Cục trưởng Xuân Bắc có ý kiến về việc ứng xử trên không gian mạng

Chuẩn mực ứng xử trên không gian mạng là vấn đề cấp thiết

Sáng 22/10, tại Hà Nội, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) tổ chức Hội thảo lấy ý kiến dự thảo Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng. Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTT&DL Lê Hải Bình chủ trì Hội thảo.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTT&DL Lê Hải Bình nhấn mạnh, trong thời đại số, không gian mạng tác động sâu sắc đến đời sống xã hội của từng cá nhân. Song song với những tiện ích và cơ hội, môi trường mạng cũng đặt ra không ít thách thức. Trong đó, sự gia tăng của những hành vi lệch chuẩn, phản văn hóa trên mạng xã hội đang gây ảnh hưởng tiêu cực tới quá trình hình thành nhân cách, đạo đức và lối sống của thanh thiếu niên, khiến nhiều bậc cha mẹ không khỏi lo ngại. Trước thực tế đó, việc xác lập những chuẩn mực ứng xử trên không gian mạng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Theo Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình, bên cạnh hệ thống pháp luật, Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng, sẽ là công cụ quan trọng góp phần hình thành một môi trường mạng lành mạnh, văn minh, nơi các giá trị tốt đẹp, nhân văn được lan tỏa.

Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL Lê Hải Bình.

Tại hội thảo, theo bà Nguyễn Thị Thanh Huyền - Cục phó Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử, Dự thảo Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng (lần 2) có sự tham gia góp ý của 59 đơn vị, trong đó 45/59 đơn vị đồng ý với dự thảo, còn lại có một số góp ý khác như: Tách riêng nhóm đối tượng điều chỉnh các cơ quan báo chí, các công ty truyền thông, quảng cáo, các công ty tổ chức nghệ thuật biểu diễn; Bổ sung điều khoản về giải thích từ ngữ; Bỏ quy định điều khoản về khen thưởng, kỷ luật trong dự thảo Bộ Quy tắc; Bổ sung cơ chế, quy trình rà quét, phát hiện và xử lý vi phạm về lừa đảo hoặc quảng cáo sai sự thật; Làm rõ trách nhiệm cụ thể của các tổ chức, cơ quan có liên quan.

Theo bà Huyền, Bộ quy tắc sẽ là công cụ định hướng hành vi, tạo lập thói quen tích cực, bảo đảm sự phát triển lành mạnh của không gian mạng, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng con người Việt Nam thời kỳ mới.

Dự thảo lần hai của Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng gồm 3 chương, 11 điều định hướng hành vi ứng xử văn minh, xây dựng không gian mạng lành mạnh và nâng cao trách nhiệm của các cá nhân, người có ảnh hưởng trên không gian mạng (KOL, KOC) và các doanh nghiệp, trong đó bổ sung một số khái niệm như Ứng xử văn minh, lịch sự; Người có ảnh hưởng (influencer)...

Ảnh minh họa.

Tại hội thảo, đại diện Bộ Công an đánh giá Bộ quy tắc vô cùng cần thiết, tạo thêm cơ sở quan trọng trong công tác đấu tranh xử lý những hoạt động vi phạm của cá nhân, tổ chức trên không gian mạng.

Ông Nguyễn Lâm Thanh - đại diện TikTok Việt Nam, nhận định việc đưa Bộ quy tắc ứng xử trên không gian mạng vào thực tế cần được triển khai linh hoạt, phù hợp với đặc thù của môi trường số.

Còn ông Phạm Anh Thi - Tập đoàn Yeah1 đề xuất, người có sức ảnh hưởng (influencer) nên được tách thành một nhóm đối tượng riêng trong Bộ Quy tắc ứng xử trên không gian mạng, thay vì gộp chung với cá nhân, bởi họ có khả năng định hướng dư luận ở quy mô lớn…

Bà Nguyễn Phương Chi, đại diện Tập đoàn Meta đánh giá cao nỗ lực của cơ quan soạn thảo trong việc tiếp thu, nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để đưa ra các quy định nâng cao nhận thức, giáo dục sử dụng mạng xã hội. Meta cũng có bộ tiêu chuẩn cộng đồng với nhiều biện pháp áp dụng với người dùng, trong đó có cảnh báo và ngăn chặn vi phạm. Ngoài ra, Meta đã tham gia nâng cao kỹ năng số cho người dùng Việt Nam. Kể từ năm 2018 đến nay, gần 1 triệu thanh, thiếu niên, 100.000 giáo viên tại Việt Nam được đào tạo kỹ năng mềm khi tham gia môi trường mạng…

'Đã đến lúc cần hạn chế tối đa tài khoản ảo trên mạng xã hội'

NSND Xuân Bắc - Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn khẳng định Dự thảo Bộ quy tắc lần này là "trúng, đúng và rất cần thiết, nhất là trong giai đoạn các hoạt động trên không gian mạng đang bùng nổ như hiện nay".

Đề cập đến Điều 7 – quy định về các đơn vị cung cấp dịch vụ và nội dung, NSND Xuân Bắc cho rằng đây là nội dung đáng chú ý: "Hiện nay có nhiều công ty lớn, uy tín, nhưng lại có những kênh con tung ra nội dung phản cảm, giật tít, gây hiểu lầm. Chúng ta có thể thấy ngay hình ảnh, tiêu đề của một số tiểu phẩm khiến người xem hiểu sai vấn đề. Đó không chỉ là tác động tiêu cực, mà còn là hành vi cố tình tạo hiểu lầm để câu kéo người xem. Với điều này, tôi nghĩ cần có quy định chặt chẽ hơn, ràng buộc trách nhiệm rõ hơn cho các đơn vị cung cấp nội dung".

NSND Xuân Bắc nhận định thêm: "Không gian mạng là một môi trường mở, ai cũng có thể trở thành diễn viên, đạo diễn, thậm chí là biên tập viên. Kể từ khi TikTok có mặt ở Việt Nam, nó đã tạo ra ảnh hưởng rất lớn, lan tỏa nhanh và có nhiều tác động tích cực. Tuy nhiên, ở một số khía cạnh, chúng ta vẫn bị bỏ sót những vấn đề cần kiểm soát".

NSND Xuân Bắc - Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn.

NSND Xuân Bắc dẫn chứng, hiện nay có nhiều nền tảng và công ty truyền thông nhỏ hoạt động theo hướng lấy lại hoặc sản xuất tiểu phẩm ngắn, nhưng lại sử dụng tít dẫn dụ người dùng, gây hiểu lầm, thậm chí cố tình tạo sức hút bằng yếu tố giật gân. "Những sản phẩm như vậy không chỉ gây tác động tiêu cực đến người xem mà còn làm méo mó nhận thức về nghệ thuật và văn hóa", NSND Xuân Bắc bày tỏ.

Ông cũng bày tỏ quan điểm rõ ràng về việc cần quản lý tài khoản ảo: "Tôi rất ủng hộ việc khuyến khích người dùng mạng xã hội đăng ký bằng tên thật, thông tin thật, để hạn chế tối đa những tài khoản ảo chuyên tung tin đồn nhảm, miệt thị hay tấn công người khác. Chúng ta đã chứng kiến rất nhiều người trở thành nạn nhân của tấn công mạng".

Từ thực tế đó, NSND Xuân Bắc đề nghị cần tăng cường quản lý các đơn vị cung cấp dịch vụ và nội dung trên mạng, đồng thời phải có quy định rõ ràng hơn về mỹ cảm và trách nhiệm văn hóa. "Không phải ai cũng có thể làm biên tập hay sản xuất nội dung. Cần có tiêu chuẩn nhất định để đảm bảo sự lành mạnh của không gian mạng".

Về mặt ngôn ngữ, NSND Xuân Bắc đề xuất nên thay cụm từ "thông tin chưa kiểm chứng" bằng "tin đồn chưa được xác định". Theo ông, "tin đồn" là khái niệm phổ biến trong đời sống, dễ hiểu hơn, đồng thời phản ánh rõ tính chất lan truyền, tác động của thông tin trên mạng.

Bên cạnh việc nhấn mạnh vai trò của người dùng, NSND Xuân Bắc nhận định tầm quan trọng của các quy định trong Bộ quy tắc liên quan đến hoạt động báo chí. Theo đó, Luật Báo chí đã nêu rõ ngoài nhiệm vụ và quyền hạn, nhà báo có trách nhiệm đảm bảo tính chính xác, khách quan, tránh định hướng chủ quan. Báo chí chính thống phải lan tỏa những giá trị tích cực, truyền tải đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước. "Bản thân tôi, khi nghe một tin đồn, việc đầu tiên tôi hỏi là: 'Báo nào đăng?' - vì báo chính thống luôn có quy trình kiểm chứng, đảm bảo độ tin cậy", NSND Xuân Bắc nói.

Cục trưởng Xuân Bắc cũng lưu ý, khi xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng, cần chú trọng khía cạnh "văn hóa trong hành vi", thay vì chỉ nói chung chung. "Hai người có thể cùng thực hiện một hành động, nhưng người có văn hóa sẽ thể hiện khác. Văn hóa không chỉ là khái niệm trừu tượng mà phải được thể hiện cụ thể qua cách ứng xử, giao tiếp, tương tác mỗi ngày", NSND Xuân Bắc chia sẻ.

NSND Xuân Bắc cho rằng, mỗi cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp hay cá nhân đều cần xây dựng văn hóa riêng trong môi trường số, từ văn hóa công sở, văn hóa doanh nghiệp đến văn hóa nghề nghiệp. "Khi tất cả đều hướng đến những giá trị tích cực, chúng ta sẽ có một không gian mạng tử tế, nơi thông tin được chia sẻ có trách nhiệm và nhân văn", ông nhấn mạnh.

An Khánh