Đại biểu Phan Văn Mãi: Cần tăng quyền tự chủ 'cao nhất có thể' cho các trường đại học

Chiều 22-10, thảo luận tại tổ về ba dự án Luật Giáo dục (sửa đổi), Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), đại biểu Quốc hội Phan Văn Mãi (đoàn TP.HCM) nêu nhiều góp ý quan trọng, nhấn mạnh yêu cầu đổi mới thực chất trong quản lý giáo dục, tự chủ đại học và đào tạo nghề gắn với thị trường lao động.

Đại biểu Phan Văn Mãi nêu ý kiến về về ba dự án Luật Giáo dục (sửa đổi), Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi). Ảnh: Q.P

Rà soát, giảm bớt các kỳ thi không cần thiết

Về dự thảo Luật Giáo dục (sửa đổi), ông Phan Văn Mãi đề nghị làm rõ hơn mối quan hệ (quyền và trách nhiệm) giữa Nhà nước và cơ sở giáo dục theo hướng trao quyền nhiều hơn nhưng gắn với trách nhiệm giải trình rõ ràng. Đặc biệt, ở bậc đại học, nội dung này cần cụ thể và mạnh mẽ hơn.

Ông cũng nhấn mạnh việc khuyến khích hợp tác giữa cơ sở giáo dục, đặc biệt là giáo dục đại học với doanh nghiệp, huy động nguồn lực xã hội thay vì chỉ dựa vào ngân sách. “Phải có cơ chế đủ thoáng, đủ mạnh và dễ thực hiện trong mối quan hệ giữa các cơ sở giáo dục đào tạo với thị trường, cụ thể là doanh nghiệp” - ông Mãi nói.

Cạnh đó, đại biểu đề nghị thể chế hóa tư tưởng học tập suốt đời – tinh thần đã được nêu trong nhiều nghị quyết của Đảng, đồng thời đề nghị rà soát, giảm bớt các kỳ thi không cần thiết để việc học linh hoạt, hiệu quả hơn.

Tăng quyền tự chủ cho đại học, gắn với trách nhiệm giải trình

Đối với Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi, cho rằng cần tăng quyền tự chủ ‘cao nhất có thể cho các đại học’ trên ba phương diện học thuật, nhân sự và tài chính nhưng phải gắn với trách nhiệm giải trình.

Đại biểu cũng cho rằng cần hoàn thiện khung pháp lý cho liên kết, hợp tác quốc tế và với doanh nghiệp, mở rộng không gian tự chủ. Bổ sung cơ chế thúc đẩy nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp trong đại học, gắn hoạt động nghiên cứu với yêu cầu của nền kinh tế, từ đó mới hình thành các start-up.

Thầy và trò Viện Trí tuệ nhân tạo - Trường ĐH Công nghệ, ĐH Quốc gia Hà Nội trong một buổi nghiên cứu đề tài. Ảnh: UET

Về dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), ông cho rằng đây là lĩnh vực có nhiều dư địa để nâng cao năng suất lao động. Cần xây dựng hệ sinh thái giáo dục nghề nghiệp, làm rõ mối quan hệ giữa cơ sở đào tạo nghề, doanh nghiệp và người học.

“Ở TP.HCM, Đại học Bách Khoa có thể hỗ trợ cho doanh nghiệp cơ khí ở phần thế mạnh của mình, những cơ sở này có thể là nơi thực hành của Đại học Bách Khoa. Người ta có thể mua các thiết bị sản xuất hàng trăm tỉ để về vừa sản xuất, vừa đào tạo thực hành, thì nhà trường không cần tốn chi phí này” - ông nói.

Theo ông, cần xây dựng chuẩn nghề theo tiêu chuẩn quốc tế để kiểm soát chất lượng đào tạo, rà soát và cải cách mạnh mẽ công tác hướng nghiệp trong trường phổ thông, có thể hướng nghiệp rất sớm, như lĩnh vực thẩm mỹ…

“Đề nghị có quy định cho phép thí điểm những mô hình hướng nghiệp và đào tạo nghề mang tính đột phá trong trường phổ thông" - theo ông Phan Văn Mãi.

Đại biểu đoàn TP.HCM lấy ví dụ các em học sinh lớp 10 có thể học những kỹ năng về trí tuệ nhân tạo hoặc điện toán. Lớp 11 học thêm, lớp 12 học sâu hơn nữa. Và khi tốt nghiệp ra, chỉ cần học thêm một năm nữa là có thể có bằng kỹ thuật viên trên lĩnh vực AI hay điện toán.

"Như thế, hiệu quả đào tạo sẽ rất cao, vì thời gian ngắn mà chất lượng vẫn bảo đảm. Còn hơn bây giờ, chúng ta học vi tính từ cấp 1 đến cấp 3, rất tốn thời gian và thời lượng, nhưng hiệu quả không cao" - ông nói thêm.

Đại biểu đoàn TP.HCM cũng cho rằng cần bổ sung quy định cho các hình thức đào tạo nghề đặc biệt, như nghệ thuật, thể thao, năng khiếu – những lĩnh vực tuy ít nhưng rất đặc thù và cần khung pháp lý phù hợp.

NHÓM PHÓNG VIÊN