Đại biểu Quốc hội: An ninh mạng cần phải trở thành 'hạ tầng của lòng tin'

Quang cảnh phiên thảo luận của Quốc hội, chiều 7/11/2025. (Ảnh: DUY LINH)

Hoàn thiện dự thảo luật theo hướng tiếp cận Công ước Hà Nội

Chiều 7/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật An ninh mạng. Phát biểu ý kiến tại phiên họp, đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) cho rằng, việc Việt Nam đăng cai tổ chức Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) là dấu mốc quan trọng, khẳng định vị thế và năng lực hội nhập quốc tế của đất nước, đồng thời thể hiện vai trò chủ động của Việt Nam trong kiến tạo khung pháp lý an ninh mạng toàn cầu.

Từ thực tiễn đó, đại biểu kiến nghị hoàn thiện dự thảo Luật An ninh mạng theo hướng tương thích với chuẩn mực pháp lý quốc tế, bảo đảm chủ quyền, an ninh quốc gia trên không gian mạng, tôn trọng quyền con người và quyền riêng tư dữ liệu.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương điều hành phiên thảo luận. (Ảnh: DUY LINH)

Cụ thể, về phạm vi điều chỉnh và khái niệm, đại biểu cho rằng, dự thảo Luật hiện mới tập trung vào bảo vệ an ninh quốc gia, chưa bao quát nội dung hình sự hóa hành vi tội phạm mạng như quy định của Công ước Hà Nội 2025. Do đó, cần bổ sung một chương mới về các hành vi tội phạm mạng và hình sự hóa hành vi vi phạm an ninh mạng, bảo đảm thống nhất với Bộ luật Hình sự.

Về thẩm quyền và cơ chế điều tra, truy tố, xét xử, đại biểu đề nghị sửa đổi các Điều 15, 22 theo hướng bổ sung cơ chế điều tra chung và tương trợ tư pháp điện tử; quy định rõ thẩm quyền của lực lượng chuyên trách an ninh mạng khi phối hợp quốc tế; cho phép truy xuất, tịch thu tài sản phạm tội theo điều ước quốc tế.

Về hợp tác quốc tế và tương trợ tư pháp, cần bổ sung chương riêng, quy định Bộ Công an là cơ quan đầu mối quốc gia, thiết lập mạng lưới liên hệ 24/7 và trung tâm điều phối hợp tác quốc tế về tội phạm mạng; công nhận chứng cứ điện tử và dữ liệu số do nước ngoài cung cấp phù hợp chuẩn mực quốc tế.

Đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) phát biểu. (Ảnh: DUY LINH)

Đại biểu cũng đề nghị thêm chương mới về phòng ngừa tội phạm mạng và phát triển nguồn nhân lực, quy định trách nhiệm doanh nghiệp trong bảo đảm an toàn sản phẩm số, cơ chế đối tác công tư về chia sẻ thông tin an ninh mạng, tham gia Quỹ hỗ trợ kỹ thuật của Liên hợp quốc, và tích hợp các chương trình đào tạo, chuyển giao công nghệ.

Đồng thời, cần quy định cơ chế giám sát và đánh giá thực thi: Chính phủ định kỳ 2 năm 1 lần báo cáo Quốc hội về tình hình an ninh mạng quốc gia, việc thực hiện các điều ước quốc tế về phòng, chống tội phạm mạng và kết quả hợp tác quốc tế.

“Cải cách dự thảo Luật An ninh mạng theo hướng tiếp cận Công ước Hà Nội 2025 là bước đi cần thiết nhằm khẳng định vai trò tiên phong của nước ta trong hợp tác pháp lý đa phương của Liên hợp quốc, xây dựng môi trường số an toàn, minh bạch vì con người và phát triển bền vững”, đại biểu Thạch Phước Bình nhấn mạnh.

Bảo đảm tính thống nhất, kiến tạo và nhân văn trong điều chỉnh pháp luật

Đại biểu Tô Văn Tám (Quảng Ngãi) phát biểu ý kiến tại phiên thảo luận. (Ảnh: DUY LINH)

Đại biểu Tô Văn Tám (Quảng Ngãi) khẳng định, dự án Luật An ninh mạng là cần thiết, phù hợp với đường lối, chủ trương của Đảng, vừa tạo hàng rào pháp lý vững chắc bảo vệ an ninh quốc gia, vừa tôn trọng và bảo vệ quyền của các chủ thể trên không gian mạng.

Về các hành vi bị nghiêm cấm, đại biểu cũng nêu rõ, trí tuệ nhân tạo (AI) mang lại lợi ích lớn nhưng đang bị lợi dụng để tạo ra nội dung xuyên tạc, bôi nhọ, lừa đảo; do đó, cần bổ sung hành vi sử dụng trí tuệ nhân tạo để xuyên tạc, bôi nhọ người khác vào nhóm hành vi bị nghiêm cấm.

Về phòng ngừa, xử lý hành vi xâm phạm an ninh mạng, đại biểu Tô Văn Tám đề nghị bổ sung quy định cụ thể về hành vi khủng bố mạng như phát tán dữ liệu nhạy cảm, gây hỗn loạn, tống tiền hoặc đe dọa an toàn tính mạng, sức khỏe con người trên không gian mạng; đồng thời bổ sung quy định bảo vệ các đối tượng yếu thế, có nhược điểm về thể chất, tinh thần.

Đại biểu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng, đề nghị làm rõ chức năng, nhiệm vụ, đào tạo chuyên sâu về công nghệ, trang thiết bị và có chế độ, chính sách đãi ngộ hợp lý; đồng thời, bổ sung cơ chế huy động lực lượng xã hội khi cần thiết.

Đại biểu Lê Nhật Thành (Hà Nội) phát biểu. (Ảnh: DUY LINH)

Đại biểu Lê Nhật Thành (Hà Nội) nhất trí cao với Tờ trình của Chính phủ, nhấn mạnh việc hợp nhất Luật An ninh mạng năm 2018 và Luật An toàn thông tin mạng năm 2015 là phù hợp, kịp thời thể chế hóa quan điểm của Đảng và đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh chuyển đổi số sâu rộng.

Ông đề nghị việc rà soát, hoàn thiện luật phải bám sát nguyên tắc “một việc chỉ do một cơ quan chủ trì và chịu trách nhiệm chính”; đồng thời xác định rõ thẩm quyền của lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng thuộc Bộ Công an là cơ quan chủ trì trong phạm vi cả nước.

Đại biểu Lê Nhật Thành cũng đề nghị bổ sung quy định về an ninh dữ liệu, vì dữ liệu không chỉ là dữ liệu cá nhân mà còn bao gồm dữ liệu tổ chức, hệ thống, hạ tầng và quyền riêng tư người dùng. Cần làm rõ các quy định để bảo đảm an ninh dữ liệu như một bộ phận không thể tách rời của an ninh mạng, cụ thể hóa Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Bên cạnh đó, cần mở rộng đối tượng được bảo vệ gồm người cao tuổi, người mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự; đồng thời bổ sung quy định ngăn chặn, xử lý kịp thời hành vi sử dụng công nghệ, AI, deepfake để giả mạo, lừa đảo, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của tổ chức, cá nhân.

Đại biểu Bế Trung Anh (Vĩnh Long) phát biểu tại phiên họp. (Ảnh: DUY LINH)

Đại biểu Bế Trung Anh (Vĩnh Long) nhấn mạnh, Luật An ninh mạng cần hướng tới tầm nhìn dài hạn, phù hợp chu kỳ tiến hóa của công nghệ, đồng thời đóng vai trò “hạ tầng của lòng tin” trong kỷ nguyên số.

Theo đại biểu, nếu luật chỉ tập trung phòng thủ và xử lý vi phạm thì “chỉ đang cố gắng xây một bức tường cao hơn, dày hơn”, trong khi an ninh mạng cần được xem là nền tảng cho phát triển kinh tế số, tạo điều kiện cho sáng tạo và tăng trưởng.

Đại biểu đề nghị bổ sung quy định bảo vệ dữ liệu suy luận - loại dữ liệu có thể bị trích xuất từ dữ liệu công khai để ngăn chặn việc xử lý, xác thực danh tính cá nhân khi chưa có sự đồng ý của chủ thể dữ liệu.

Ông cũng đề nghị cho phép Chính phủ cập nhật theo quý danh mục rủi ro và tiêu chuẩn bảo mật, bảo đảm tính linh hoạt, tránh để luật nhanh chóng lỗi thời trước biến động công nghệ.

Đại biểu Bế Trung Anh nhấn mạnh, luật sửa đổi lần này cần chuyển trọng tâm từ “bảo vệ hiện tại sang kiến tạo tương lai”, không chỉ là “lá chắn” mà phải là “đường băng để quốc gia số cất cánh”. Luật phải mở đường cho đổi mới sáng tạo, giải phóng nguồn lực và khơi thông sức mạnh phát triển đất nước trong thời đại số.

TRUNG HƯNG