Cựu Bộ trưởng Gambia hầu tòa tại Thụy Sĩ vì tội ác chống loài người

Phiên tòa xét xử cựu Bộ trưởng Nội vụ Gambia Ousman Sonko dự kiến kéo dài đến ngày 30-1

Ông Ousman Sonko (54 tuổi) là Bộ trưởng Nội vụ Gambia từ năm 2006 đến năm 2016 dưới thời Tổng thống Yahya Jammeh. Hôm 9-1, ông bị đưa lên xe cảnh sát đến Tòa án hình sự liên bang ở miền nam Bellinzona, Thụy Sĩ. Ông Sonko nộp đơn xin tị nạn ở Thụy Sĩ vào tháng 11-2016 và bị bắt 2 tháng sau đó. Việc bắt giữ này được thúc đẩy bởi đơn khiếu nại từ tổ chức phi chính phủ mang tên Trial International có trụ sở tại Geneva.

Văn phòng Tổng chưởng lý Thụy Sĩ cho biết, bản cáo trạng chống lại ông Sonko được đệ trình vào tháng 4-2023. Các công tố viên Thụy Sĩ cho biết, ông Sonko gia nhập Quân đội Gambia năm 1988, được bổ nhiệm làm chỉ huy Lực lượng Vệ binh Nhà nước vào năm 2003 chịu trách nhiệm về an ninh của Tổng thống Jammeh. Ông ta được bổ nhiệm làm Tổng Thanh tra Cảnh sát Gambia vào năm 2005. Ông Sonko bị cách chức Bộ trưởng Nội vụ vào tháng 9-2016, vài tháng trước khi Chính phủ của Tổng thống Jammeh kết thúc và rời Gambia đến châu Âu để xin tị nạn.

Theo cáo trạng, cựu Bộ trưởng Nội vụ Gambia bị cáo buộc về tội ác chống lại loài người, hỗ trợ, tham gia cũng như không ngăn chặn “các cuộc tấn công có hệ thống và tổng quát” mà lực lượng an ninh của Jammeh phát động nhằm vào các đối thủ của Tổng thống Jammeh. Trong khi đó, ông Jammeh lên nắm quyền sau một cuộc đảo chính năm 1994. Các tội ác trong suốt 16 năm cầm quyền của ông Jammeh bao gồm giết người, tra tấn, hãm hiếp và giam giữ trái pháp luật. Ông này đã thua trong cuộc bầu cử Tổng thống Gambia năm 2016, nhưng không chịu thừa nhận thất bại và cuối cùng bị buộc thôi chức, phải sống lưu vong ở Guinea Xích đạo.

Nhiều người cho rằng, phiên tòa xét xử ông Ousman Sonko là một bước quan trọng trong việc tìm kiếm công lý cho các nạn nhân của tội ác dưới sự cai trị của Tổng thống Jammeh. Cho tới nay, cựu Bộ trưởng Sonko là đồng phạm cấp cao nhất của ông Jammeh phải đối mặt với phiên tòa vì những tội ác đã gây ra. Cho đến nay, chỉ có 2 đồng phạm cấp thấp của ông Jammeh phải đối mặt với công lý. Vào tháng 10-2023, Đức đã kết án tù chung thân đối với Bai Lowe - người lái xe cho “đội quân tử thần” khét tiếng Junglers. Lowe bị kết tội chống lại loài người, giết người và âm mưu giết người. Micheal Sang Correa, một sát thủ khác, đã bị bắt ở bang Colorado (Mỹ) và sẽ hầu tòa từ tháng 9-2024.

Đây cũng là vụ án có tính then chốt đối với Thụy Sĩ khi nước này thực thi nguyên tắc tài phán chung về xét xử những người bị cáo buộc phạm tội nghiêm trọng nhất, cho dù là công dân hay người nước ngoài, miễn là họ ở trên đất Thụy Sĩ. Ông Sonko sẽ là cá nhân thứ hai bị xét xử theo quy định đó kể từ khi Thụy Sĩ thực thi nguyên tắc nói trên vào năm 2011. Người duy nhất bị xét xử vì tội ác chống lại loài người ở nước này là Alieu Kosiah, một lãnh chúa người Liberia, người đã bị kết án 20 năm vào tháng 6-2021 vì tội giết người hàng loạt và các tội ác khác gây ra trong các cuộc nội chiến ở Liberia.

Nếu bị kết tội, ông Sonko có thể phải đối mặt với án tù chung thân. Đó cũng sẽ là một chiến thắng lịch sử cho những nạn nhân Gambia đang chờ đợi công lý. Bà Fatoumatta Sandeng - con gái của ông Solo Sandeng, một nhà hoạt động đối lập người Gambia bị giết khi bị giam giữ năm 2016 cho biết, bà rất mong muốn được nhìn thẳng vào mắt ông Sonko trước tòa và nói: “Nếu chúng ta không bắt mọi người phải chịu trách nhiệm, những điều như thế này sẽ tiếp tục xảy ra ở Gambia, ở châu Phi và trên toàn thế giới”.

Theo AP/Al Jazeera