Cung cấp kiến thức khoa học, lan tỏa hình ảnh tích cực, xóa kỳ thị, phân biệt đối xử liên quan đến HIV

1. Xu hướng trẻ hóa độ tuổi nhiễm HIV

Theo Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), tính đến tháng 6/2025, Việt Nam ghi nhận khoảng 267.455 người nhiễm HIV, trong đó còn sống 250.496 người. Trong 6 tháng đầu năm, cả nước phát hiện 5.120 ca nhiễm mới.

Một xu hướng đáng chú ý là tình trạng trẻ hóa độ tuổi nhiễm HIV: Nhóm tuổi 16–19 chiếm hơn 37% số ca nhiễm mới, tiếp đến là nhóm 30 - 39 tuổi với hơn 31%. HIV không còn giới hạn ở "nhóm nguy cơ cao" truyền thống, mà đã lan sang thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên – những người đang ở độ tuổi học tập và cống hiến.

Theo đó, đưa giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản và kỹ năng phòng tránh lây nhiễm vào chương trình chính khóa trong nhà trường là giải pháp quan trọng để phòng ngừa HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Trong bối cảnh số ca nhiễm mới ngày càng trẻ hóa, đổi mới truyền thông không chỉ giúp nâng cao nhận thức, mà còn góp phần xóa bỏ kỳ thị, thúc đẩy dự phòng và điều trị bền vững.

Thực tế cho thấy, nhiều thanh thiếu niên nhiễm HIV chưa được trang bị kiến thức đầy đủ về tình dục an toàn, chưa biết cách sử dụng bao cao su hoặc phòng ngừa lây truyền qua đường máu. Khi được học tập từ sớm, các em không chỉ có khả năng tự bảo vệ bản thân, mà còn hình thành thái độ tôn trọng, không kỳ thị người nhiễm HIV – nền tảng để xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh và nhân ái.

Các số liệu cũng cho thấy nam quan hệ tình dục đồng giới chiếm gần 60% số ca nhiễm mới. Điều này phản ánh thực tế dịch tễ, đồng thời cho thấy công tác truyền thông cần tiếp cận đa dạng, nhắm đến từng nhóm đối tượng với thông điệp phù hợp.

2. Kỳ thị – Rào cản lớn nhất cần phá vỡ

Không ít người nhiễm HIV vẫn phải đối diện với thái độ kỳ thị, từ cộng đồng cho tới môi trường y tế. Sự xa lánh này khiến họ ngần ngại đi xét nghiệm, che giấu tình trạng sức khỏe, dẫn đến nguy cơ lây truyền trong cộng đồng.

Bên cạnh đó, tự kỳ thị cũng là rào cản nặng nề: Nhiều người nhiễm HIV cảm thấy mặc cảm, sợ hãi, dẫn tới bỏ dở điều trị. Chính vì vậy, truyền thông nhân văn và đồng cảm có vai trò đặc biệt quan trọng, giúp người bệnh hiểu rằng HIV không phải dấu chấm hết, mà có thể kiểm soát được, để họ tự tin sống khỏe mạnh và hữu ích.

3. Truyền thông cần chính xác, nhân văn và đa dạng

Hoạt động truyền thông về dự phòng lây nhiễm HIV cho học sinh tại trường học…

Đổi mới truyền thông phòng, chống HIV/AIDS cần:

- Chính xác, khoa học: Truyền thông không chỉ cảnh báo nguy cơ dịch mà còn cần nhấn mạnh khả năng sống khỏe nếu tuân thủ điều trị. Thông điệp "K=K" (Không phát hiện = Không lây truyền) do WHO và UNAIDS khẳng định là minh chứng khoa học cho thấy người nhiễm HIV điều trị hiệu quả gần như không còn lây qua quan hệ tình dục.

- Nhân văn, truyền cảm hứng: Thay vì hình ảnh tiêu cực, cần lan tỏa câu chuyện thành công – những người nhiễm HIV vượt qua mặc cảm, xây dựng gia đình, cống hiến cho xã hội.

- Đa dạng kênh tiếp cận: Bên cạnh báo chí, đài phát thanh, truyền hình, mạng xã hội cần được tận dụng tối đa. Những video ngắn, chiến dịch trực tuyến trên TikTok, Facebook, YouTube sẽ nhanh chóng tiếp cận giới trẻ – nhóm chiếm tỉ lệ lớn trong ca nhiễm mới.

Đổi mới truyền thông về HIV/AIDS không thể chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế. Báo chí và truyền thông cần đóng vai trò dẫn dắt dư luận, lan tỏa những thông điệp chính thống, nhân văn. Các tổ chức cộng đồng và nhóm tự lực của người nhiễm HIV là cầu nối quan trọng, khi họ trực tiếp chia sẻ câu chuyện thật, tạo dựng niềm tin và động lực cho những người cùng cảnh ngộ.

Sự hợp tác chặt chẽ giữa ngành y tế, báo chí và cộng đồng sẽ tạo nên một hệ sinh thái truyền thông toàn diện, bền vững, góp phần giảm kỳ thị và thúc đẩy điều trị lâu dài.

Đổi mới truyền thông không chỉ dừng ở việc cung cấp thông tin đúng, đủ, mà quan trọng hơn là thay đổi thái độ xã hội. Khi kỳ thị giảm, người nhiễm HIV sẽ mạnh dạn đi xét nghiệm, tham gia điều trị và tuân thủ phác đồ.

Khi thông điệp tích cực lan tỏa, thanh thiếu niên sẽ hiểu rằng tình dục an toàn, bao cao su, PrEP hay ARV đều là những lựa chọn văn minh, bình thường.

Việt Nam đã cam kết cùng thế giới chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030. Để đạt được mục tiêu này, điều cần thiết là đổi mới cách chúng ta truyền thông hôm nay, để HIV được nhìn nhận đúng như bản chất: Một bệnh mạn tính có thể kiểm soát, không còn đồng nghĩa với nỗi sợ hãi hay sự kỳ thị.

Mời bạn đọc xem tiếp video:

Đừng kỳ thị và phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS

Thanh Phúc