Cuộc hồi hương của nhiều kiệt tác hội họa – Trái ngọt từ những tấm lòng

Bà Thụy Khuê (thứ tư từ trái sang) và đoàn công tác TP.HCM trong buổi tiếp nhận tranh tại nhà riêng của bà ở Pháp

34 bức tranh quý của các danh họa Lê Phổ, Vũ Cao Đàm, Bùi Xuân Phái, Tạ Tỵ, Phạm Tăng cùng nhiều tên tuổi lớn của hội họa Việt Nam thế kỷ XX đã chính thức về tới TP.HCM. Bộ sưu tập được ông bà Lê Tất Luyện và Thụy Khuê (Pháp) hiến tặng Nhà nước Việt Nam thông qua Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM.

Đây là một “cuộc hồi hương nghệ thuật” có ý nghĩa đặc biệt, góp phần bảo tồn và làm phong phú thêm di sản mỹ thuật nước nhà.

Đầu tháng 9, đoàn công tác sang Pháp tiếp nhận bộ tranh gồm đại diện Sở VHTT TP.HCM do Phó Giám đốc Nguyễn Minh Nhựt làm trưởng đoàn; Trường ĐH Văn hóa TP.HCM có PGS.TS Lâm Nhân – Hiệu trưởng; Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM có ông Trần Minh Công – Phó Giám đốc phụ trách, cùng các cá nhân liên quan.

Từ phải qua: Hiệu trưởng Trường ĐH Văn hóa TP.HCM Lâm Nhân, Phó Giám đốc Sở VHTT TP.HCM Nguyễn Minh Nhựt và Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM Trần Minh Công thực hiện công tác tiếp nhận tranh quý từ bà Thụy Khuê

Đây là lần hiến tặng thứ ba của ông bà Lê Tất Luyện – Thụy Khuê. Trước đó, Bảo tàng từng tiếp nhận hai đợt hiến tặng lớn: bộ sưu tập 27 tác phẩm của nữ họa sĩ Lê Thị Lựu năm 2018 và bộ sưu tập của Lê Bá Đảng gồm 236 tác phẩm cùng tư liệu quý vào năm 2023.

Các tác phẩm này được bảo tàng gìn giữ, trưng bày đúng cam kết và nhanh chóng phát huy giá trị, được công chúng trong nước lẫn quốc tế đón nhận.

Tiếp nối sự tin tưởng ấy, lần này ông bà Lê Tất Luyện – Thụy Khuê quyết định hiến tặng 34 tác phẩm với tên gọi Từ Mỹ thuật Đông Dương đến Mỹ thuật Gia Định (1925-1975).

Trong thư gửi Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, ông bà bày tỏ: “Năm 2018, sau khi trao tặng bộ sưu tập tranh Lê Thị Lựu, chúng tôi rất tâm đắc với cách bảo quản và trưng bày của bảo tàng. Năm 2023, việc hiến tặng bộ sưu tập Lê Bá Đảng càng củng cố niềm tin ấy.

Sau chuyến về nước tháng 11.2024, chúng tôi ghi nhận nỗ lực vượt bậc của đội ngũ bảo tàng, đặc biệt là việc hoàn thiện không gian trưng bày Lê Bá Đảng hiện đại, đúng tinh thần sáng tác; đồng thời xuất bản bộ sách Lê Bá Đảng – Con người và tác phẩm do Thụy Khuê biên soạn, đúng như mong muốn của tác giả.

Vì vậy, hôm nay chúng tôi quyết định tiếp tục trao tặng sưu tập Từ Mỹ thuật Đông Dương đến Mỹ thuật Gia Định (1925-1975) cho Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM”.

Tiếp nhận 3 tác phẩm của danh họa Bùi Xuân Phái gồm kiệt tác "Tuồng đời", "Chữ Phái" và "Biển"

Bộ sưu tập lần này gồm 34 tác phẩm giá trị của hội họa Việt Nam thế kỷ XX, được ông bà sưu tầm trong nhiều thập niên sinh sống tại Pháp.

Các tác giả thuộc hai thế hệ Mỹ thuật Đông Dương và Mỹ thuật Gia Định, với những tên tuổi lớn: Lê Phổ, Vũ Cao Đàm, Thái Tuấn, Phạm Đình Tín, Văn Đen, Bùi Xuân Phái, Tạ Tỵ, Trần Phúc Duyên, Phạm Tăng, Võ Đình, Trịnh Cung, Đinh Cường, Nguyễn Trung, Đỗ Quang Em, Bửu Chỉ.

Trong số đó có bốn kiệt tác: Thiên thai của Phạm Tăng (tranh sơn dầu), Phụ nữ Bắc vấn tóc trần của Vũ Cao Đàm (tranh lụa), Tuồng đời của Bùi Xuân Phái (sơn dầu) và Chân dung siêu thực Bùi Giáng của Đinh Cường (màu nước).

Theo ông bà Lê Tất Luyện – Thụy Khuê, việc trưng bày sưu tập này sẽ giúp công chúng nhận diện rõ hơn tiến trình nghệ thuật tạo hình Việt Nam trong thế kỷ XX, đồng thời khuyến khích thế hệ trẻ tìm hiểu, đào sâu về nghệ thuật trước khi sáng tác, góp phần đưa bảo tàng trở thành điểm đến hấp dẫn cho người yêu mỹ thuật.

Ông bà chia sẻ: “Nguyện ước của chúng tôi là Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM sẽ trở thành nơi lưu giữ những tác phẩm tiêu biểu của nền hội họa Việt Nam.

Việc trưng bày các tác phẩm khác biệt của nhiều thế hệ họa sĩ, trong đó có những người từng sống và sáng tác ở nước ngoài, tiếp cận với các dòng chảy nghệ thuật thế giới, sẽ thúc đẩy giới trẻ đào sâu nghiên cứu trước khi sáng tác; đồng thời thu hút người yêu hội họa đến bảo tàng để nhận diện tiến trình nghệ thuật tạo hình Việt Nam trong thế kỷ XX”.

Tiếp nhận tác phẩm "Xóm chài" của Tạ Tỵ

Cũng như hai lần hiến tặng trước, ông bà Lê Tất Luyện – Thụy Khuê ủy quyền bà Phạm Lan Hương và ông Lâm Nhân (Trường ĐH Văn hóa TP.HCM) làm đại diện tại Việt Nam, giám sát bảo tàng thực hiện cam kết về trưng bày, bảo quản và phổ biến giá trị di sản đến công chúng.

Sự trở về của 34 tác phẩm lần này làm phong phú thêm bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM và cho thấy niềm tin của ông bà Lê Tất Luyện – Thụy Khuê vào công tác gìn giữ, trưng bày trong nước. Từ tấm lòng của những người Việt xa xứ, các tác phẩm quý được trao lại cho quê hương, để công chúng hôm nay và thế hệ mai sau có dịp tiếp cận gần hơn với di sản hội họa Việt Nam thế kỷ XX.

Kiệt tác "Thiên thai" sáng tác 1975, tranh sơn dầu với ba tấm ghép của Phạm Tăng

Một tác phẩm của Vũ Cao Đàm trong danh sách 34 tác phẩm được hiến tặng

Danh sách 34 tác phẩm và danh họa

Lê Phổ: Hải quỳ (Anémone) (sơn dầu, 36 × 45 cm); Hoa huệ (sơn dầu, 36 × 45 cm)

Vũ Cao Đàm: Rạng đông xanh (sơn dầu, 54 × 45 cm); Phụ nữ Bắc vấn tóc trần (lụa, 21 × 31 cm, kiệt tác); Nhị Kiều (sơn dầu, 36 × 44 cm)

Thái Tuấn: Cô Tấm (sơn dầu, 45 × 61 cm)

Phạm Đình Tín: Người mẹ Nam Bộ (1960, sơn dầu, 40 × 57 cm); Người mẹ Rha-đê (1960, sơn dầu, 40 × 60 cm); Thiếu nữ Rha-đê (1990, sơn dầu, 18 × 23 cm)

Văn Đen: Tắm trăng (sơn mài trừu tượng, 60 × 40 cm)

Bùi Xuân Phái: Tuồng đời (1967, sơn dầu, 20 × 25 cm, kiệt tác); Biển (1983, sơn dầu, 18 × 12 cm); Chữ Phái (sơn dầu, 20 × 12 cm)

Tạ Tỵ: Xóm chài (1941, sơn mài, 65 × 75 cm)

Trần Phúc Duyên: Chùa Thầy (sơn mài, 180 × 80 cm, ba tấm ghép)

Phạm Tăng: Thiên thai (1975, sơn dầu, 300 × 120 cm, ba tấm ghép, kiệt tác)

Võ Đình: Trải vách quế gió vàng hiu hắt (1994, sơn dầu, 60 × 60 cm); Cánh chim lạc xứ (1995, sơn dầu, 66 × 60 cm); Tan tác (2000, sơn dầu, 28 × 28 cm); Vực thẳm vũ trụ (2000, sơn dầu, 27 × 27 cm)

Trịnh Cung: Chải tóc (1987, sơn dầu, 50 × 59 cm); Trăng trên sông Seine (1994, sơn dầu trừu tượng, 59 × 71 cm); Bên bờ Địa Trung Hải (1995, sơn dầu, 59 × 72 cm); Chân dung tự họa (1995, sơn dầu, 37 × 45 cm)

Đinh Cường: Trong lòng biển cả (1992, màu nước, 11,5 × 21,5 cm); Phạm Duy (1993, chân dung, sơn dầu, 75 × 60 cm); Ta con bê vàng lạc dáng chiều xanh (1994, sơn dầu siêu thực, 30 × 28 cm); Trịnh Công Sơn (2001, chân dung, sơn dầu, 26,5 × 36,5 cm);

Đi về với gió du côn. Mở giông bão xuống cõi tồn sinh phai (Chân dung Bùi Giáng) (2011, màu nước, 30,5 × 47 cm, kiệt tác); Thụy Khuê (2012, chân dung, bút chì, 21 × 27 cm)

Nguyễn Trung: Một tòa thiên nhiên (sơn dầu, khỏa thân, 93 × 93 cm); Một mảnh trừu tượng (1993, sơn dầu, 37,5 × 37,5 cm)

Đỗ Quang Em: Bát máu (sơn dầu, 70,5 × 55,5 cm)

Bửu Chỉ: Quan tài Nguyễn Tuân (sơn dầu siêu thực, 60 × 80 cm).

THÙY TRANG