'Cứu cánh' lợi nhuận từ kênh chứng khoán

Không ít doanh nghiệp tận dụng nguồn tiền nhàn rỗi để đầu tư cổ phiếu

Lãi đột biến nhờ chứng khoán thăng hoa

Thị trường chứng khoán thăng hoa trong quý III và 9 tháng đầu năm 2025 đã trở thành “phao cứu sinh” cho nhóm doanh nghiệp dùng phần lớn tài sản để đầu tư cổ phiếu. Khi hoạt động cốt lõi trầm lắng, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản và xây dựng, việc tận dụng nguồn tiền nhàn rỗi để đầu tư vào thị trường tài chính đã giúp nhiều doanh nghiệp đảo chiều lợi nhuận ngoạn mục.

Tại Công ty cổ phần Đầu tư Phát triển Nhà Đà Nẵng (Nhà Đà Nẵng, mã NDN), sau khi hoàn tất và hạch toán phần lớn lợi nhuận từ dự án Khu phức hợp The Monarchy - Block B năm 2023, doanh nghiệp gần như không còn dự án bất động sản mới gối đầu. Nguồn tiền lớn thu về được chuyển hướng sang kênh chứng khoán - lĩnh vực từng biến động mạnh nhưng nay lại trở thành điểm sáng trong cơ cấu lợi nhuận.

Trong 9 tháng đầu năm 2025, dù doanh thu chỉ đạt 20 tỷ đồng, giảm hơn 58% so với cùng kỳ, lợi nhuận ròng của Nhà Đà Nẵng vẫn tăng tới 247,7%, đạt 145,1 tỷ đồng - vượt xa kế hoạch năm (44,3 tỷ đồng). Động lực chính đến từ doanh thu tài chính tăng mạnh lên 137,1 tỷ đồng, cao hơn 38,6 tỷ đồng so với cùng kỳ, trong khi chi phí tài chính giảm sâu về âm 19,5 tỷ đồng nhờ hoàn nhập dự phòng đầu tư tài chính.

Tính đến ngày 30/9/2025, Nhà Đà Nẵng đầu tư 491,5 tỷ đồng vào cổ phiếu, tương đương 37,6% tổng tài sản. Danh mục này trải rộng hơn 23 mã, chủ yếu là các cổ phiếu vốn hóa lớn như HPG (95,4 tỷ đồng), VHM (92,7 tỷ đồng), VCG (44,2 tỷ đồng), PVT (31,9 tỷ đồng), BSR (30,7 tỷ đồng), GMD (25,6 tỷ đồng) và DGC (25,3 tỷ đồng).

Tuy nhiên, do thị trường chứng khoán luôn biến động, kết quả kinh doanh của Nhà Đà Nẵng cũng từng lên xuống mạnh. Năm 2022, doanh nghiệp ghi nhận lỗ kỷ lục 143 tỷ đồng, khi doanh thu tài chính giảm 73,6%, còn 54,49 tỷ đồng và chi phí tài chính tăng 160,6%, lên 180,3 tỷ đồng. Năm 2024, lợi nhuận ròng giảm 83,4%, còn 36,2 tỷ đồng do không còn khoản lãi đột biến từ bàn giao dự án bất động sản.

Bước sang năm 2025, khi không còn nguồn thu từ phát triển dự án, đầu tư chứng khoán trở thành trụ đỡ lợi nhuận chủ yếu của Nhà Đà Nẵng. Nếu thị trường tiếp tục tăng, doanh nghiệp có thể duy trì kết quả tích cực; ngược lại, thị trường điều chỉnh có thể khiến lợi nhuận lao dốc - bài học mà doanh nghiệp từng nếm trải trong chu kỳ giảm năm 2022.

Licogi 14: Lãi tăng nhờ hoàn nhập dự phòng đầu tư chứng khoán

Công ty cổ phần Licogi 14 (mã L14) - doanh nghiệp xây dựng và bất động sản lâu năm tại Phú Thọ - cũng tận dụng cơ hội từ thị trường chứng khoán để cải thiện kết quả kinh doanh trong bối cảnh dự án trọng điểm chậm tiến độ.

9 tháng đầu năm 2025, Licogi 14 đạt doanh thu 48,7 tỷ đồng, giảm 24,5% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, lợi nhuận ròng tăng 30,9%, lên 21 tỷ đồng, nhờ chi phí tài chính giảm mạnh 22,1 tỷ đồng, về mức âm 7,9 tỷ đồng - phản ánh khoản hoàn nhập dự phòng đầu tư chứng khoán đáng kể.

Đầu năm 2025, Licogi 14 có 69,7 tỷ đồng đầu tư chứng khoán và trích lập dự phòng 18,5 tỷ đồng. Đến cuối tháng 9, giá trị đầu tư tăng lên 85,9 tỷ đồng, trong khi dự phòng giảm xuống còn 8,8 tỷ đồng - cho thấy danh mục cổ phiếu của doanh nghiệp đang phục hồi mạnh nhờ thị trường tăng giá.

Trước đó, giai đoạn 2021-2022, hoạt động đầu tư chứng khoán từng khiến Licogi 14 chịu ảnh hưởng nặng nề. Khi còn hạch toán Công ty Đầu tư tài chính Licogi 14 là công ty con, khoản đầu tư chứng khoán lớn của đơn vị này khiến báo cáo hợp nhất của Licogi 14 lỗ sâu do thị trường lao dốc.

Tuy nhiên, sau khi đơn vị thành viên phát hành 550.000 cổ phiếu ESOP, tỷ lệ sở hữu của Licogi 14 giảm từ 51% xuống 48,57%, khiến công ty mẹ chuyển cách hạch toán sang công ty liên kết, qua đó không còn phải hợp nhất toàn bộ lỗ tài chính vào báo cáo hợp nhất. Sự thay đổi này giúp Licogi 14 giảm lỗ từ 234,4 tỷ đồng xuống chỉ còn 23,7 tỷ đồng sau kiểm toán bán niên 2022 - tiết giảm hơn 210 tỷ đồng.

Hiện tại, ngoài hoạt động đầu tư tài chính, Licogi 14 vẫn đối mặt với khó khăn trong triển khai dự án Khu đô thị Nam Minh Phương - quy mô hơn 54 ha tại tỉnh Phú Thọ. Dự án được trúng thầu từ năm 2020 với tổng mức đầu tư dự kiến 2.890 tỷ đồng (chưa tính chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng), song đến nay chưa có tiến triển rõ ràng. Việc chậm triển khai dự án trọng điểm khiến dòng tiền từ hoạt động xây dựng không thể cải thiện, buộc doanh nghiệp phải trông chờ vào mảng đầu tư chứng khoán để duy trì lợi nhuận.

Nhìn tổng thể, Licogi 14 đang trải qua giai đoạn “chuyển mình thụ động” - khi các dự án bất động sản gặp bế tắc, doanh nghiệp buộc phải linh hoạt sử dụng nguồn vốn trong ngắn hạn. Sự hồi phục của thị trường chứng khoán không chỉ giúp Licogi 14 tránh một năm tài chính khó khăn, mà còn củng cố niềm tin của cổ đông vào chiến lược quản trị tài chính thận trọng hơn so với giai đoạn trước.

MHC: Từ vận tải sang “sóng” cổ phiếu

Nếu như Nhà Đà Nẵng và Licogi 14 đầu tư chứng khoán như một giải pháp tạm thời trong giai đoạn ngành nghề chính trầm lắng, thì Công ty cổ phần MHC (mã MHC) lại dần biến hoạt động tài chính thành trụ cột chính, thay thế cho mảng vận tải truyền thống.

Tính đến ngày 30/6/2025, MHC đầu tư 546,1 tỷ đồng vào cổ phiếu, chiếm 58,6% tổng tài sản, với khoản dự phòng giảm giá 19 tỷ đồng. Danh mục này tập trung vào các mã GEX (157,6 tỷ đồng), VIX (137,1 tỷ đồng), EIB (81,4 tỷ đồng) và SEA (78,2 tỷ đồng) - đều là những cổ phiếu có tính đầu cơ cao và hưởng lợi mạnh trong chu kỳ tăng giá từ tháng 4/2025.

Dù lợi nhuận gộp âm 2,8 tỷ đồng, MHC vẫn báo lãi ròng 22,1 tỷ đồng trong nửa đầu năm, tăng 265,6% so với cùng kỳ, nhờ doanh thu tài chính tăng 153,9%, lên 66,2 tỷ đồng - chủ yếu đến từ lãi bán các khoản đầu tư (56,6 tỷ đồng).

Từ sau năm 2015, khi ngành vận tải biển gặp khó, MHC đã từng bước chuyển hướng sang đầu tư tài chính. Tổng giá trị đầu tư chứng khoán cuối năm 2015 là 187,2 tỷ đồng, chiếm 40,4% tổng tài sản - tăng mạnh so với mức chỉ 0,3 tỷ đồng đầu năm. Giai đoạn 2016-2018, tỷ trọng này có lúc lên tới 85% tổng tài sản và đến nay vẫn duy trì ở mức cao.

Điều đó cho thấy, MHC đã rời xa lĩnh vực cốt lõi, phụ thuộc gần như hoàn toàn vào diễn biến của thị trường chứng khoán. Trong nhiều năm, lợi nhuận gộp từ hoạt động kinh doanh không đủ bù chi phí quản lý, trong khi lợi nhuận ròng chỉ xuất hiện nhờ các khoản đầu tư tài chính. Tại Đại hội cổ đông năm 2025, Tổng giám đốc Nguyễn Văn Lợi khẳng định, MHC sẽ “tối ưu hóa nguồn tiền nhàn rỗi thông qua các công cụ tài chính linh hoạt” - hàm ý rằng, đầu tư chứng khoán vẫn là trụ cột lợi nhuận chính của doanh nghiệp trong thời gian tới.

Việc các doanh nghiệp bất động sản và xây dựng như Nhà Đà Nẵng, Licogi 14 và MHC tìm đến kênh đầu tư chứng khoán là điều dễ hiểu trong bối cảnh dòng vốn cho dự án mới gặp khó, trong khi thị trường cổ phiếu tăng trưởng mạnh. Tuy nhiên, hiệu quả tài chính hiện tại chỉ phản ánh bức tranh tạm thời, khi lợi nhuận vẫn phụ thuộc vào biến động thị trường hơn là giá trị sản xuất - kinh doanh thực.

Trong chu kỳ tăng, lợi nhuận có thể đột biến, nhưng khi thị trường điều chỉnh, doanh nghiệp dễ rơi vào trạng thái thua lỗ hoặc phải trích lập dự phòng lớn - điều từng xảy ra với Nhà Đà Nẵng năm 2022 hay Licogi 14 trong giai đoạn đầu tư tài chính hợp nhất.

Câu chuyện “đầu tư chứng khoán cứu lỗ bất động sản” vì thế vừa là lối thoát ngắn hạn, vừa tiềm ẩn rủi ro dài hạn. Với doanh nghiệp, nếu không sớm tái khởi động các dự án cốt lõi hoặc đa dạng hóa dòng thu ổn định, lợi nhuận hiện tại sẽ giống như con sóng đầu tư - lên nhanh, nhưng cũng có thể rút nhanh khi thị trường đổi chiều.

Duy Bắc