Đà cải thiện sản xuất chững lại, PMI tháng 8 chỉ đạt 50,4 điểm

Sản lượng tăng nhưng đơn hàng suy giảm

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, báo cáo Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) ngành sản xuất Việt Nam do S&P Global công bố ngày 3/9 đã mang đến bức tranh vừa sáng, vừa tối.

Một điểm sáng đáng ghi nhận là sản lượng sản xuất tiếp tục tăng, đánh dấu tháng thứ tư liên tiếp mở rộng. Mức tăng trong tháng 8 vẫn được đánh giá là mạnh, dù tốc độ đã chậm hơn so với tháng 7.

Các doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết nguyên nhân chính thúc đẩy tăng trưởng sản lượng là nhằm đáp ứng số lượng đơn hàng mới từ tháng trước, song đà chậm lại cho thấy nhu cầu thị trường đang có dấu hiệu yếu đi.

Thực tế, số lượng đơn đặt hàng mới trong tháng 8 đã quay đầu giảm sau khi tăng trở lại vào tháng 7, chủ yếu do ảnh hưởng từ các biện pháp thuế quan của Mỹ khiến xuất khẩu tiếp tục giảm sâu.

Đây đã là tháng thứ mười liên tiếp đơn đặt hàng xuất khẩu mới đi xuống, với tốc độ giảm trong tháng 8 mạnh hơn cả tổng lượng đơn hàng nội địa, cho thấy các doanh nghiệp vẫn phải đối diện áp lực lớn từ thị trường nước ngoài.

Trong bối cảnh đơn hàng suy giảm, thị trường lao động ngành sản xuất chưa có dấu hiệu khởi sắc. Việc làm tiếp tục giảm tháng thứ 11 liên tiếp, dù mức giảm là nhẹ. Điều này xuất phát từ việc năng lực sản xuất chưa được khai thác hết, khi lượng công việc tồn đọng giảm mạnh nhất kể từ tháng 4.

Cùng với đó, tồn kho hàng thành phẩm cũng sụt giảm, phản ánh tâm lý thận trọng của doanh nghiệp trước sự suy yếu của nhu cầu. Các công ty có xu hướng hạn chế lưu trữ hàng tồn kho và đẩy mạnh chuyển giao sản phẩm cho khách hàng thay vì dự trữ.

Một diễn biến trái chiều đáng chú ý là hoạt động mua hàng lại tăng tháng thứ hai liên tiếp. Nhiều doanh nghiệp cho rằng họ đẩy mạnh mua sắm để phục vụ sản xuất và chuẩn bị tích trữ trong bối cảnh kỳ vọng nhu cầu sẽ cải thiện trong thời gian tới.

Tuy vậy, tồn kho hàng mua lại giảm khi nguồn nhập khẩu nguyên vật liệu bị hạn chế. Sự khan hiếm nguồn cung cùng với chi phí vận tải và ảnh hưởng từ các loại thuế quan đã khiến giá đầu vào trong tháng 8 tăng với tốc độ nhanh nhất kể từ đầu năm 2025, dù vẫn thấp hơn mức trung bình của lịch sử chỉ số.

Trước sức ép chi phí, các doanh nghiệp buộc phải điều chỉnh tăng giá bán ra, đánh dấu tháng thứ ba liên tiếp giá đầu ra đi lên. Mức tăng giá tháng 8 gần tương tự tháng 7, thể hiện xu hướng chi phí đang được chuyển dần sang người tiêu dùng.

Niềm tin kinh doanh cải thiện giữa áp lực chi phí

Điểm tích cực khác trong báo cáo là niềm tin kinh doanh có sự cải thiện rõ rệt. Tâm lý của các nhà sản xuất đã mạnh lên, đạt mức cao nhất trong sáu tháng, dù vẫn thấp hơn trung bình lịch sử. Một bộ phận doanh nghiệp tin tưởng số lượng đơn hàng mới sẽ tăng trong năm tới, từ đó hỗ trợ sản lượng. Niềm tin này dựa trên kỳ vọng nhu cầu phục hồi và các yếu tố thuế quan sẽ ổn định hơn trong tương lai gần. Tuy nhiên, những lo ngại về triển vọng kinh tế toàn cầu vẫn khiến nhiều công ty dè dặt.

Bình luận về kết quả khảo sát, Giám đốc Kinh tế tại S&P Global Market Intelligence Andrew Harker nhận định, mặc dù sản lượng tiếp tục tăng trong tháng 8 là tín hiệu tích cực, việc số lượng đơn đặt hàng mới suy giảm đặt ra câu hỏi về khả năng duy trì tăng trưởng của ngành. Doanh số bán hàng mới giảm mạnh do xuất khẩu vẫn chịu ảnh hưởng trực tiếp từ các rào cản thuế quan.

Theo ông Andrew Harker, triển vọng dài hạn vẫn có cơ sở lạc quan khi niềm tin của doanh nghiệp cải thiện và hoạt động mua hàng gia tăng, song những khó khăn về nguồn cung nguyên vật liệu vẫn cần được giải quyết để hỗ trợ bền vững cho tăng trưởng sản xuất.

Vũ Quang