Cuộc du hành tới miền Tây nước Mỹ

Đàn ông tỏ vẻ không luyến tiếc thương xót bởi vì họ biết, quá khứ của họ đã bị hoen ố. Nhưng phụ nữ thì không thế, họ biết rõ, vào những ngày sắp tới, quá khứ vẫn lớn tiếng hiện về nhắc nhở trong ký ức của họ.

Ảnh minh họa. Nguồn: Spendlifetraveling.

Đàn ông đi vào các kho thóc, chui vào các kho dụng cụ.

- Chiếc cày đây, cái bừa đây, ông nhớ không? Hồi chiến tranh, chúng ta trồng mù tạt không? Ông có nhớ cái gã muốn bắt người ta trồng loại cao su gọi là Guayule chứ? “Làm giàu đi.” - Hắn nói. Lôi mấy dụng cụ đó ra đi... Có thể bòn được vài dollar. Cái cày này mua mười tám dollar, thêm tiền chuyên chở, một cái kiểu Sears-Roebuck.

Yên ngựa, xe bò, máy gieo hạt, các bó cuốc nhỏ. Lôi ra, xếp đống lại. Cho chúng lên xe bò. Đưa đến thành phố. Cứ bán đi, bán đổ tháo đi. Bán cả xe, cả vật kéo. Chúng ta chả cần quái gì nữa. Được một cái cày tốt mà chỉ mất năm mươi xu thì có gì mà nhiều. Cái máy gieo hạt kia, tôi đã phải trả ba mươi tám dollar. Tôi không thể mang đi hết được. Thôi đi lấy đi, luôn thể lấy cả nỗi đắng cay của tôi nữa.

Lấy chiếc bơm với cái yên ngựa. Lấy dây thừng, vòng cổ, vòng đóng ngựa, dây dắt. Hãy lấy các hạt cườm thủy tinh, cái bông hoa hồng nhỏ dưới tấm kính. Tôi đã mua các thứ này cho con ngựa lông sắc be đấy. Ông có nhớ, khi phi nước kiệu nó giơ chân lên thế nào không?

Đồ tầm tầm chất hổ lốn trong sân.

- Thời buổi này không còn cách nào bán nổi một chiếc cày. Năm mươi xu, giá sắt thôi. Đĩa và máy cày, bây giờ là thịnh hành nhất.

- Thôi lấy đi chứ... rẻ quá sắt vụn... đưa tôi năm dollar. Nhưng có điều, ông đâu chỉ mua đồ bỏ đi, ông mua cả cuộc sống vô dụng bỏ đi... thêm vào đó... rồi ông xem... ông mua cả đắng cay. Ông làm thế kia, là mua cày để chôn chính con cái của ông, là mua những cánh tay, sự can đảm mà có thể cứu vớt ông. Năm dollar, bốn không được. Tôi không mang nó về được... Thôi lấy đi, chả năm thì bốn vậy. Nhưng báo cho ông biết, ông mua cái thứ sẽ chôn vùi con ông. Ông không thấy được điều đó, không thể thấy được điều đó. Bốn dollar, lấy đi.

Còn con ngựa và chiếc xe. Ông trả tôi bao nhiêu nào? Hai con ngựa be đẹp này, xếp cặp màu lông, nước đi sánh từng bước một. Khi phải kéo nặng... gân bắp và mông căng ra. Khi ban mai chiếu vào chúng, ánh sáng cũng ngả màu be. Chúng vươn đầu nhìn qua bờ giậu và tức thì hít hít đánh hơi bọn tôi, tai dỏng lên để nghe chúng tôi nói, lại cái túm lông đen trên trán nữa chứ. Tôi có một cháu bé gái. Nó thích tết lông bờm và lông trán cho chúng, nó cài vào đấy những cái nơ đỏ. Nó thích làm thế.

Giờ thì hết rồi. Tôi có thể kể ông nghe một câu chuyện vui, về cháu gái đó với con ngựa be, con thứ hai kia kìa. Chắc ông sẽ buồn cười. Con ngựa thứ hai được tám tuổi, con đầu mười, nhưng cứ thấy chúng cùng nhau làm việc, tưởng chừng chúng là sinh đôi. Ông thấy chưa? Răng lành lặn. Ngực to khỏe, mông sạch và lành lặn. Bao nhiêu? Mười dollar? Cả hai? Còn cái xe... Ôi! Mẹ kiếp! Tôi muốn chẳng thà cho chúng một phát súng, lấy thịt cho chó ăn. Ôi! Lấy đi! Lấy nhanh lên nào!

Thế là ông mua một cháu gái đang tết tóc, đang gỡ chiếc băng ở tóc ra để làm một chiếc nơ. Ôi! Cháu đang lùi lại, đầu nghiêng xuống và đưa má cọ cọ vào hai lỗ mũi êm êm. Ông mua những năm dài lao động nhọc nhằn dưới mặt trời, ông mua một nỗi phiền muộn không nói ra lời.

Nhưng xin ông chú ý cho. Có một món tiền hoa hồng đi kèm với đống sắt này, với những con ngựa be... đẹp đến thế... một gói đắng cay sẽ mọc mầm trong nhà ông, sẽ có ngày đâm hoa... Chúng tôi có thể cứu vớt ông, nhưng ông đã làm chúng tôi khánh kiệt mất rồi. Chẳng mấy chốc sẽ đến lượt ông, cũng khuynh gia bại sản, nhưng lúc đó chúng tôi chẳng còn một mống để kéo ông ra khỏi cảnh hoạn nạn.

John Steinbeck/Bách Việt Books – NXB Văn học