Đại biểu Quốc hội tranh luận gay gắt dự thảo Luật Giám định Tư pháp sửa đổi
Chiều 25/11, Quốc hội thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp.
Chiều nay (21/5), Quốc hội bước vào ngày làm việc thứ 2 của kỳ họp thứ 9 với hoạt động xây dựng pháp luật. Theo đó, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của dự kiến sẽ được Quốc hội xem xét, biểu quyết.
Chiều 25/11, Quốc hội thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp.
Trên cơ sở tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8, dự thảo Luật sửa đổi 25 điều, tập trung vào những quy định nhằm xử lý vướng mắc, bất cập trong hoạt động giám định tư pháp theo vụ việc, phục vụ hiệu quả hoạt động tố tụng hình sự trong xử lý các vụ án kinh tế, tham nhũng.
Đáng chú ý, vấn đề bổ sung chức năng giám định tư pháp cho “Phòng kỹ thuật hình sự thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao (Điều 12) là nội dung vẫn còn có ý kiến khác nhau, tiếp tục được Quốc hội thảo luận, cho ý kiến tại kỳ họp này.
Theo đó, dự thảo Luật do Chính phủ trình bổ sung chức năng giám định tư pháp và quy định “Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao” là một trong các tổ chức giám định tư pháp công lập về kỹ thuật hình sự.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga, đại diện cơ quan thẩm tra dự thảo Luật.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga, đại diện cơ quan thẩm tra dự thảo Luật cho biết, nhiều ý kiến thường trực Ủy ban Tư pháp và các cơ quan hữu quan (trong đó có Bộ Công an) cho rằng đây là vấn đề mới, đòi hỏi nguồn nhân lực có trình độ chuyên sâu, phải đầu tư khoản kinh phí lớn, đồng bộ về trang thiết bị, trong đó giám định âm thanh chỉ là một trong 10 chuyên ngành kỹ thuật hình sự.
Do vậy, Chính phủ cần bổ sung đánh giá tác động, cung cấp số liệu, báo cáo cụ thể về sự cần thiết bổ sung tổ chức này tại Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, đồng thời cần làm rõ phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao (chỉ giám định về âm thanh hay có cả các chuyên ngành khác). Do đó, nội dung này cần tiếp tục nghiên cứu và chưa đưa vào sửa đổi lần này.
Nhiều ý kiến đóng góp, tranh luận gay gắt
Cho ý kiến tiếp thu theo hướng bổ sung “Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao” là một trong các tổ chức giám định tư pháp công lập về kỹ thuật hình sự với nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể tại khoản 4, khoản 5 Điều 12 dự thảo Luật. Một số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Tư pháp và các đại biểu tán thành với quy định của dự thảo Luật. Ý kiến này cho rằng, việc bổ sung sẽ tăng cường năng lực cho Cơ quan điều tra của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao trong điều tra, phòng, chống tham nhũng trong hoạt động tư pháp.
Đại biểu Nguyễn Mai Bộ tranh luận tại phiên họp cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp.
Nhiều đại biểu bày tỏ quan điểm ủng hộ bổ sung chức năng giám định tư pháp trong lĩnh vực kỹ thuật hình sự cho Viện Kiểm sát nhân dân tối cao vì Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã có Phòng Kỹ thuật hình sự, giờ chỉ giao nhiệm vụ. Việc này cũng giúp có thêm tiếng nói để bảo đảm minh bạch, khách quan.
Đại biểu Nguyễn Văn Khánh, đoàn Đồng Nai đồng ý với quy định như trong dự thảo luật. Việc tăng cường nhiệm vụ sẽ giúp việc điều tra, truy tố, xét xử tốt hơn. Tuy nhiên, ông địa biểu bày tỏ băn khoăn và đề nghị làm rõ khi có một vụ việc giám định hình sự bằng hình ảnh, âm thanh có sự sai khác giữa hai kết quả của Bộ Công an và Viện Kiểm sát nhân dân tối cao thì lấy kết quả bên nào.
Ở góc nhìn khác, đại biểu Nguyễn Mai Bộ, đoàn Đồng Tháp cho rằng giám định tư pháp là công việc khó, phức tạp, đụng chạm, xác định hành vi vi phạm pháp luật, xác định tội phạm nên thường có tâm lý né tránh, đùn đẩy giữa các cơ quan có chức năng giám định. Báo cáo cho thấy từ năm 2013 đến năm 2018, trong lĩnh vực tài chính trưng cầu giám định có 241 vụ việc, nhưng vẫn còn tình trạng chậm, né tránh, đùn đẩy.
Theo đại biểu Nguyễn Mai Bộ, việc đấu tranh chống oan sai hiện nay đòi hỏi rất cao. Thực tiễn lịch sử giám định tư pháp của chúng ta đã có nhiều vụ việc giám định công an không ra được, đến khi phải cho giám định quân đội vào thực hiện, lúc đó mới sáng tỏ vụ việc. Cho nên không sơ việc giám định bị quá tải mà lo bị bỏ lọt, không thực hiện được.
“Giám định sai sự thật thì phải bị xử lý theo quy định của pháp luật, phải bồi thường theo quy định của bồi thường trách nhiệm nhà nước”, ông Bộ nói.
Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Văn Khánh (Đồng Nai); đại biểu Trương Trọng Nghĩa, đoàn TPHCM đồng ý với quy định như trong dự thảo luật và yêu cầu sớm có Phòng Kỹ thuật hình sự của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao để thực hiện công việc giám định ngay.
Đại biểu Giàng Thị Bình phát biểu.
Đại biểu phân tích theo Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự năm 2015, cơ quan điều tra hình sự của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao có thẩm quyền điều tra 38 tội danh, trong đó những năm vừa qua, có khoảng 70% số vụ cần tiến hành giám định về âm thanh, hình ảnh, chữ viết, dữ liệu điện tử, kỹ thuật số...
Trong khi đó, thời gian qua, cơ quan điều tra của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao khi cần thiết phải giám định thì trưng cầu giám định tại Viện Khoa học kỹ thuật hình sự (Bộ Công an), Phòng Giám định kỹ thuật hình sự (Bộ Quốc phòng), Viện Pháp y quốc gia. Điều này dẫn đến việc bị động và phụ thuộc vào tổ chức giám định tư pháp khác.
Đặc biệt, khi trưng cầu giám định về âm thanh, hình ảnh hay dữ liệu điện tử thường kéo dài 2-3 tháng, có vụ kéo dài 5 tháng mới có kết luận giám định nên đã ảnh hưởng đến việc bảo đảm thời hạn giải quyết tố giác tin báo tội phạm, thời hạn điều tra, nhất là hiện nay hoạt động tội phạm có liên quan nhiều tới dữ liệu điện tử cần giám định.
Vì vậy, theo đại biểu, việc bổ sung quy định “Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao” trong dự thảo luật là cần thiết, bảo đảm cơ sở pháp lý cho Phòng Kỹ thuật hình sự cơ quan điều tra tổ chức và hoạt động đúng quy định của pháp luật, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc thực tiễn đặt ra, tạo điều kiện cho các cơ quan tư pháp có thêm lựa chọn về giám định tư pháp khi trưng cầu giám định.
Đại biểu Trần Hồng Hà, đoàn Vĩnh Phúc; đại biểu Giàng Thị Bình, đoàn Lào Cai nhất trí với báo cáo giải trình.
“Tôi cho rằng chỉ thành lập Phòng Kỹ thuật hình sự của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, không thành lập ở cấp tỉnh để đảm bảo công tác giám định”, đại biểu nêu ý kiến.
Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu tranh luận.
Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu, đoàn Nghệ An cho rằng không đồng tình với đề xuất này và cho rằng chưa cần thiết, vì thực tế từ năm 2002 đến nay, Viện Khoa học hình sự mới tiếp nhận 42 vụ trưng cầu giám định âm thanh, 18 vụ trưng cầu giám định kỹ thuật số điện tử. Số vụ như vậy là không nhiều và Viện Khoa học hình sự cơ bản vẫn đáp ứng được yêu cầu.
Hiện nay, nhiệm vụ giám định tư pháp về kỹ thuật hình sự vẫn do các cơ quan thuộc Bộ Công an và Bộ Quốc phòng đảm nhiệm, nên nếu cần thiết và để bảo đảm khách quan thì có thể đề nghị Bộ Quốc phòng triển khai giám định về âm thanh, giám định kỹ thuật số điện tử. Năng lực của giám định kỹ thuật hình sự bên Bộ Quốc phòng có thể đáp ứng được yêu cầu này, không cần thiết phải có thêm đơn vị giám định.
Cùng đó, đại biểu Nguyễn Thanh Hồng, đoàn Bình Dương cũng cho rằng việc bổ sung quy định này là không cần thiết.
Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy, đoàn Đà Nẵng tranh luận với đại biểu Nguyễn Hữu Cầu về việc cần thiết phải có thêm cơ quan giám định. Vì khi cơ quan đã giám định không ra, sau đó lại giao cho công an giám định lại. “Như vậy có hợp lý, hợp pháp và có đảm bảo các tính minh bạch, khách quan không?”-đại biểu Thúy đặt câu hỏi.
Đại biểu Mai Thị Phương Hoa, đoàn Bắc Kạn băn khoăn: "Việc bổ sung cơ quan này vào dự thảo luật có thực sự hợp lý và cần thiết, có phù hợp với cơ sở lý luận thực tiễn, thông lệ quốc tế không? Việc bổ sung này có dẫn đến lãng phí, có làm phân tán nguồn lực con người, cơ sở vật chất và có trái tinh thần Nghị quyết số 18, 19 Hội nghị Trung ương 6 về tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế không?".
Đại biểu cũng đề nghị Chính phủ báo cáo việc có hay không tình trạng quá tải và chậm giám định về âm thanh, hình ảnh. Nếu có là do khâu tổ chức thực hiện hay là do quy định của luật.
"Tại sao Báo cáo tổng kết 5 năm thực hiện luật không có báo cáo về khó khăn, bất cập về hệ thống cơ quan giám định tư pháp công lập về kỹ thuật hình sự, không có vướng mắc về giám định âm thanh, hình ảnh và trong báo cáo đánh giá tác động cũng không đề cập đến vấn đề này mà nay Chính phủ lại đề xuất cơ quan này vào dự thảo luật," đại biểu Mai Thị Phương Hoa nêu vấn đề./.
