Đã đến lúc hộ kinh doanh cần 'lên doanh nghiệp'

Hộ kinh doanh là hình thức kinh doanh phổ biến ở Việt Nam, thường có quy mô nhỏ, lẻ. Vì vậy, việc ghi chép sổ sách kế toán thường đơn giản so với doanh nghiệp. Tuy nhiên, vì sự đơn giản đó nên các ràng buộc pháp lý và nghĩa vụ công bố thông tin cũng ở mức độ thấp hơn. Nhà nước không có quá nhiều thông tin để "nắm" họ, ngoại trừ máy tính tiền được kết nối với cơ quan thuế và cơ quan thuế sẽ thu thuế dựa trên doanh thu được ghi nhận qua chiếc máy tính tiền đó.

Việc áp dụng quy định mới với hàng triệu hộ kinh doanh là chuyện không đơn giản. Rất nhiều hộ kinh doanh hiện nay do người cao tuổi đứng ra đăng ký và vận hành. Việc yêu cầu họ tiếp thu kiến thức mới về thuế, cách sử dụng máy tính tiền, hóa đơn chứng từ phức tạp... thực sự là một thách thức không nhỏ.

Nhiều nhà quản lý cho rằng, việc thu thuế dựa trên doanh thu thực tế sẽ thúc đẩy các hộ kinh doanh cân nhắc chuyển đổi lên thành doanh nghiệp. Logic là: nếu đóng thuế hộ kinh doanh khoảng 5% trên doanh thu 100 tỷ đồng, tức mất 5 tỷ tiền thuế. Trong khi đó, nếu thành lập doanh nghiệp, hạch toán đầy đủ chi phí, giả sử chỉ lãi 20 tỷ trên tổng doanh thu đó, số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp 20% chỉ là 4 tỷ đồng. Rõ ràng, "lên doanh nghiệp" có thể giúp tiết kiệm chi phí thuế.

Việc chuyển đổi "lên doanh nghiệp" cần tính toán kỹ lưỡng và có thể là của giai đoạn sau. Chuyện cấp bách hiện tại là làm thế nào để hàng triệu hộ kinh doanh thực hiện đúng yêu cầu về máy tính tiền một cách thuận lợi nhất, không gặp rào cản kỹ thuật hay thủ tục. Đó thực sự là điều quan trọng cần ưu tiên.

Cuối tháng 5 vừa qua, Bộ Tài chính liên tục ban hành hai Thông tư quan trọng là Thông tư 31 và Thông tư 32 để hướng dẫn chi tiết hơn và gỡ rối một số vướng mắc. Mục tiêu là người dân, hộ kinh doanh có cơ sở pháp lý rõ ràng, chấp hành quy định về thuế dễ dàng và chính xác hơn.

Điều các chủ hộ kinh doanh lo lắng không hẳn là nộp thuế theo hình thức nào lợi hơn, mà là nếu có sai sót không mong muốn trong quá trình thực hiện quy định mới, liệu họ có bị phạt hay không?

Trong giai đoạn chuyển đổi, cơ quan thuế cần có những thông điệp rõ ràng để trấn an tâm lý người dân, đồng thời dốc sức hơn nữa trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật một cách dễ hiểu. Cách tiếp cận về thuế nên hướng về việc "nuôi dưỡng nguồn thu", tạo điều kiện cho người nộp thuế tuân thủ tự nguyện hơn là tập trung "trừng phạt".

Minh Thư