Cuộc trốn chạy khỏi Taliban của những người trong chính quyền cũ Afghanistan

Theo báo New York Times, hàng đoàn xe bọc thép và xe bán tải chở binh lính Afghanistan đã chạy trốn xuyên qua sa mạc tới Iran. Các phi công quân đội tìm cách cho máy bay di chuyển hết tốc lực ở tầm thấp tới nơi trú ẩn an toàn ở các dãy núi của Uzbekistan.

Các binh sĩ Afghanistan vứt bỏ vũ khí, mặc thường phục trà trộn vào đám đông dân thường đang tìm cách chạy trốn khỏi Kabul khi Taliban tràn vào thủ đô ngày 15/8. Ảnh: NYT

Trong vài tuần trở lại đây, hàng nghìn thành viên lực lượng an ninh chính phủ Afghanistan đã đào tẩu ra nước ngoài, trong bối cảnh Taliban xúc tiến chiến dịch tổng tiến công thần tốc trên khắp toàn quốc. Một vài trong số họ đã thương lượng để đầu hàng và trở về nhà. Một số khác tiếp tục cầm vũ khí và gia nhập phe thắng trận.

Tuy nhiên, vẫn còn hàng nghìn binh sĩ, lính biệt kích, phi công và điệp viên từng chiến đấu tới giây phút cuối bất chấp chính quyền Kabul đã sớm bỏ cuộc. Họ bị bỏ rơi và hiện phải lẩn trốn trước sự săn đuổi của Taliban.

Các báo cáo nhỏ giọt cho thấy, Taliban đang truy tìm những người mà họ tin đã sát cánh chiến đấu cùng binh lính Mỹ và NATO, bất chấp việc đại diện phong trào Hồi giáo tuyên bố sẽ ân xá cho người của chính quyền cũ.

Những người đàn ông đang đi bộ trên đất Thổ Nhĩ Kỳ này tiết lộ họ là lính Afghanistan đào ngũ, đang tìm đường đến Iran. Ảnh: AP

Theo các cựu quan chức trong chính quyền Afghanistan trước đây và một báo cáo tối mật gửi Liên Hợp Quốc, các tay súng Taliban đang đe dọa bắt giữ hoặc trừng phạt thân nhân trong gia đình của người bị truy nã nếu không thể tìm thấy họ. Các cựu binh Mỹ nhận được lời cầu cứu từ những người dân địa phương từng hợp tác với họ cũng xác nhận điều này.

Hiện không rõ có bao nhiêu người đang chạy trốn, ngoài gần 600 người đã được 22 máy bay và 24 trực thăng chở tới Uzbekistan cuối tuần trước cũng như những người đã đào thoát sang Iran.

Trên giấy tờ, lực lượng an ninh Afghanistan có khoảng 300.000 thành viên. Song, các quan chức Mỹ nói, do tham nhũng, đào ngũ và thương vong, chỉ có 1/6 số lượng này, tương đương 50.000 người thực tế đã chiến đấu chống Taliban trong năm 2021.

Theo các cựu quan chức Afghanistan, Taliban đã lục soát hồ sơ tại các Bộ Quốc phòng, Bộ Nội vụ và Tổng cục tình báo quốc gia để lập danh sách các đối tượng cần săn lùng. Nhóm đang hướng sự tập trung vào lực lượng biệt kích tinh nhuệ gồm 18.000 người của chính phủ cũ, với phần lớn số này đã không đầu hàng.

Một phần trong số họ đã tới ẩn náu ở thung lũng Panjshir, một vùng lòng chảo chiến lược ở phía Bắc Kabul, nơi các lãnh đạo chính phủ cũ đang tìm cách tái lập lực lượng kháng cự Taliban. Nhóm này được tin có khoảng 2.000 - 2.500 người.

Một trực thăng quân sự Afghanistan ở tỉnh Panjshir ngày 16/8. Ảnh: NYT

Hơn 20 năm trước, lãnh đạo người Panjshir là Ahmed Shah Massoud đã tập hợp lực lượng ở thung lũng để chống lại Taliban suốt nhiều năm. Họ về sau đã nhận được sự hỗ trợ của Mỹ và các đồng minh trong chiến dịch lật đổ Taliban năm 2001. Tuy nhiên, người Panjshir hiện thiếu vũ khí hạng nặng, sự trợ giúp đáng kể của cộng đồng quốc tế cũng như một lãnh đạo có khả năng đoàn kết như ông Massoud.

Ngày càng có nhiều báo cáo hé lộ Taliban đã có hành động trả thù nhanh chóng và tàn khốc đối với những người trong danh sách truy nã bị bắt. Một cựu thông dịch viên cho Lực lượng đặc nhiệm Mỹ ở Afghanistan kể, anh đã chứng kiến Taliban bắn chết một người tình nghi từng cộng tác với quân đội nước ngoài.

Một đoạn ghi hình tuần trước, được hãng tin RTA đăng tải cho thấy, hàng chục thi thể nằm la liệt trên đường ở thành phố miền nam Kandahar. Nhiều thi thể là binh sĩ và quan chức trong chính quyền cũ bị Taliban xử tử. Taliban hiện đã thâu tóm quyền kiểm soát RTA.

Tuấn Anh