Cuộc họp ngoại giao bị hạ cấp ở London và những chia rẽ khó dung hòa về Ukraine
Các quan chức Mỹ, Ukraine và châu Âu đã nhóm họp tại London ngày 23/4 để thảo luận về khả năng chấm dứt xung đột ở Ukraine nhưng triển vọng đạt được đột phá đang dần thu hẹp sau khi hầu hết các ngoại trưởng rút khỏi hội nghị, bất chấp sức ép từ phía Mỹ nhằm thúc đẩy một thỏa thuận.
Cuộc họp ngoại giao bị hạ cấp
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã hủy chuyến đi tới London và một cuộc họp dự kiến có sự tham gia của các ngoại trưởng từ Anh, Ukraine, Pháp và Đức cũng bị hoãn lại. Một quan chức châu Âu cho biết ông Rubio bày tỏ lo ngại rằng Ukraine có thể quay trở lại lập trường cứng rắn trước đây, khiến các cuộc đàm phán khó đạt được kết quả.
Việc hạ thấp quy mô hội đàm diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục cảnh báo rằng Washington có thể rút lui khỏi nỗ lực làm trung gian hòa giải nếu không sớm có tiến triển rõ ràng. Ngày 20/4, ông Trump cho biết ông hy vọng Nga và Ukraine sẽ đạt được thỏa thuận trong tuần này nhằm chấm dứt cuộc xung đột kéo dài 3 năm qua.
Binh lính Ukraine khai hỏa pháo phản lực Grad về phía quân đội Nga trên tiền tuyến ở Pokrovsk. Ảnh: Reuters
Hầu như rất ít nhà ngoại giao đánh giá điều này là thực tế do vẫn còn bất đồng lớn giữa các bên.
Ông Rubio đã có cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Anh David Lammy vào cuối ngày 22/4, trong đó ông bày tỏ mong muốn lên kế hoạch cho chuyến thăm khác trong vài tháng tới, sau khi các cuộc họp kỹ thuật kết thúc trong tuần này.
Người phát ngôn của Thủ tướng Anh Keir Starmer khẳng định trách nhiệm hiện thuộc về Nga: “Chúng tôi ủng hộ các nỗ lực của Tổng thống Trump trong việc thúc đẩy hòa bình và lời kêu gọi của Ukraine yêu cầu Nga cam kết một lệnh ngừng bắn toàn diện".
Đặc phái viên của Tổng thống Trump là ông Steve Witkoff không tham gia vòng đàm phán tại London. Tuy nhiên, trong một kênh đối thoại song song với Moscow, Nhà Trắng xác nhận ông Witkoff sẽ có cuộc gặp với Tổng thống Vladimir Putin tại Nga trong tuần này.
Cuộc họp tại London được xem là bước tiếp nối phiên họp tương tự ở Paris tuần trước, nơi các quan chức Mỹ, Ukraine và châu Âu thảo luận về các phương án đạt được hòa bình. Đặc phái viên Mỹ về Ukraine Keith Kellogg vẫn có mặt tại London để tiếp tục tham gia đàm phán.
Theo các nhà ngoại giao châu Âu, mục tiêu cuộc họp tại Paris là xây dựng một lập trường chung giữa Mỹ, châu Âu và Ukraine, trong đó thúc đẩy Washington tiến gần hơn với quan điểm của Kiev và châu Âu. Tuy nhiên, nhiều nguồn tin tiết lộ, một số đề xuất từ phía Mỹ đã bị các nước châu Âu và Ukraine bác bỏ, dẫn đến tình trạng chia rẽ trong nội bộ đàm phán.
Những điểm nghẽn trong đàm phán
Tuần trước, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết một khung thỏa thuận do ông và đặc phái viên Witkoff đề xuất tại Paris đã nhận được phản hồi tích cực. Tuy nhiên, theo các nguồn tin ngoại giao, trong số các đề xuất của Mỹ có việc công nhận Nga sáp nhập Bán đảo Crimea - động thái mà châu Âu và Ukraine xem là không thể chấp nhận được.
Ngoài vấn đề Crimea, các điểm nghẽn lớn khác giữa các bên vẫn còn tồn tại, bao gồm yêu cầu của Nga về việc EU dỡ bỏ các lệnh trừng phạt trước khi đàm phán được hoàn tất - điều mà các nước châu Âu kịch liệt phản đối, các nhà ngoại giao cho hay.
Ngoại trưởng Pháp Jean-Noël Barrot cho biết trong tuần qua, các nước châu Âu đã trình bày rõ với phía Mỹ những điều khoản mà họ xem là "không thể thương lượng" trong bất kỳ thỏa thuận hòa bình tiềm năng nào giữa Nga và Ukraine, đồng thời hạ thấp kỳ vọng về khả năng đạt được đột phá trong tuần này.
Một trong những đề xuất được Mỹ đưa ra tuần trước là thiết lập vùng trung lập xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia hiện do Nga kiểm soát. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm 22/4 cho biết ông sẵn sàng hợp tác với Mỹ để khôi phục hoạt động của nhà máy này, hiện đang tạm ngừng vận hành.
Một số ý tưởng từ Washington cũng được cho là khó làm hài lòng Moscow. Hai nhà ngoại giao cho biết Mỹ không thúc đẩy yêu cầu của Nga về việc phi quân sự hóa Ukraine, đồng thời không phản đối việc triển khai quân đội châu Âu tới lãnh thổ của Kiev như một phần của các đảm bảo an ninh tương lai cho nước này.
Kể từ khi nhậm chức vào tháng 1, Tổng thống Trump đã đảo chiều chính sách đối ngoại của Mỹ, gây sức ép với Ukraine để đồng ý một lệnh ngừng bắn, đồng thời nới lỏng nhiều biện pháp trừng phạt Nga mà chính quyền cựu Tổng thống Biden từng áp đặt sau khi xung đột nổ ra.
Ông Trump nhiều lần tuyên bố muốn đạt được một thỏa thuận ngừng bắn tại Ukraine trước tháng 5, với lập luận rằng Mỹ cần chấm dứt một cuộc xung đột đã khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng và tiềm ẩn nguy cơ dẫn tới đối đầu trực diện giữa Mỹ và một cường quốc hạt nhân là Nga.
Tuy nhiên, châu Âu ngày càng lo ngại trước những động thái xích lại gần Moscow của chính quyền ông Trump, trong bối cảnh các nỗ lực của ông nhằm chấm dứt xung đột cho đến nay vẫn chưa đạt được kết quả cụ thể.
