Đại biểu Quốc hội lo ngại việc người chưa thành niên bị lôi kéo, thuê mướn để thực hiện hành vi phạm tội

Ngày 21/6, đóng góp ý kiến về dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) nhấn mạnh, tách hay không tách vụ án hình sự có người chưa thành niên phạm tội phụ thuộc vào các chính sách cụ thể trong dự thảo luật.

Bà Thủy lấy ví dụ: Đơn cử, về rút ngắn thời hạn tố tụng, luật hiện hành quyết định thời hạn tiến hành tố tụng của người lớn bằng trẻ em. Trong khi đó, dự thảo luật đã đáp ứng yêu cầu Công ước về quyền trẻ em mà Việt Nam là thành viên và quy định thời hạn tố tụng của trẻ em chỉ bằng một nửa thời hạn tố tụng của người lớn.

Với chính sách mới này, Đại biểu Nguyễn Thị Thủy cho biết: “Vụ án có cả người lớn và trẻ em phạm tội nếu không tách riêng trẻ em để giải quyết sẽ dẫn tới thời hạn tố tụng của trẻ em đã hết, nhưng thời hạn tố tụng của người lớn vẫn còn, trong khi chưa thể kết thúc vụ án. Khi đó, có nguy cơ rất cao, chúng ta sẽ rơi vào một trong những trường hợp phải bồi thường theo Điều 35 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, đó là hết thời hạn điều tra mà chưa chứng minh được bị can phạm tội”.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) phát biểu.

Bên cạnh đó, dự thảo luật bổ sung nguyên tắc mới là: mọi thông tin của người chưa thành niên được bảo mật trong toàn bộ quá trình giải quyết vụ án. Trong trường hợp này, nếu như gộp chung cả người lớn và trẻ em để giải quyết trong cùng một vụ án, thì theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự, kết luận điều tra, cáo trạng và bản án sẽ phải ghi đầy đủ các thông tin cũng như diễn biến hành vi phạm tội và nhân thân của cả người lớn và trẻ em. Đồng thời phải thực hiện việc công khai các văn bản tố tụng này đến các cơ quan có thẩm quyền theo đúng quy định. “Như vậy, sẽ không bảo đảm nguyên tắc bí mật”, nhấn mạnh điều này, Đại biểu Nguyễn Thị Thủy cũng lưu ý “nếu gộp chung cả người lớn và trẻ em giải quyết trong cùng một vụ án, trẻ em sẽ phải tiếp cận và tiếp xúc với tất cả các mưu mô, thủ đoạn phạm tội của người lớn phạm tội và điều này không vì lợi ích tốt nhất của người chưa thành niên, cũng như yêu cầu giáo dục, cải tạo các em”.

Từ thực tiễn công tác trong ngành Tòa án, Đại biểu Quốc hội Lê Thanh Phong (đoàn TP. Hồ Chí Minh) cho biết, trong xét xử một vụ án hình sự, bên cạnh việc xét xử 1 vụ án toàn diện thì phải xét xử hành vi phạm tội của từng bị cáo. Trong báo cáo thống kê của tố tụng hình sự, ngoài số vụ án đi kèm là số bị cáo phạm tội; trong quyết định thi hành án phải ban hành theo quyết định của từng bị cáo phạm tội. Do đó, dù tách hay không tách thì vẫn phải xem xét, giải quyết hành vi của bị cáo đã thực hiện trong cùng một vụ án đó như thế nào.

“Tách ra ngay từ đầu để xử lý theo người chưa thành niên phạm tội là điều có lợi và bảo vệ người chưa thành niên phạm tội, giảm bớt hình phạt tù - đó là xu hướng và cũng là mục đích xây dựng luật”, Đại biểu Lê Thanh Phong nêu quan điểm.

Đại biểu Quốc hội Lê Thanh Phong (đoàn TP. Hồ Chí Minh) phát biểu.

Đồng tình với quan điểm cho rằng việc xây dựng một hệ thống quy định pháp luật về tư pháp với người chưa thành nhiên là phù hợp với xu hướng chung của thế giới, thể hiện tính nhân văn, tiến bộ của hệ thống pháp luật Việt Nam, tuy nhiên, trước xu hướng tội phạm trẻ hóa như hiện nay, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) lưu ý, cần rất cẩn trọng trong việc xây dựng từng quy định của dự thảo luật này để khi luật được ban hành vừa đảm bảo được tính nhân văn, tạo điều kiện để người chưa thành niên phạm tội nhận thức, khắc phục, sửa chữa sai lầm nhưng vẫn phải có tính giáo dục, răn đe nghiêm khắc.

“Như chúng ta đã thấy, rất nhiều vụ án được gây ra bởi người chưa thành niên phạm tội mà thủ đoạn và hậu quả để lại vô cùng to lớn, có những vụ gây rúng động xã hội. Trước thực tế như vậy mà pháp luật không có những biện pháp, hình phạt phù hợp, nghiêm khắc, đảm bảo tính công bằng thì sẽ khiến nhân dân bức xúc, mất niềm tin, thậm chí dẫn tới tình trạng nhiều đối tượng thanh niên lợi dụng chính sách nhân đạo đối với người chưa thành niên để lôi kéo, xúi giục, thuê mướn họ thực hiện những hành vi phạm tội. Điều này rất đáng lo ngại”, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga nói.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) phát biểu.

Quan tâm về các biện pháp xử lý chuyển hướng quy định tại Điều 36, Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho biết, Điều 36 dự thảo luật hiện đang quy định về các biện pháp xử lý chuyển hướng. Trong đó có 3 biện pháp theo Đại biểu cần cân nhắc rất kỹ về tính khả thi đó là các biện pháp “cấm tiếp xúc với người có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới”, “hạn chế khung giờ đi lại” và “cấm đến địa điểm có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới”.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, những biện pháp này nghe thì hợp lý nhưng thực tế để đi vào thực hiện hiệu quả thì vô cùng khó khăn. Bởi chúng ta không thể có nhân lực để hàng ngày, hàng giờ giám sát việc gặp ai, đi tới đâu, đi vào những khung giờ nào của những người chưa thành niên, trong khi các biện pháp này, theo quy định của dự thảo Luật có thời gian áp dụng ít nhất là 3 tháng cho tới 1 năm.

Để những biện pháp này có tính khả thi và hiệu quả, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, cần phải quy định rất rõ, đặc biệt là việc chuẩn bị nguồn nhân lực và trang thiết bị để phục vụ nhiệm vụ giám sát việc thực hiện các biện pháp xử lý chuyển hướng của người chưa thành niên phạm tội.

Nguyễn Hường