Đặc điểm, vị thế của 18 tỉnh, thành miền Bắc trong diện đề xuất sáp nhập

Theo dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính, dựa trên các tiêu chí về diện tích tự nhiên, quy mô dân số, lịch sử văn hóa…, dự kiến cả nước có 11 đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp tỉnh giữ nguyên gồm: Hà Nội, Huế, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh.

Còn lại, 52 ĐVHC cấp tỉnh thuộc diện sắp xếp, gồm 4 thành phố (Hải Phòng, TPHCM, Đà Nẵng, Cần Thơ) và 48 tỉnh là: Hà Nam, Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Thái Bình, Hải Dương, Nam Định, Ninh Bình, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Giang, Hòa Bình, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Ninh Thuận, Quảng Trị, Phú Yên, Quảng Bình, Quảng Ngãi, Khánh Hòa, Đắk Nông, Tây Ninh, Bình Dương, Bình Thuận, Bình Phước, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bến Tre, Bạc Liêu, Vĩnh Long, Hậu Giang, Trà Vinh, Tiền Giang, Sóc Trăng, Đồng Tháp, An Giang, Long An, Cà Mau, Quảng Nam, Bình Định, Đắk Lắk, Đồng Nai, Gia Lai, Kon Tum, Lâm Đồng, Kiên Giang.

Trong số 52 tỉnh, thành dự kiến sáp nhập có 18 tỉnh, thành thuộc miền Bắc; 15 tỉnh, thành miền Trung và 19 tỉnh, thành miền Nam.

Các tỉnh, thành ven biển gồm có: 5/18 tỉnh, thành miền Bắc; 14/15 tỉnh, thành miền Trung và 9/19 tỉnh, thành miền Nam.

Các thành phố trực thuộc trung ương trong diện sáp nhập gồm có: TPHCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ.

Miền Bắc

Riêng 18 tỉnh miền Bắc có 3 tỉnh ở khu vực Tây Bắc Bộ, 6 tỉnh khu vực Đông Bắc Bộ và 9 tỉnh, thành ở đồng bằng sông Hồng.

Khu vực Tây Bắc Bộ

Tây Bắc Bộ bao gồm các tỉnh Hòa Bình, Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Yên Bái và Lào Cai, trong đó có 3 tỉnh thuộc diện sáp nhập, gồm: Lào Cai, Yên Bái và Hòa Bình.

Đặc điểm địa lý của Tây Bắc Bộ chủ yếu là đồi núi, với nhiều dãy núi cao như Hoàng Liên Sơn. Giữa các dãy núi là các thung lũng và địa máng sông Đà, tạo nên cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ.

Kinh tế của khu vực này chủ yếu dựa vào nông nghiệp, với các cây trồng như lúa, ngô, sắn. Ngoài ra, Tây Bắc Bộ còn có tiềm năng về thủy điện nhờ hệ thống sông Đà và các sông lớn khác. Du lịch sinh thái và văn hóa cũng đang được chú trọng phát triển, nhờ vào cảnh quan thiên nhiên và sự đa dạng văn hóa của các dân tộc thiểu số.

Văn hóa Tây Bắc rất phong phú, với sự sinh sống của nhiều dân tộc như Kinh, Thái, H'Mông, Tày, Nùng, Mường, Khơ Mú… Mỗi dân tộc đều có nét văn hóa riêng, thể hiện qua trang phục, phong tục, tập quán, đặc biệt là các lễ hội truyền thống như lễ hội hoa ban, lễ hội đua thuyền, lễ hội mừng cơm mới…

TP Lào Cai. Ảnh: Hoàng Hà

Trong số 6 tỉnh Tây Bắc Bộ, Lào Cai có biên giới giáp tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), với đường biên giới dài khoảng 182km.

Tính đến tháng 4/2019, Lào Cai có 7 tôn giáo, nhiều nhất là đạo Tin Lành, tiếp theo là Công giáo và Phật giáo. Tỉnh này cũng có hơn 20 dân tộc cùng chung sống.

Về kinh tế - xã hội, Lào Cai là một trong những tỉnh liên tục đứng ở vị trí tốp đầu về chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong bảng xếp hạng những năm gần đây. Trong bảng xếp hạng về Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của Việt Nam năm 2011, tỉnh Lào Cai xếp ở vị trí thứ 1/63 tỉnh thành.

Hiện nay, Lào Cai đang rất phát triển du lịch, với nhiều điểm đến được du khách trong và ngoài nước yêu thích.

Hòa Bình là một tỉnh miền núi có dân cư phần lớn là người Mường. Trung tâm hành chính của tỉnh là TP Hòa Bình, nằm cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 73km.

Tỉnh này có địa hình núi trung bình, chia cắt phức tạp, độ dốc lớn. Hệ thống sông ngòi trên địa bàn tỉnh phân bố tương đối đồng đều với các sông lớn như sông Đà, sông Mã, sông Bưởi, sông Lạng, sông Bùi...

Khu vực Đông Bắc Bộ

Trong số 9 tỉnh Đông Bắc Bộ có 6 tỉnh thuộc diện sáp nhập, gồm: Hà Giang, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Giang.

TP Tuyên Quang. Ảnh: Phạm Hải

Tổng diện tích khu vực Đông Bắc Bộ khoảng 56.610km², chiếm 8,9% diện tích cả nước. Dân số khu vực là hơn 9,5 triệu người, chiếm 9,46% dân số cả nước.

Khu vực Đông Bắc Bộ có đặc điểm địa lý gồm nhiều dãy núi cao như Hoàng Liên Sơn, cánh cung Bắc Sơn, cánh cung Đông Triều... Giữa các dãy núi là các thung lũng và đồng bằng nhỏ, tạo nên địa hình đa dạng. Khu vực này cũng có nhiều sông lớn như sông Hồng, sông Lô, sông Cầu, sông Thái Bình…

Kinh tế của Đông Bắc Bộ chủ yếu dựa vào nông nghiệp, với các cây trồng chính như lúa, ngô, sắn, ngoài ra có các cây chè, cây ăn quả, rau củ.... Chăn nuôi gia súc, gia cầm cũng phát triển ở Đông Bắc Bộ. Công nghiệp khai thác khoáng sản như than đá, sắt, đồng, kẽm cũng đóng góp vào kinh tế địa phương. Du lịch sinh thái và văn hóa phát triển nhờ vào cảnh quan thiên nhiên và các di tích lịch sử, văn hóa.

Văn hóa Đông Bắc Bộ rất đa dạng, với sự sinh sống của nhiều dân tộc như Kinh, Tày, Nùng, H'Mông, Dao, Mường… Mỗi dân tộc đều có nét văn hóa riêng, thể hiện qua trang phục, phong tục, tập quán, đặc biệt là các lễ hội truyền thống như lễ hội chọi trâu, lễ hội Lồng tồng, lễ hội đền Hùng…

TP Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên. Ảnh: Hoàng Hà

Trong số 6 tỉnh sáp nhập thuộc khu vực Đông Bắc Bộ, Thái Nguyên hiện là một trong số các tỉnh, thành phố tự cân đối thu chi ngân sách và cũng là tỉnh thu ngân sách đứng đầu vùng. Thái Nguyên cũng là địa phương duy nhất của khu vực trung du miền núi phía Bắc nằm trong top 10 tỉnh, thành phố có mức thu nhập bình quân đầu người GNI cao nhất cả nước năm 2020 (với 12.960 USD).

Thái Nguyên cùng với Bình Dương, Bắc Ninh, Đồng Nai và Bắc Giang nằm trong nhóm 5 tỉnh, thành được các doanh nghiệp đánh giá có cơ sở hạ tầng tốt nhất năm 2019, cũng là những trung tâm công nghiệp lớn của cả nước.

Đồng bằng sông Hồng

Đồng bằng sông Hồng là khu vực châu thổ sông Hồng, bao gồm 12 tỉnh, thành phố, trong đó dự kiến sáp nhập gồm có: Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình, Hà Nam, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh.

TP Bắc Ninh. Ảnh: Hoàng Hà

Tổng diện tích khu vực đồng bằng sông Hồng khoảng 15.000km², dân số 21,85 triệu người (năm 2021), chiếm 22,3% dân số và với mật độ cao nhất cả nước.

Đồng bằng sông Hồng là vùng châu thổ màu mỡ, được bồi đắp phù sa bởi hệ thống sông Hồng và sông Thái Bình. Khu vực này có nhiều sông ngòi chằng chịt, tạo nên mạng lưới giao thông đường thủy thuận lợi. Ngoài ra, đồng bằng sông Hồng còn có bờ biển dài với nhiều cảng biển quan trọng như Hải Phòng, Cái Lân…

Kinh tế của đồng bằng sông Hồng rất phát triển, với nền nông nghiệp trù phú, đặc biệt là lúa nước. Công nghiệp chế biến, sản xuất hàng tiêu dùng, điện tử, cơ khí cũng phát triển mạnh. Hải Phòng là trung tâm cảng biển lớn, đóng góp vào xuất nhập khẩu quốc gia. Du lịch văn hóa, lịch sử và sinh thái cũng thu hút nhiều du khách.

Đồng bằng sông Hồng có nền văn hóa lâu đời, với nhiều di tích lịch sử, văn hóa như Phố Hiến, Cổ Loa…

Trong số các tỉnh thuộc khu vực đồng bằng sông Hồng, Hải Phòng là thành phố cảng lớn nhất miền Bắc, với diện tích khoảng 1.500km² và dân số hơn 2,1 triệu người. Đây là một trong những thành phố trực thuộc trung ương và có vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia. Hải Phòng nằm ở vị trí chiến lược, là cửa ngõ quan trọng thông qua cảng biển quốc tế.

Kinh tế Hải Phòng phát triển mạnh mẽ nhờ vào công nghiệp nặng (bao gồm đóng tàu, công nghiệp cơ khí), cảng biển, và du lịch. Cảng Hải Phòng là một trong những cảng lớn nhất và phát triển nhất Việt Nam.
Về văn hóa, Hải Phòng có sự pha trộn giữa văn hóa miền Bắc và ảnh hưởng của các phong tục biển đảo. Thành phố nổi tiếng với các di tích như đền Trạng Trình, Cát Bà, Đồ Sơn. Các bãi biển và khu du lịch nổi tiếng thu hút nhiều khách du lịch trong và ngoài nước.

TP Hải Dương. Ảnh: Phạm Hải

Cùng với Hải Phòng, Hưng Yên, Hải Dương cũng là các tỉnh có vị trí chiến lược, phát triển mạnh các ngành công nghiệp. Các khu công nghiệp tại Hưng Yên, Hải Dương phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây, thu hút nhiều nhà đầu tư.

Nam Định, Ninh Bình là những vùng đất có lịch sử lâu dài, với nhiều di tích lịch sử và văn hóa. Nhà thờ lớn Nam Định, khu di tích Phủ Dày, các lễ hội truyền thống, đặc biệt là lễ hội Đền Trần, Chợ Viềng là những điểm du lịch văn hóa, tâm linh thu hút hàng nghìn du khách mỗi năm.

Ninh Bình nổi tiếng với phong cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp, đặc biệt là khu du lịch Tràng An, Tam Cốc và các di tích lịch sử văn hóa như chùa Bái Đính. Địa phương này còn nổi tiếng với các di tích lịch sử như cố đô Hoa Lư, là nơi sinh sống và phát triển của các triều đại phong kiến Việt Nam.

Thái Bình lại là một tỉnh có nền nông nghiệp phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là trồng lúa và nuôi thủy sản.
Kinh tế của tỉnh đang phát triển nhờ vào nông nghiệp, thủy sản, và các ngành công nghiệp chế biến thực phẩm.

Ngày 26/3 vừa qua, Thái Bình đã khởi công xây dựng khu công nghiệp VSIP với quy mô 333,4ha và tổng vốn đầu tư hơn 4.932 tỷ đồng (gần 212 triệu USD). Dự án này được kỳ vọng sẽ thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước, góp phần quan trọng vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế và thúc đẩy phát triển công nghiệp của tỉnh.

Nguyễn Thảo