Đại diện VAMA: Cần chính sách thúc đẩy tăng dung lượng xe điện tại thị trường Việt Nam

Ông Đào Công Quyết, Trưởng tiểu ban truyền thông, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA). Ảnh Dũng Minh.

Thị trường ô tô Việt Nam dự báo tăng trưởng mạnh

Về bức tranh tổng quan ngành công nghiệp ô tô Việt Nam, ông Đào Công Quyết cho biết, công nghiệp ô tô là ngành tạo động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Phát triển ngành công nghiệp ô tô nhằm đáp ứng từng bước nhu cầu trong nước và an ninh quốc phòng.

Để sản xuất, lắp ráp một chiếc xe ô tô hoàn chỉnh sẽ cần khoảng 30.000 sản phẩm linh kiện. Các linh kiện xe ô tô bao gồm linh kiện kim loại (thân xe, động cơ…), linh kiện cao su nhựa (cản xe, trang bị nội thất xe…). Ngành công nghiệp ô tô đòi hỏi một nền tảng công nghiệp lớn. Mục tiêu đến năm 2035 ngành công nghiệp ô tô bảo đảm hiệu quả tổng thể về kinh tế - xã hội cũng như các yêu cầu về môi trường và xu hướng sử dụng năng lượng tiết kiệm, đáp ứng nhu cầu trong nước và tham gia vào chuỗi sản xuất, chế tạo ô tô thế giới, có giá trị xuất khẩu lớn.

Doanh số bán ô tô toàn thị trường Việt Nam trong năm 2023 đạt hơn 301.000 xe. Thị trường ô tô Việt Nam được dự báo tăng trưởng mạnh trong tương lai khi thu nhập đã đạt mức mô tô hóa cùng với quy mô dân số lớn.

Tuy nhiên, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam vẫn gặp nhiều khó khăn. Một trong những vấn đề chính của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam là quy mô thị trường và sản xuất nhỏ, dẫn đến nhiều khó khăn trong việc phát triển chuỗi cung ứng. Dung lượng thị trường chỉ bằng 1/2 so với Thái Lan và 1/3 so với Indonesia. Sản lượng sản xuất còn thấp, ngành công nghiệp phụ trợ vẫn chưa phát triển.

Ông Đào Công Quyết trình bày tham luận tại hội thảo. Ảnh: Dũng Minh.

Đề xuất chính sách phát triển thị trường xe điện

Đối với xe điện, ông Đào Công Quyết nhấn mạnh: “Xe điện hóa là xu hướng chung trên toàn cầu”. Ở Việt Nam, để thúc đẩy tăng dung lượng xe điện cần chú trọng xây dựng hệ thống trạm sạc.

Hầu hết các gia đình ở Việt Nam không đủ điều kiện để lắp đặt trạm sạc tại nhà, trong khuôn viên của gia đình mình, trong khi sạc tại nhà là một hình thức sạc phổ biến cho xe điện nên cần phát triển các trạm sạc công cộng (cho phép tất cả các thương hiệu có thể tiếp cận) với ưu tiên cho việc phát triển loại hình sạc siêu nhanh.

Đại diện VAMA kiến nghị cần có quy hoạch về hệ thống trạm sạc trên quy mô toàn quốc (trước mắt ở các thành phố lớn và trên hệ thống đường cao tốc). Đồng thời, quy hoạch về đất để xây dựng trạm sạc, quy hoạch/chuẩn bị nguồn cung cấp điện cho trạm sạc. Ngoài ra, cần có cơ chế, chính sách để thu hút các dự án đầu tư vào xây dựng trạm sạc, cơ chế chính sách để ưu đãi cho nhà sản xuất thiết bị trạm sạc.

Để thúc đẩy thị trường xe điện Việt Nam, VAMA có 4 đề xuất cụ thể:

Thứ nhất, thực hiện Quyết định 876 của Thủ tướng Chính phủ, tham vấn Hiệp hội doanh nghiệp để có mục tiêu và lộ trình áp dụng quy định tiêu thụ năng lượng, chuyển đổi năng lượng trong ngành giao thông, đảm bảo cân bằng giữa mục tiêu phát triển ngành và mục tiêu giảm phát thải.

Thứ hai, có chính sách thúc đẩy tăng dung lượng thị trường.

Thứ ba, cần có lộ trình phát triển xe điện hóa phù hợp với điều kiện tại Việt Nam: Xe HEV (xe hybrid - xe xăng lai điện), PHEV (Plug - in hybrid - xe hybrid sạc điện), FCEV (xe dùng pin nhiên liệu hydro). Có chính sách ưu đãi cho từng dòng xe điện hóa nhằm hỗ trợ và khuyến khích người tiêu dùng và hướng tới giảm mức phát thải CO2; lộ trình và giải pháp, chính sách (thuế phí, ưu đãi đầu tư) phát triển trạm sạc.

Thứ tư, VAMA đề xuất cân nhắc Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) sửa đổi.

“Chúng tôi đề nghị cân nhắc sửa đổi ưu đãi với dòng xe thân thiện môi trường bao gồm HEV và PHEV. Đồng thời, giữ mức thuế hiện tại đối với xe pickup chở hàng cabin kép nhằm duy trì và tạo nguồn lực trong quá trình chuyển đổi. Hiện nay, VAMA và Công ty Kiểm toán KPMG đang triển khai nghiên cứu đánh giá đầy đủ tác động về việc này”, đại diện VAMA cho hay.

Trong ngắn hạn, ưu đãi TTĐB cho các dòng xe điện hóa (HEV, PHEV) được phản ánh vào trong Luật TTĐB sửa đổi dự kiến được thảo luận tại kỳ họp Quốc hội tháng 10 năm 2024 và phê duyệt tại kỳ họp tháng 5 năm 2025 để khuyến khích các dòng xe này nhằm giúp cắt giảm CO2 trong giai đoạn chuyển đổi sang xe thuần điện (BEV).

Xe PHEV có thuế suất bằng 50% (hiện tại là 70%) mức thuế suất áp dụng cho xe chạy xăng, dầu cùng loại. Xe HEV có thuế suất bằng 70% (hiện tại 100%) mức thuế suất áp dụng cho xe chạy xăng, dầu cùng loại.

Trong dài hạn, VAMA đề xuất Chính phủ nghiên cứu sửa đổi tiêu chí tính thuế suất Thuế TTĐB, từ dựa trên dung tích xylanh sang phương pháp dựa trên mức phát thải CO2 kết hợp với dung tích xylanh nhằm thúc đẩy giảm phát thải CO2 từ phương tiện giao thông góp phần chống biến đổi khí hậu, có tham vấn các bên chịu tác động của chính sách và có lộ trình áp dụng để doanh nghiệp chuẩn bị.

Theo ông Quyết, việc giảm thuế suất thuế TTĐB cho HEV/PHEV phù hợp với xu hướng ngành ô tô và lộ trình chuyển đổi từ xe động cơ đốt trong (ICE) sang xe thuần điện (BEV). Điều này phù hợp với chuyển đổi năng lượng xanh theo Quyết định số 876/QĐ-TTg của Thủ tướng, thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP26 và COP28. Ưu đãi cho HEV/PHEV tuy có thể làm giảm thu Ngân sách Nhà nước trong ngắn hạn, nhưng mang lại các lợi ích khác về kinh tế, môi trường, ngành và xã hội tương đương.

Hải Minh