Cuộc đua giành tài nguyên khoáng sản Ukraine có thể làm rạn nứt quan hệ xuyên Đại Tây Dương
Mỹ đang gia tăng kiểm soát khoáng sản Ukraine, đe dọa lợi ích của EU và làm lung lay quan hệ đối tác xuyên Đại Tây Dương. Liệu Ukraine có giữ vững chủ quyền tài nguyên?
Tổng thống Mỹ Donald Trump (thứ 2, trái) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại cuộc gặp ở Nhà Trắng, Washington, D.C., ngày 28/2/2025. Ảnh: THX/TTXVN
Theo trang tin châu Âu Euronews.com, cuộc xung đột Nga-Ukraine đã kéo dài hơn 3 năm, gây ra những hậu quả tàn khốc cho cả hai quốc gia và khu vực. Trong bối cảnh này, Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đang có những động thái cạnh tranh để giành quyền tiếp cận nguồn tài nguyên khoáng sản khổng lồ của Ukraine, làm dấy lên lo ngại về sự rạn nứt trong quan hệ đối tác xuyên Đại Tây Dương.
Cuộc đua giành tài nguyên khoáng sản Ukraine
Ukraine sở hữu trữ lượng khoáng sản đáng kể, bao gồm lithium, than chì, titan và các kim loại đất hiếm khác, rất quan trọng đối với các ngành công nghiệp công nghệ cao và năng lượng sạch. Trước khi xung đột nổ ra, EU đã ký một thỏa thuận với Ukraine về nguyên liệu thô vào năm 2021, nhằm đảm bảo nguồn cung cho quá trình chuyển đổi xanh của khối.
Tuy nhiên, Mỹ cũng đang thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ đến tài nguyên khoáng sản của Ukraine. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đề xuất một thỏa thuận với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, theo đó các nhà đầu tư Mỹ sẽ có quyền tiếp cận các mỏ khoáng sản của Ukraine để đổi lấy viện trợ quân sự và tài chính.
Theo một bản ghi nhớ bị rò rỉ, thỏa thuận giữa Mỹ và Ukraine không chỉ liên quan đến kim loại đất hiếm, mà còn bao gồm cả hydrocarbon, dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và các vật liệu khai thác khác. Mỹ cũng muốn thành lập một Quỹ đầu tư tái thiết do hai bên cùng kiểm soát, thông qua đó các nhà đầu tư Mỹ sẽ có quyền tiếp cận cơ sở hạ tầng liên quan đến tài nguyên thiên nhiên của Ukraine.
EU đã bày tỏ lo ngại về động thái của Mỹ, cho rằng điều này có thể làm suy yếu quan hệ đối tác giữa EU và Ukraine. Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu Stéphane Séjourné nhấn mạnh rằng EU đã có một thỏa thuận "cùng có lợi" với Ukraine từ năm 2021 và đang nỗ lực để thực hiện thỏa thuận này.
Về phần mình, nghị sĩ châu Âu người Hà Lan Thijs Reuten đã chỉ trích gay gắt chiến thuật của Mỹ, cho rằng Ukraine hiểu rằng mối quan hệ của nước này với châu Âu là quan hệ đối tác lâu dài, không dựa trên chính sách "nước Mỹ trên hết". Ông cũng nhấn mạnh rằng EU đã có những dự án cụ thể với Ukraine, đặc biệt là trong lĩnh vực than chì, có khả năng đáp ứng tới 10% nhu cầu tiêu thụ của châu Âu vào năm 2030.
Tác động tiềm tàng
Cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và EU để giành quyền tiếp cận tài nguyên khoáng sản của Ukraine có thể gây ra những tác động tiêu cực đến quan hệ đối tác xuyên Đại Tây Dương. Điều này cũng có thể làm suy yếu nỗ lực của EU trong việc đảm bảo nguồn cung nguyên liệu thô cho quá trình chuyển đổi xanh của khối.
Ngoài ra, việc Mỹ kiểm soát tài nguyên khoáng sản của Ukraine có thể gây ra những lo ngại về chủ quyền của Ukraine và khả năng tái thiết kinh tế của nước này sau xung đột. Việc Mỹ đưa ra các điều kiện ngặt nghèo, thậm chí là yêu cầu trả lại khoản viện trợ quân sự, có thể khiến Ukraine rơi vào tình thế khó khăn, phụ thuộc vào Mỹ.
Tóm lại, cuộc đua giành tài nguyên khoáng sản của Ukraine đang diễn ra gay gắt giữa Mỹ và EU, làm dấy lên lo ngại về sự rạn nứt trong quan hệ đối tác xuyên Đại Tây Dương. Tương lai của mối quan hệ này sẽ phụ thuộc vào việc liệu hai bên có thể tìm ra một giải pháp cân bằng, tôn trọng chủ quyền của Ukraine và đảm bảo nguồn cung nguyên liệu thô cho cả hai bên hay không.
