Đại biểu Thạch Phước Bình: Nội quy kỳ họp Quốc hội cần minh bạch hơn, kỷ cương hơn và sát thực tiễn hơn
Đại biểu Thạch Phước Bình cho rằng: 'Chúng ta kỳ vọng một Quốc hội không chỉ làm luật giỏi, mà còn làm việc minh bạch, có trách nhiệm và gần với người dân. Muốn vậy, nội quy kỳ họp phải là công cụ thực sự hữu hiệu - được luật hóa, thực thi nghiêm túc và phù hợp thực tiễn'.
Chiều 28/5, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, trong phiên thảo luận toàn thể về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nội quy kỳ họp Quốc hội, đại biểu Thạch Phước Bình, Tỉnh ủy viên, Phó trưởng đoàn chuyên trách đoàn đại biểu Quốc hội đơn vị tỉnh Trà Vinh đã thể hiện sự đồng thuận và đánh giá cao tinh thần cầu thị của Ban Soạn thảo trong báo cáo giải trình, tiếp thu về sửa đổi Nội quy kỳ họp Quốc hội (theo Nghị quyết số 71/2022/QH15, ngày 15/11/2022 của Quốc hội), đồng thời mà còn đưa ra nhiều đề xuất cụ thể nhằm nâng cao chất lượng điều hành kỳ họp, bảo đảm tính minh bạch, kỷ cương và dân chủ thực chất trong hoạt động nghị trường.
Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Nội quy kỳ họp Quốc hội ban hành kèm theo Nghị quyết số 71/2022/QH15 của Quốc hội chiều ngày 28/5. Ảnh: media.quochoi.vn
Công khai hóa báo cáo giải trình - tiếp thu: Từ nguyên tắc đến quy định
Theo đại biểu Thạch Phước Bình, công khai quá trình tiếp thu, giải trình là đòi hỏi cấp thiết để bảo đảm tính minh bạch và tăng cường trách nhiệm giải trình trong hoạt động lập pháp. Ông nhấn mạnh rằng nhiều báo cáo hiện nay vẫn còn chung chung, không chỉ rõ nội dung nào đã tiếp thu, nội dung nào không tiếp thu và lý do cụ thể - điều này chưa phù hợp với nguyên tắc công khai đã được khẳng định tại Điều 6 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Từ đó, đại biểu đề xuất quy định bắt buộc: “Tất cả các báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu phải được công khai trên Cổng thông tin điện tử Quốc hội ít nhất 48 giờ trước phiên họp biểu quyết, trong đó thể hiện rõ nội dung đã tiếp thu, chưa tiếp thu và lý do kèm theo căn cứ cụ thể”. Ông cũng kiến nghị yêu cầu trích dẫn nguyên văn ý kiến đại biểu nếu có tiếp thu chọn lọc, để làm rõ cơ sở lập luận và tăng tính thuyết phục trong điều chỉnh chính sách.
Đại biểu Thạch Phước Bình thảo luận dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nội quy kỳ họp Quốc hội chiều ngày 28/5. Ảnh: media.quochoi.vn
Chuẩn hóa hành vi nghị trường: Xây dựng hình ảnh Quốc hội văn minh, chuyên nghiệp
Nêu rõ tính biểu tượng và tầm ảnh hưởng của nghị trường, đại biểu Thạch Phước Bình cho rằng nội quy hiện hành vẫn chưa bao quát đầy đủ các chuẩn mực ứng xử - từ trang phục, biểu tượng cá nhân đến hành vi phát ngôn. Ông kiến nghị bổ sung cụ thể các hành vi bị nghiêm cấm, như: mặc trang phục có logo doanh nghiệp, khẩu hiệu cá nhân; tự ý ghi hình, phát trực tiếp không phép; phát biểu công kích, mỉa mai, rời hội trường không lý do; lạm dụng thời lượng phát biểu, nói trùng lặp, không đúng trọng tâm. Song song đó, ông khuyến khích những hành vi chuẩn mực, như: phát biểu có dẫn chứng, sử dụng ngôn ngữ phổ thông, tranh luận xây dựng và thể hiện thái độ ôn hòa. Trong các phiên họp trọng thể, đại biểu nên mặc lễ phục, trang phục dân tộc, thể hiện sự trang nghiêm và bản sắc văn hóa vùng miền.
Chế tài chậm cung cấp tài liệu: Đặt trách nhiệm đúng chỗ
Nêu rõ bất cập nhiều năm qua về việc tài liệu gửi đến đại biểu quá sát giờ, ông Bình cho rằng điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng phản biện và sự chủ động của đại biểu. Ông đề nghị nội quy phải quy định rõ: “Tài liệu phải được gửi trước tối thiểu 5 ngày, riêng dự thảo luật là 7 ngày; nếu không đáp ứng phải có giải trình chính thức và được sự đồng ý của Chủ tịch Quốc hội”. Ngoài ra, ông đề xuất công khai hóa tài liệu kỳ họp trên nền tảng điện tử để cử tri, báo chí, giới chuyên gia cùng tiếp cận và giám sát.
Giữ phương thức giơ bảng - Kết hợp truyền thống với công nghệ
Đại biểu Thạch Phước Bình hoan nghênh việc áp dụng App Quốc hội, nhưng nhấn mạnh cần duy trì hình thức giơ bảng đăng ký phát biểu - vì đây là biểu hiện trực diện của chính kiến đại biểu, tạo không khí sôi nổi và dân chủ hơn trong các phiên họp. Ông cũng kiến nghị nâng cấp App Quốc hội với các chức năng như: cảnh báo thời gian phát biểu còn lại, gợi ý tránh trùng lặp nội dung, cho phép phản hồi nhanh giữa các đại biểu.
Không để bất kỳ ý kiến nào bị bỏ sót
Một điểm nhấn khác trong bài phát biểu là việc bảo đảm quyền bình đẳng giữa các hình thức phát biểu. Đại biểu nhấn mạnh: “Tất cả các ý kiến đại biểu - dù phát biểu trực tiếp, tại tổ hay bằng văn bản - nếu gửi đúng quy trình và thời hạn, đều phải được tổng hợp và phản hồi chính thức trong báo cáo giải trình, tiếp thu”. Đây là yêu cầu nhằm khẳng định vai trò trí tuệ tập thể của Quốc hội và tránh bỏ sót tiếng nói của những đại biểu không thể phát biểu trực tiếp.
Giám sát mức độ tham gia - Động lực nâng cao trách nhiệm
Về mức độ tham gia của đại biểu tại kỳ họp, đại biểu Thạch Phước Bình đề xuất công khai hóa mức độ tham gia nghị trường của từng đại biểu với các tiêu chí như: tỷ lệ dự họp, số lượt phát biểu, thời lượng, số ý kiến bằng văn bản và vi phạm (nếu có). Theo ông, đây là cách tăng cường tự giác, công bằng và niềm tin của cử tri, đồng thời góp phần chuyên nghiệp hóa hoạt động Quốc hội như nhiều quốc hội tiên tiến trên thế giới đang áp dụng.
Kết thúc phát biểu, đại biểu Thạch Phước Bình cho rằng: “Chúng ta kỳ vọng một Quốc hội không chỉ làm luật giỏi, mà còn làm việc minh bạch, có trách nhiệm và gần với người dân. Muốn vậy, nội quy kỳ họp phải là công cụ thực sự hữu hiệu - được luật hóa, thực thi nghiêm túc và phù hợp thực tiễn”.
