Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật vào cuộc tháo gỡ vướng mắc xuất khẩu nông sản

Doanh nghiệp 'than' thiếu hướng dẫn cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm xuất khẩu

Chiều 29/7, tại Hà Nội, trong khuôn khổ Hội nghị trực tuyến tập huấn, phổ biến quy định pháp luật về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật gắn với tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp do Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, nhiều vướng mắc trong thực thi thủ tục hành chính đã được đại diện các hiệp hội, địa phương nêu ra.

Ngành hàng hồ tiêu vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc xin cấp Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm (ATTP) phục vụ xuất khẩu.

Ông Lê Việt Anh, Tổng Thư ký Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam, phản ánh, đến nay ngành hàng hồ tiêu vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc xin cấp Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm (ATTP) phục vụ xuất khẩu. Trong khi mặt hàng thanh long đã được cấp giấy tạm thời để kịp xuất khẩu theo yêu cầu của đối tác, thì hồ tiêu vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể dù Hiệp hội và các doanh nghiệp đã nhiều lần liên hệ cơ quan chức năng.

“Theo phản ánh từ Công ty Cổ phần Phúc Sinh, một trong những doanh nghiệp xuất khẩu hồ tiêu hàng đầu Việt Nam, nhiều lô hàng có giá trị lớn hiện đang bị đình trệ tại kho, không thể làm thủ tục thông quan do thiếu giấy chứng nhận cần thiết. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả kinh doanh và uy tín quốc tế của doanh nghiệp”, ông Lê Việt Anh nhấn mạnh.

Trước thực trạng đó, Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam kiến nghị Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cùng Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Nai xem xét linh hoạt, tham khảo cách làm của Sở ATTP TP. Hồ Chí Minh, đồng thời sớm ban hành hướng dẫn chính thức nhằm tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp trong giai đoạn cấp thiết hiện nay.

Địa phương lúng túng vì thiếu căn cứ pháp lý rõ ràng

Ở góc độ địa phương, đại diện Sở ATTP TP. Hồ Chí Minh cũng cho biết, hiện công tác tiếp nhận hồ sơ kiểm tra nguồn gốc sản phẩm thực vật xuất khẩu, đặc biệt sang thị trường EU, đang gặp nhiều khó khăn do thiếu hướng dẫn thống nhất.

Cụ thể, theo quy định tại Điều 24 Thông tư số 12/2025/TT-BNNMT, doanh nghiệp phải nộp hồ sơ theo mẫu của EU. Tuy nhiên, quy định hiện hành không nêu rõ hình thức cấp phép tương ứng với các mẫu này, cũng như không có hướng dẫn cụ thể về thành phần hồ sơ kèm theo, khiến cơ quan tiếp nhận lúng túng khi xử lý và dễ phát sinh sai sót trong thông quan.

Hiện nay, Sở đã thực hiện cấp một số loại giấy chứng nhận cho các lô hàng xuất khẩu theo yêu cầu từ nước nhập khẩu, căn cứ theo Khoản 1, Điều 42 Luật ATTP cho phép cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận lưu hành tự do (CFS), chứng nhận y tế (HC), chứng nhận nguồn gốc, xuất xứ, hoặc các loại giấy chứng nhận khác có liên quan đến thực phẩm xuất khẩu.

Tuy nhiên, Khoản 2 cùng điều luật lại quy định: Việc hướng dẫn chi tiết hồ sơ, thủ tục cấp các giấy chứng nhận này thuộc thẩm quyền của các Bộ quản lý chuyên ngành, gồm Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (trước đây là Bộ NN&PTNT) và Bộ Công Thương. Trong khi đó, Thông tư 12/2025/TT-BNNMT mới chỉ đề cập đến việc cấp “thông báo” theo mẫu, chưa có quy định cụ thể về các loại chứng nhận khác, đặc biệt là theo định dạng của EU hoặc yêu cầu riêng của từng thị trường nhập khẩu.

Trên thực tế, Sở ATTP TP. Hồ Chí Minh đã tiếp nhận và xử lý hồ sơ cho 4 – 5 doanh nghiệp xuất khẩu thanh long sang thị trường EU. Tuy nhiên, nhiều quốc gia nhập khẩu yêu cầu chứng từ có chữ ký sống (ký tay), không chấp nhận chữ ký điện tử, thậm chí yêu cầu nộp 3 – 4 bản gốc có chữ ký và đóng dấu trực tiếp. Điều này đặt ra thách thức lớn cho các địa phương về tính pháp lý của văn bản, năng lực xử lý và tính thống nhất trong quy trình hành chính.

Sẽ chuẩn hóa quy trình cấp giấy chứng nhận ATTP phục vụ xuất khẩu

Trước các ý kiến, kiến nghị của hiệp hội, địa phương, ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho hay, trong quá trình triển khai thủ tục hành chính, các địa phương cần rà soát và cập nhật đầy đủ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật còn hiệu lực để đảm bảo việc thực hiện đúng quy định. Riêng với hàng hóa xuất khẩu, các thủ tục cần tuân thủ đầy đủ yêu cầu của nước nhập khẩu nhằm tránh phát sinh ách tắc trong thông quan.

Hội nghị trực tuyến tập huấn, phổ biến quy định pháp luật về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật gắn với tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Ảnh: NNVN

Trên cơ sở ý kiến phản ánh từ Sở ATTP TP. Hồ Chí Minh, Cục đang nghiên cứu, trình sửa đổi Thông tư số 12/2025/TT-BNNMT, đồng thời rà soát, điều chỉnh các quyết định công bố thủ tục hành chính liên quan, bảo đảm tính thống nhất và khả thi trong áp dụng thực tiễn.

Để đảm bảo hàng hóa nông sản xuất khẩu không bị ách tắc, Cục đề nghị Sở ATTP TP. Hồ Chí Minh phối hợp chặt chẽ với Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật vùng II để tiếp tục triển khai đồng bộ các thủ tục hành chính phục vụ xuất khẩu.

Về nguyên tắc, các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) chấp nhận giấy chứng nhận do cơ quan có thẩm quyền của nước xuất khẩu cấp. Việc sử dụng chữ ký, hình thức văn bản và trình tự thực hiện được áp dụng theo pháp luật của quốc gia xuất khẩu. Do đó, quy trình cấp giấy chứng nhận hiện tại là phù hợp, không trái với quy định.

Tuy nhiên, để đảm bảo hệ thống pháp luật ngày càng đồng bộ và dễ thực hiện, Cục sẽ tiếp tục rà soát, tổng hợp các vướng mắc từ thực tiễn để chuẩn hóa lại quy trình, biểu mẫu và căn cứ pháp lý liên quan đến thủ tục hành chính. Mục tiêu là đáp ứng các yêu cầu nhanh chóng, chính xác, đúng pháp luật và phù hợp với tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu.

Đối với thủ tục cấp Giấy chứng nhận ATTP phục vụ xuất khẩu, hiện Việt Nam chỉ cấp đối với các thị trường có yêu cầu cụ thể. Số lượng hồ sơ không lớn, song mỗi nước lại có các quy định riêng biệt. Cục sẽ tổng hợp yêu cầu kỹ thuật của từ từng thị trường và gửi về địa phương để triển khai thống nhất, tránh lặp lại vướng mắc trong quá trình xử lý hồ sơ.

Nguyễn Hạnh