Cuốn sách tôi chọn: Ơ kìa Hà Nội - Album ảnh Hà Nội của nhiếp ảnh gia người Đức Thomas Billhardt

Ông đã ghi lại những bức ảnh về sức sống kỳ diệu trong cuộc chiến, về tình yêu con người bừng sáng lên giữa gian khó, đau thương. Ông từng bộc bạch: “Tôi ý thức được rằng mình có thể sử dụng máy ảnh như một vũ khí hòa bình, chống lại chiến tranh”.

Năm 2021, cuộc triển lãm “Hà Nội 1967 - 1975” và tập sách ảnh cùng tên đã được trao Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội. Chúng ta cùng chia sẻ về giá trị của ấn phẩm độc đáo này qua phần trò chuyện của nữ đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp, tại không gian văn hóa mang tên “Ơ kìa Hà Nội”.

Đạo diễn NGUYỄN HOÀNG ĐIỆP: "Chúng ta đang ở “Ơ kìa Hà Nội”, cho nên tất cả những gì liên quan đến Hà Nội thì tôi rất thích đặt ở vị trí trang trọng trên giá sách. Ở đây coi như một thư viện nhỏ về Hà Nội, nơi mà mọi người có thể tìm kiếm những cuốn sách văn chương, những cuốn sách khảo cứu.

Ví dụ như cuốn “Hà Nội 1967 - 1975” của Thomas Billhardt. Nó là một cuốn sách ảnh mà tôi nghĩ rất là đặc biệt. Rất hiếm có một cuốn sách nào tổng tập những hình ảnh về Hà Nội trong một giai đoạn nó dày đặc như thế, vừa có tính lịch sử vừa có tính thời sự. Với những người như tôi, sinh ra sau năm 1975, nếu muốn tìm những hình ảnh từ năm 1967 đến 1975, tôi chỉ có thể tìm hiểu thông qua sách ảnh hoặc là lịch sử, qua những phim tài liệu thôi. Làm sao tôi biết là Hà Nội của tôi ngày xưa nó đã từng như thế nào? Trong giai đoạn chiến tranh như vậy thì Hà Nội mình nghèo lắm, Hà Nội mình khổ lắm, Hà Nội mình đau thương lắm, Hà Nội mình nhiều mất mát lắm. Tất cả những tính từ ấy, những cái từ mà đầy cảm xúc ấy nó được hình dung như thế nào? Với một người làm công việc hình ảnh như tôi, chuyện đó rất là quan trọng.

Thomas Billhardt là một nhà báo, một nhiếp ảnh gia rất nổi tiếng của Đông Đức. Khi sang Việt Nam, ông đã có một cuộc hành trình rất là đặc sắc. Rất nhiều những bức ảnh trong cuốn “Hà Nội 1967 - 1975” này đã được xuất bản trên các tạp chí lớn trên thế giới, như là tạp chí TIMES chẳng hạn, nó đều là những khoảnh khắc khiến cho công chúng toàn thế giới tan chảy. Nó như một góc nhìn rất khách quan, nhưng mà nó đầy trìu mến, nó đầy thân thương. Đấy là một Hà Nội ở trong lòng cuộc chiến, một Hà Nội hậu phương, một Hà Nội vừa ngây thơ, trong trẻo, trong những đôi mắt to tròn của trẻ em, những cái mũ rơm tròn xoe khi mà các em đi dưới đường hào, những cô giáo mầm non đang dạy trong lớp học, hay là người mẹ đưa con mình đi học vào buổi sáng… Và mình thấy thích nó vô cùng! Những hình ảnh và nếp sống hết sức bình dị của người Hà Nội hiển hiện ở đấy. Tôi có thể nhìn thấy một khu tập thể, có thể nhìn một trường học mà ngày nay có khi cũng chưa đổi khác lắm. Tôi có thể nhìn thấy rất nhiều những góc của Hà Nội khác nhau. Nó vừa lịch sử, lại có một cái gì đấy cực kỳ sống động.

Có những nhà làm phim tài liệu nói rằng “Một quốc gia không có phim tài liệu giống như một gia đình không có album ảnh”. Thì mình cứ hình dung cuốn “Hà Nội 1967 - 1975” của Thomas đúng là một album ảnh của Hà Nội, mà bất kỳ một người Hà Nội nào cũng có thể nhìn thấy gia đình mình, nhìn thấy chân dung của mình trong đó. Cho dù tôi có sinh ra vào năm 1982, nhưng chân dung của cha mẹ tôi ở trong đó; không cụ thể là ông bà, nhưng cái thần thái, cái sắc diện ấy, cái tình cảm ở trong đó… Và đây là lý do vì sao tôi rất thích cuốn sách này.

Thực hiện : Thiện Đoan