Cuộc họp trong đêm tìm giải pháp ngăn 'rau chợ đầu mối dán nhãn VietGAP vào siêu thị'

Trách nhiệm không của riêng ai, có cả Bộ trưởng

Tại cuộc họp, ông Lê Minh Hoan cho biết, hiện Bộ đang triển khai cơ cấu lại ngành hàng với nhiều mục tiêu.

Dù vậy, đi ngoài đại lộ thì thấy đẹp, nhà chọc trời, nhưng bước vào ngõ hẹp thì còn đầy rẫy góc tối. Bộ NN&PTNT đã xây dựng kế hoạch để tiến tới chuẩn hóa quy trình canh tác, tiêu chuẩn về chất lượng, đứng ở góc độ người tiêu dùng.

“Tuy nhiên, có một thực tế ngành nông nghiệp còn tồn tại, mà người nước ngoài tóm tắt bằng 2 từ: "Dễ dãi". Sản xuất dễ dãi, ăn cũng dễ dãi. Nông dân thì tư duy mùa vụ, doanh nghiệp thì tư duy thương vụ. Nỗi băn khoăn này theo tôi suốt hành trình và tôi mong muốn thay đổi điều đó” - Bộ trưởng Lê Minh Hoan chia sẻ.

Theo ông Hoan, đặc điểm của ngành nông nghiệp Việt Nam là xây dựng chiến lược, thể chế từ trên xuống dưới, nhưng khi thực hiện thì lại từ dưới lên trên. Vì lợi ích ngắn hạn, 1 nhóm nhỏ đã làm méo mó mục tiêu. Nhiệm vụ của chúng ta là chuẩn hóa, cải thiện theo từng giai đoạn, khắc phục nhưng phải đo được, lượng hóa được.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan chủ trì cuộc họp trong đêm 22/9 tìm giải pháp ngăn tình trạng "rau chợ đầu mối dán nhãn VietGAP rồi tuồn vào siêu thị"

"Tôi mong muốn rằng cuộc họp này không phải để giải quyết vấn đề mà là cùng nhìn nhận rõ vấn đề. Đây không phải là trách nhiệm của riêng ai, không ai vô can, trong đó có cả trách nhiệm của Bộ trưởng. Với tư cách người tiêu dùng, nếu chúng ta chấp nhận sự dễ dãi thì người bán cũng sẽ dễ dãi, nhìn rộng ra không chỉ trong lĩnh vực rau sạch mà cả các vấn đề khác của xã hội.

Chuẩn hóa nông sản cho ngay thị trường trong nước, bắt đầu từ các chợ cóc, chợ truyền thống, sau đó tiến dần lên các trung tâm thương mại, siêu thị, nhà phân phối... Bởi vì chúng ta không chấp nhận sự dễ dãi từ khâu nhỏ nhất" - Bộ trưởng nói và nhấn mạnh đây sẽ là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Bộ từ nay tới cuối năm.

Ông Nguyễn Như Tiệp - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản cho rằng, hiện có thực tế người tiêu dùng nghĩ hàng rau củ xuất khẩu tiêu chuẩn cao hơn hàng hóa trong nước.

Nhưng thực tế, hàng xuất khẩu chúng ta làm theo tiêu chuẩn của các thị trường nhập khẩu, các lô hàng đều phải được kiểm soát, giám định. Về mặt nguyên tắc, việc kiểm soát không chỉ là trách nhiệm của cơ quan Nhà nước mà của người sản xuất kinh doanh, nhằm đảm bảo nguồn nguyên liệu an toàn. Người thu gom sơ chế giám sát người trồng trọt, chứ không phải Nhà nước.

Phải xây dựng được chuỗi ngành hàng, tránh đứt đoạn để một số đối tượng có thể lợi dụng, trà trộn sản phẩm kém chất lượng, chưa được kiểm soát

"Muốn giám sát, chuẩn hóa thì phải đưa ra các chỉ số có thể đo lường được, và đó là tiêu chuẩn VietGAP. Tuy nhiên, quản lý sau khi VietGAP chứng nhận lại là bên thứ ba. Các đơn vị được chỉ định có làm đúng hay không, sản phẩm đưa ra thị trường có đúng là VietGAP hay không thì chúng ta chưa làm tốt khâu này" - ông Tiệp nhìn nhận.

Cục sẽ phối hợp làm điểm, lấy mẫu giám sát ở 1 trong 3 chợ lớn nhất khu vực phía Nam là Tân Xuân, Bình Điền, Hóc Môn, nếu phát hiện vi phạm, sẽ xử lý nghiêm.

Phải xây dựng được chuỗi ngành hàng, tránh đứt đoạn

Về vụ rau chợ không rõ nguồn gốc "biến hình" thành rau VietGAP, bà Vũ Thị Hậu - Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam cho rằng, đây là chuyện sớm muộn sẽ xảy ra, bởi sự lỏng lẻo trong khâu quản lý, giám sát. Khi ký hợp đồng với một nhà sản xuất, phải kiểm tra kiểm soát về mặt giấy tờ.

“Bất kể trong cuộc họp nào chúng ta cũng nhấn mạnh phải đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Tại sao hàng xuất khẩu chúng ta kiểm tra, kiểm soát tốt, mà hàng tiêu dùng cho người dân trong nước lại không làm được?.

Theo số liệu của Cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và thủy sản, từ đầu năm 2022 đến nay, đơn vị đã thực hiện kiểm tra dư lượng hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng với 2.503 mẫu. Kết quả cho thấy có 40 mẫu vi phạm dư lượng, chiếm 1,6%. Kiểm tra vi sinh với 13 mẫu, kết quả không có mẫu nào vi phạm về chỉ tiêu vi sinh.

Do chúng ta quá dễ dãi chăng? Tôi cho rằng đó là 1 phần thôi, còn 1 phần do người tiêu dùng không còn cách nào khác, đành phải mua, phải ăn, phải sử dụng những loại thực phẩm đó" - bà Hậu nêu thực trạng.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, ngành nông nghiệp phải xây dựng được chuỗi ngành hàng, khắc phục tình trạng đứt đoạn hiện nay. Bên cạnh việc cân bằng lợi ích giữa các bên, còn cần phải xây dựng niềm tin - điều này rất quan trọng để các bên cùng nhau phát triển, xây dựng hệ sinh thái ngành hàng.

Trong đó, những người tham gia trong chuỗi là những người sản xuất, doanh nghiệp, nhà khoa học, và cả nhà truyền thông. Các bên cùng có trách nhiệm với xã hội, doanh nghiệp bên cạnh tự bảo vệ mình cũng cần làm sao thể hiện trách nhiệm trong tam giác phát triển.

"Ngày trước, có lần tôi nói, phải xây dựng nền nông nghiệp tử tế, lúc đó nhiều người phản đối lắm, nói vậy thì chả hóa ra tôi làm không tử tế sao? Đó là câu chuyện liên quan đến cảm xúc. Chúng ta làm minh bạch, tử tế không chỉ để phục vụ thị trường xuất khẩu, mà là phục vụ thị trường hơn 100 triệu dân trong nước" - ông Hoan nhấn mạnh.

Ông Hoan cũng đề nghị các cơ quan thuộc Bộ rà soát lại tất cả các tiêu chuẩn, quy định, chế tài, xem còn phù hợp hay không, cần sửa cái gì?

"Lâu nay chúng ta chỉ khuyến khích làm VietGAP, mà chưa bắt buộc tất cả các siêu thị phải bán hàng VietGAP. Nhưng nếu không làm VietGAP, mà bán giá VietGAP thì Nhà nước có thể vào cuộc kiểm soát, xử phạt; người tiêu dùng có thể tẩy chay...”, lãnh đạo Bộ NN&PTNT cho hay.

Tuyết Nhung