Đà Lạt lại đề xuất cao tầng hóa để xóa bỏ khu Phố Việt di sản Hòa Bình!

Theo đó, có 3 phương án kiến trúc đi kèm thông tin về chỉ tiêu kiến trúc, cùng các hình ảnh, mô hình trực quan, trình chiếu thuyết minh sinh động để người dân cho ý kiến tại chỗ bằng phiếu lấy ý kiến, nhằm chọn ra phương án tối ưu cho kiến trúc khu vực đồi Dinh Tỉnh trưởng.

TS-KTS. Ngô Viết Nam Sơn

Theo Quy hoạch chi tiết Khu trung tâm Hòa Bình - Đà Lạt đã công bố trước đó, phân khu 3 (khu vực đồi Dinh), có quy mô diện tích khoảng 4,43 ha.

Chức năng sẽ là khu thương mại, dịch vụ cao cấp; dự kiến xây dựng công trình cao 10 tầng (khối đế là khu vực thương mại, dịch vụ cao cấp, trung tâm hội nghị; khối tháp là khu vực khách sạn và các tầng dịch vụ hỗ trợ, gồm vườn phong cách Pháp, hồ bơi tràn, spa, nhà hàng xoay…), tạo điểm nhấn và phù hợp cảnh quan khu vực.

Trong đó, khối công trình Dinh Tỉnh trưởng (cũ) trong lô đất dự án (diện tích hơn 16.904 m2) sau khi vấp phải phản đối của dư luận, sẽ được giữ nguyên, không di dời nguyên khối như phương án ban đầu, và cải tạo kết nối hài hòa với công trình mới, bảo đảm khai thác tốt giữa dịch vụ du lịch và yếu tố lịch sử của công trình này.

Trước diễn tiến mới này, TS-KTS. Ngô Viết Nam Sơn đã lên tiếng trên trang cá nhân: “Thật đáng thất vọng chỉ sau vài tháng Đà Lạt đề ra chủ trương phấn đấu trở thành đô thị di sản, mà sáng nay UBND thành phố Đà Lạt lại cho triển lãm phương án Khu Hòa Bình lấy ý kiến người dân trong một tháng”.

Để rộng đường dư luận và có góc nhìn chuyên môn đa chiều về phương án kiến trúc khu vực đồi Dinh Tỉnh trưởng thuộc Quy hoạch chi tiết Khu trung tâm Hòa Bình, Người Đô Thị đã liên lạc với TS-KTS. Ngô Viết Nam Sơn và ghi nhận đầy đủ ý kiến "Lại đề xuất cao tầng hóa để xóa bỏ khu Phố Việt di sản Hòa Bình" của ông dưới đây.

Dinh Tỉnh trưởng tồn tại đã hơn 110 năm (xây dựng từ trước năm 1910), là nơi ở và làm việc của Tỉnh trưởng tỉnh Tuyên Đức trước đây tại Đà Lạt. Ảnh: Lê Quân

Đồ án triển lãm này chỉ chú trọng tô vẻ thêm bề ngoài, nói chung là vẫn giữ nguyên đề xuất phá bỏ di sản để cao tầng hóa Khu lịch sử Phố Việt Hòa Bình của Đà Lạt, hoàn toàn phớt lờ các đề nghị bảo tồn Khu Hòa Bình của cộng đồng, và các cơ quan chức năng (Bộ Xây dựng, Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam,…), và các chuyên gia trong nước và nước ngoài.

Thật ra, dự án này vẫn có thể có giá trị cho Lâm Đồng, nếu chọn xây ở một khu đất trống phù hợp hơn tại Đà Lạt. Hiển nhiên, việc cố tình chọn xây dựng trên nền công trình di sản, bên cạnh ý chí lợi ích riêng của nhà đầu tư và của một số lãnh đạo địa phương, còn có sự tiếp tay của kiến trúc sư thiếu chữ Tâm.

Để chống chế cho các thiết kế phá hỏng không gian di sản Đà Lạt, tác giả thường nhắc đến ba công trình hiện đại từng bị phản đối mạnh mẽ tại Paris, sau đó trở thành di sản kiến trúc thế kỷ 21 được mọi người công nhận, là: Tháp Eiffel, Kim tự tháp kính của bảo tàng Louvre, Trung tâm Văn hóa Pompidou…, với ngụ ý tự xem mình là một “kiến trúc sư vĩ đại” đi trước thời đại khi thiết kế cao tầng hóa Khu Hòa Bình, và hậu thế sẽ xem những công trình thế này là di sản.

Đó chỉ là một cách ngụy biện, thiếu cơ sở văn hóa và khoa học, chỉ dùng để thuyết phục chính quyền Đà Lạt, vì cả ba công trình trên không hề đề xuất phá bỏ di sản quý giá nào của Paris để xây dựng mới: Tháp Eiffel xây trên một khu đất trống; Kim tự tháp kính của bảo tàng Louvre được thực hiện với yêu cầu tạo nên lối vào chính cho phần diện tích công trình mở rộng chính, hoàn toàn nằm dưới lòng đất, để bảo vệ cho di sản bảo tàng Louvre; Trung tâm Văn hóa Pompidou xây trên một khu vực không có giá trị di sản phải bảo tồn.

Cả ba công trình này bị phản đối ban đầu, chỉ vì lúc đó người dân chưa quen nhìn thấy các kiến trúc hiện đại quy mô, nằm trong không gian kiến trúc cổ điển của Paris, chứ không hề có nghĩa người dân ủng hộ phá các công trình di sản quý giá để hiện đại hóa Paris.

Khu Hòa Bình - một không gian lịch sử, nhân văn đặc thù Đà Lạt. Theo Đồ án Quy hoạch chi tiết 1/500 và thiết kế đô thị Khu trung tâm Hòa Bình, thành phố Đà Lạt: Rạp hát Hòa Bình sẽ bị dỡ bỏ, thay bằng Trung tâm thương mại Hòa Bình, là khu phức hợp có tính chất giải trí có 5 tầng nổi. Công năng của rạp sẽ được xây dựng trong công trình ngầm. Ảnh: Lê Quân

Điển hình là việc đề xuất phá bỏ di sản khu trung tâm để xây cao tầng cho thành phố Paris của KTS. Le Corbusier (một kiến trúc sư nổi tiếng thế giới hơn rất nhiều so với ba vị kiến trúc sư làm ba công trình trên) gặp sự chống đối mạnh mẽ và bác bỏ hoàn toàn của người dân.

Ngày nay, các nhà nghiên cứu văn hóa trên thế giới đều phải công nhận, tuy đây là một đề xuất mang tính đột phá về tư duy quy hoạch, nhưng lại đặt sai chỗ, phải nói là điên rồ khi mơ tưởng xây dựng mới như vậy trên nền di sản đô thị Paris. Rất đáng mừng không chỉ cho người dân Paris mà cả cho nhân loại, khi thành phố Paris đã sớm bác bỏ dự án này.

Do đó, nói một cách thẳng thắn, Đà Lạt chỉ có hai khu di sản chính là: (1) Khu di sản Phố Pháp và (2) Khu di sản Phố Việt Hòa Bình.Việc nhất quyết phá bỏ di sản để xây dựng mới tại đây chỉ làm lợi cho nhà đầu tư, bất chấp mọi thiệt hại cho giá trị đô thị di sản của Đà Lạt.

Nếu thành phố Đà Lạt lại quyết định chỉ giữ di sản Phố Pháp, và phá hại khu di sản Phố Việt Hòa Bình để làm dự án địa ốc, đây sẽ là một vết nhơ đáng xấu hổ với tiền nhân, của không chỉ người dân Đà Lạt, mà của cả chính quyền trung ương và địa phương, cũng như của những kiến trúc sư Việt Nam.

Hành động phá bỏ di sản này không hề vinh quang mà có thể ví như việc: đề xuất xây dựng mới khu đô thị cao tầng, trên nền tảng phá bỏ khu trung tâm di sản Paris của Le Corbusier; Đập bỏ nhà thờ Notre Dame để xây Tháp Eiffel; Đập bỏ bảo tàng Louvre để xây một Kim tự tháp kính lớn hơn; Đập bỏ Nhà hát Opéra Garnier để xây Trung tâm Văn hóa Pompidou…, mà chắc chắn người dân có văn hóa của Paris không bao giờ cho phép xảy ra, dù với bất kỳ lý do nào!

Khu Hòa Bình không chỉ là di sản riêng của Đà Lạt, mà còn là một phần di sản quan trọng của kiến trúc đô thị Việt Nam, rất mong những người quan tâm hãy tiếp tục cùng chúng tôi bảo vệ cho di sản này của Đà Lạt, khuyến nghị chủ đầu tư hãy xây dựng dự án này ở rất nhiều khu đất trống khác của Lâm Đồng.

TS-KTS. Ngô Viết Nam Sơn

Cả ba phương án đề xuất đều không ổn

Như Người Đô Thị đã phản ánh trong loạt bài “Đà Lạt quy hoạch khu Hòa Bình: Lời cảnh báo về một thành phố vô hồn!”, ngày 15.3.2019, Đà Lạt đã chính thức công bố bản “Quy hoạch chi tiết và thiết kế đô thị, tỉ lệ 1/500 khu vực trung tâm Hòa Bình, thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng”.

Bản đồ án “khu thương mại phức hợp” cao tầng thay cho một khu Hòa Bình đầy dấu ấn lịch sử, ký ức đô thị, không những tạo ra sự bất an nơi những cư dân trong khu vực bị chi phối, cư dân quan tâm đến lịch sử văn hóa Đà Lạt mà còn gây tranh cãi trong giới chuyên môn nghiên cứu, quy hoạch, kiến trúc đô thị...

Khu vực quy hoạch này có diện tích 30 ha thuộc phường 1, thành phố Đà Lạt (gồm 5 phân khu là chợ Đà Lạt và đường Nguyễn Thị Minh Khai, trung tâm Hòa Bình, khu vực đồi Dinh, phân khu chỉnh trang đô thị và khu vực ven hồ Xuân Hương), trong đó khu vực đồi Dinh có diện tích 4,43 ha, sẽ là khu thương mại, dịch vụ cao cấp, tại đây có cụm khách sạn cao 10 tầng ngay trên đỉnh núi để tạo điểm nhấn. Theo phương án ban đầu, dinh thự di sản kiến trúc Pháp (quen gọi là Dinh Tỉnh trưởng) sẽ bị "di dời" nhường chỗ cho cụm công trình mới này, những con đường uốn khúc quanh Dinh hiện tại sẽ được thay bằng các trục giao thông rộng “cho các phương tiện tiếp cận”...

Sau khi vấp phải các ý kiến phản đối của dư luận và góp ý chuyên môn, đề nghị tổ chức hội thảocủa: Bộ Xây dựng, Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, các chuyên gia trong và ngoài nước, cùng đông đảo người dân,… Đồ án Quy hoạch chi tiết và thiết kế đô thị, tỉ lệ 1/500 khu vực trung tâm Hòa Bình, thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng đã lặng tiếng một thời gian dài, cùng với thông tin Đà Lạt giữ nguyên Dinh Tỉnh trưởng.

Trong lần "tái xuất" này - tổ chức trưng bày, lấy ý kiến phương án kiến trúc khu vực đồi Dinh Tỉnh trưởng, từ ngày 14.8 đến 14.9, Sở Xây dựng Lâm Đồng đã phối hợp với UBND thành phố Đà Lạt công bố 3 phương án kiến trúc công trình khu vực đồi Dinh, tất cả đều gìn giữ khối kiến trúc Dinh Tỉnh trưởng.

Trong đó, phương án 1 đưa Dinh Tỉnh trưởng lên cao 28m so với hiện nay. Phương án 2 giữ nguyên Dinh Tỉnh trưởng, bao quanh là khối nhà hình chữ U cao 10 tầng. Còn phương án 3 cũng để yên Dinh Tỉnh trưởng nhưng cạnh đó là khối khách sạn đồ sộ hình vòng cung, tựa như kiến trúc trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt.

Phương án 1: với ý tưởng mong muốn làm lộ rõ hơn nữa vị trí đồi Dinh và hướng đến một “ngọn đồi mới”, thông qua đan cài một dự án khách sạn phía dưới công trình Dinh Tỉnh trưởng (cũ), vườn thực vật Botanic Garden, không gian hội nghị, trung tâm sự kiện, thương mại, nhà hàng, không gian lưu trú...

Phương án 2: vay mượn ý tưởng từ ngôn ngữ kiến trúc cây xanh, cảnh quan Đà Lạt, của kiến trúc đương đại và khu vực, ý tưởng định hình bằng một công trình mang tính biểu tượng, có giá trị gắn bó với lịch sử không gian và kiến trúc của đồi Dinh, với khu vực khách sạn Le Chateau cao cấp 6 sao, trung tâm hội nghị quốc tế và các không gian phụ trợ; khu vườn thiết kế theo phong cách vườn Pháp. Dự án giữ lại toàn bộ cây thông hiện hữu, trồng thêm cây xanh, xây dựng khu vườn đặc biệt, công viên đồi Dinh...

Phương án 3: là công trình mới, lấy cảm hứng từ những đặc sắc kiến trúc của Đà Lạt, kết hợp các giải pháp hình khối cùng công năng, tạo nên nét hài hòa kiến trúc mang vẻ đẹp hiện đại. Tại đây, sẽ hình thành khách sạn, trung tâm hội nghị và không gian cảnh quan, cây xanh. Mặt đứng công trình khách sạn lấy cảm hứng thiết kế từ ý tưởng quả thông, mái lấy ý tưởng từ cây thông, thiết kế các khu ngắm cảnh vươn ra ngoài để tối đa tầm nhìn; cùng bảo tồn cây xanh, công trình tạo thêm khoảng xanh, chiếm 70% diện tích...

TS-KTS. Ngô Viết Nam Sơn cho biết, cả ba phương án đề xuất đều không ổn, vì bản chất của đề bài muốn đưa một công trình khối tích lớn lên đỉnh đồi đã sai cơ bản về tiêu chí quy hoạch bảo tồn di sản mà kiến trúc sư cần có ý thức trách nhiệm để từ chối thực hiện cho nhà đầu tư.

Quy hoạch chi tiết khu trung tâm Hòa Bình - Đà Lạt (tỉ lệ 1/500) là một quy hoạch sai lầm về bảo tồn và phát triển đô thị do đó khi đi vào vấn đề cụ thể, đưa ra phương án quy hoạch không gian khu vực đồi Dinh, lại càng sai lầm nặng hơn. Nếu tôn trọng người dân, lịch sử, di sản thì nên xóa bỏ quy hoạch trung tâm Hòa Bình - Đà Lạt mà UBND tỉnh Lâm Đồng đã phê duyệt hơn một năm qua.

Theo ông Sơn, các phương án cụ thể mà UBND thành phố Đà Lạt vừa trưng bày là quy hoạch không có lợi cho người dân, thậm chí triển khai nó là có lỗi với lịch sử và hậu thế. Quy hoạch này nhìn qua cũng thấy lợi ích trước mắt dành cho nhà đầu tư.

"Cho dù che giấu dưới lớp diễn họa không gian đồi xanh quanh công trình như một phương án của kiến trúc sư Pháp đi nữa, thì ban đêm đèn của công trình vẫn phải chiếu sáng tạo thành một khối ánh sáng khổng lồ, chưa kể đến việc phải điều hòa nhiệt độ cho toàn bộ công trình làm thay đổi vi khí hậu xung quanh, và chặt hết rừng thông trên đồi...". ông Sơn nói.