Thương mại và dịch vụ kỹ thuật Nhật Cường; vụ án đánh bạc, rửa tiền tại tỉnh Phú Thọ; vụ án vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí tại Nhà máy ôtô Veam thuộc Tổng công ty Máy động lực và máy nông nghiệp Việt Nam; vụ án đưa hối lộ, nhận hối lộ xảy ra tại Cục Lãnh sự - Bộ Ngoại giao; các vụ án Công ty cổ phần Tiến bộ Quốc tế (AIC) - Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Công ty Việt Á, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát...

Cục Phòng, chống rửa tiền còn cung cấp thông tin về một số đối tượng hoạt động phức tạp liên quan đến an ninh quốc gia; các tổ chức, cá nhân thuộc chuyên án sai phạm của các cơ quan đăng kiểm tại nhiều tỉnh, thành trong cả nước; vụ "lạm quyền trong khi thi hành công vụ và thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" do Diệp Dũng cùng đồng phạm thực hiện, xảy ra tại Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại TPHCM (Saigon Co.op); cung cấp thông tin hỗ trợ điều tra, làm rõ vụ việc xuất cảnh, nhập cảnh trái phép, hỗ trợ việc điều tra vụ án mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy...

Cục Phòng, chống rửa tiền được Bộ trưởng Bộ Công an tặng Bằng khen năm 2019 về công tác phối hợp chặt chẽ trong phòng, chống tội phạm

Ngoài ra, Cục Phòng, chống rửa tiền đã có 155 văn bản yêu cầu phía nước ngoài cung cấp thông tin và đã nhận được 66 văn bản phản hồi, cung cấp thông tin. Các đề nghị của Cục Phòng, chống rửa tiền thường gắn với tội phạm, vụ việc về tổ chức đánh bạc, giao dịch đáng ngờ. Tuy nhiên, số lượng các phản hồi của đối tác nước ngoài đối với các đề nghị của Cục Phòng, chống rửa tiền còn hạn chế so với số yêu cầu gửi đi. Theo thông tin từ các đối tác, nguyên nhân chính của việc không phản hồi hoặc không cung cấp thông tin là do Cục Phòng, chống rửa tiền chưa ký kết Biên bản ghi nhớ (MOU) về trao đổi thông tin với các đối tác này.

Từ năm 2009 đến nay, hệ thống công nghệ thông tin của Cục Phòng, chống rửa tiền đang lưu trữ thông tin của 720 triệu giao dịch liên quan đến 108 triệu tài khoản của 21 triệu khách hàng. Các thông tin này không những phục vụ quá trình phân tích thông tin giao dịch đáng ngờ, còn hỗ trợ cho các cơ quan chức năng trong quá trình thanh tra, kiểm tra, giám sát, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án.

Yêu cầu về công tác phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố trong tình hình mới ngày càng gia tăng, đặt ra áp lực ngày càng lớn đối với hoạt động của Cục Phòng, chống rửa tiền, đòi hỏi đơn vị phải có sự thay đổi để nâng cao hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, với mô hình tổ chức hiện nay, hoạt động của Cục Phòng, chống rửa tiền đã và đang bộc lộ những khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao.

Cảnh báo về các website có dấu hiệu vi phạm pháp luật

Theo NHNN, hiện tại, Cục Phòng, chống rửa tiền đang là đơn vị đầu mối tham mưu cho các cấp trong nhiều việc, như: xây dựng thông tư của Thống đốc NHNN hướng dẫn thực hiện một số điều của Luật Phòng, chống rửa tiền; đôn đốc, phối hợp với các Bộ, ngành triển khai Kế hoạch hành động quốc gia về phòng, chống rửa tiền (giai đoạn 2021 - 2025) và thực hiện đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền (giai đoạn 2018 - 2022)... Cục Phòng, chống rửa tiền còn đảm nhiệm công tác tiếp nhận thông tin, báo cáo theo quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền và các thông tin khác nghi ngờ liên quan đến rửa tiền, tài trợ khủng bố hoặc tội phạm khác liên quan đến rửa tiền; phân tích, xử lý báo cáo, thông tin nghi ngờ liên quan đến rửa tiền, tài trợ khủng bố hoặc tội phạm khác liên quan đến rửa tiền theo quy định của pháp luật.

Dự kiến Cục Phòng, chống rửa tiền sẽ được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức lại

Cục Phòng, chống rửa tiền còn thực hiện theo quy định của pháp luật và theo phân cấp, ủy quyền của Thống đốc NHNN trong việc yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan cung cấp thông tin, hồ sơ, tài liệu liên quan đến rửa tiền, tài trợ khủng bố và tội phạm khác liên quan đến rửa tiền. Cục Phòng, chống rửa tiền cũng phối hợp trao đổi thông tin với các cơ quan có chức năng thanh tra, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án và các cơ quan quản lý nhà nước khác.

Cục Phòng, chống rửa tiền thường xuyên tham mưu để lãnh đạo NHNN và lãnh đạo Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng (thuộc NHNN) ký các công văn gửi các Bộ, ngành có liên quan, đôn đốc việc thực hiện trách nhiệm phòng, chống rửa tiền của các đối tượng báo cáo trong các lĩnh vực; ký công văn gửi các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, công ty cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán, kiều hối về việc báo cáo NHNN sau khi thực hiện phong tỏa tài khoản, niêm phong, tạm giữ tài sản theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về phòng, chống rửa tiền; cảnh báo liên quan các website có dấu hiệu vi phạm pháp luật về đánh bạc, cá độ trực tuyến; triển khai thực hiện các biện pháp phòng, chống rửa tiền, xây dựng, gửi báo cáo đánh giá rủi ro về rửa tiền và thực hiện trách nhiệm báo cáo giao dịch đáng ngờ.

Trong các báo cáo mà đến nay Cục Phòng, chống rửa tiền xây dựng, có báo cáo phân tích chiến lược phân tích xu hướng của nhóm tội phạm tổ chức đánh bạc, đánh bạc, cá độ trực tuyến, gửi đến các Bộ, ngành có liên quan và các Vụ, Cục có liên quan của NHNN, các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài; báo cáo chiến lược về chuyển tiền quốc tế ra khỏi hoặc vào Việt Nam.

Theo đánh giá của các cơ quan tiếp nhận thông tin chuyển giao, đặc biệt là các đơn vị thuộc Bộ Công an, thông tin giao dịch đáng ngờ do Cục Phòng, chống rửa tiền cung cấp đã góp phần quan trọng vào công tác điều tra các vụ án, đặc biệt liên quan đến các tội phạm nguồn của tội phạm rửa tiền, như: đánh bạc, chuyển tiền bất hợp pháp, lừa đảo; các vụ việc liên quan đến thuế, hải quan. Nhờ đó, cơ quan chức năng đã tiến hành truy thu hàng trăm tỷ đồng tiền thuế cho ngân sách nhà nước. Các thông tin chuyển giao của Cục Phòng, chống rửa tiền cho các cơ quan có thẩm quyền còn giúp các cơ quan quản lý nhà nước xác định những dấu hiệu, hành vi vi phạm pháp luật của tổ chức, cá nhân thuộc quyền quản lý, để từ đó có biện pháp đấu tranh, ngăn chặn kịp thời; thực hiện công tác thanh tra, giám sát, tuyên truyền, đào tạo trong việc triển khai các quy định của pháp luật và chuyển cho cơ quan chức năng thụ lý hồ sơ để khởi tố, truy tố, xét xử.

Bên cạnh việc chuyển giao thông tin chủ động từ kết quả xử lý báo cáo giao dịch đáng ngờ, trong những năm gần đây, số lượng lượt văn bản của các cơ quan chức năng đề nghị Cục Phòng, chống rửa tiền phối hợp cung cấp thông tin phục vụ công tác điều tra, thanh tra, kiểm tra, giám sát, thi hành án gia tăng nhanh chóng. Theo phản ánh của các đơn vị tiếp nhận, thông tin, tài liệu do Cục Phòng, chống rửa tiền cung cấp là kênh thông tin vô cùng hữu ích, hỗ trợ tích cực cho các cơ quan chức năng trong hoạt động thanh tra, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Qua đó, giúp các cơ quan, đơn vị này nhanh chóng xác định được mục tiêu, đối tượng; giảm đáng kể thời gian trinh sát, xác minh, điều tra; giúp các cơ quan quản lý nhà nước xác định được những hành vi vi phạm pháp luật xảy ra trong lĩnh vực thuộc quyền quản lý của mình để có biện pháp đấu tranh, ngăn chặn kịp thời.

Theo thống kê, từ năm 2009 đến tháng 6/2023, Cục Phòng, chống rửa tiền tiếp nhận khoảng 19.400 báo cáo giao dịch đáng ngờ; trong đó, có rất nhiều đề nghị liên quan đến các vụ án lớn gây chấn động dư luận thời gian vừa qua. Cục Phòng, chống rửa tiền đã chuyển giao thông tin cho cơ quan chức năng gần 8.694 báo cáo, liên quan đến khoảng 1.262 vụ việc, giúp cơ quan điều tra thu thập nhiều bằng chứng, chứng cứ thuyết phục trong những vụ án đặc biệt nghiêm trọng.

VĂN TOÀN