Đại sứ Nguyễn Quốc Dũng: Biến những khoảng cách lịch sử thành chiếc cầu hợp tác bền vững cho quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ

Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ Nguyễn Quốc Dũng. (Nguồn: ĐSQ Việt Nam tại Hoa Kỳ)

Theo Đại sứ, dấu mốc 30 năm bình thường hóa quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ có ý nghĩa như thế nào, đặc biệt đối với Việt Nam? Đâu là những yếu tố mang tính quyết định giúp hai nước đạt được những bước tiến vượt bậc trong quan hệ song phương?

Ba thập kỷ kể từ khi chính thức nối lại quan hệ ngoại giao, câu chuyện Việt Nam-Hoa Kỳ đã trở thành một minh chứng giàu sức thuyết phục về khả năng hàn gắn, vượt qua quá khứ và kiến tạo tương lai chung dựa trên bốn giá trị cốt lõi: Đồng cảm, khát vọng hòa bình, lòng can đảm và cam kết lợi ích chung. Hành trình chuyển mình từ cựu thù thành Đối tác chiến lược toàn diện không chỉ định hình lại vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế mà còn gửi đi thông điệp quan trọng rằng sự thiện chí cùng tầm nhìn dài hạn có thể biến những khoảng cách lịch sử thành chiếc cầu hợp tác bền vững.

Khi Tổng thống Bill Clinton và Thủ tướng Võ Văn Kiệt đồng thời tuyên bố bình thường hóa quan hệ vào ngày 11/7/1995, ít ai hình dung được rằng kim ngạch thương mại hai chiều sẽ tăng từ 62 triệu USD lên hơn 132 tỷ USD chỉ trong một thế hệ. Thành tựu ấy khẳng định hiệu quả của đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa và chủ động hội nhập quốc tế của Việt Nam, đồng thời phản ánh sự đồng thuận chiến lược của giới lãnh đạo hai nước trong việc ưu tiên lợi ích lâu dài thay cho định kiến quá khứ.

Nền tảng vững chắc cho thành công này chính là sự chia sẻ và lan tỏa của bốn giá trị cốt lõi giữa hai dân tộc.

Thứ nhất, đồng cảm và lương tri gắn liền với khắc phục hậu quả chiến tranh. Trước hết là sự đồng cảm và lương tri, khi dù chịu nhiều mất mát do chiến tranh, nhân dân Việt Nam vẫn thể hiện tinh thần bao dung, tìm cách thấu hiểu nỗi đau của cả phía bên kia. Đáp lại, nhiều cựu binh và gia đình người Mỹ đã quay trở lại Việt Nam để chung tay hỗ trợ hàn gắn vết thương chiến tranh. Chính từ sự đồng cảm và tình người đó, như cố Thượng nghị sĩ John McCain từng nói, hai bên đã “xây những nhịp cầu, thay vì dựng lên những bức tường” ngăn cách.

Đồng cảm không chỉ dừng lại ở cảm xúc mà còn được cụ thể hóa bằng những hành động thiết thực trong khắc phục hậu quả chiến tranh. Hai nước đã hợp tác sâu rộng trong các chương trình rà phá bom mìn, xử lý chất độc da cam/dioxin, hỗ trợ người khuyết tật và tìm kiếm quân nhân mất tích. Những nỗ lực này không chỉ xoa dịu nỗi đau quá khứ mà còn xây dựng nền tảng lòng tin, tạo động lực cho hợp tác toàn diện và bền vững trong tương lai.

Thứ hai, khát vọng hòa bình gắn liền với nguyên tắc tôn trọng thể chế chính trị. Khát vọng hòa bình là động lực mạnh mẽ thúc đẩy quan hệ phát triển. Cả hai dân tộc đều đã trải qua những cuộc chiến tranh khốc liệt nên cùng hiểu và trân quý giá trị của hòa bình bền vững. Quan hệ đối tác Việt Nam-Hoa Kỳ chính là kết tinh của khát vọng được sống trong hòa bình, ổn định để phát triển.

Tinh thần yêu chuộng hòa bình đó không thể tách rời nguyên tắc tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau. Hai nước đã xác lập và kiên trì tuân thủ nguyên tắc này như một nền tảng vững chắc cho hợp tác lâu dài, giúp hóa giải khác biệt, củng cố lòng tin và đảm bảo rằng mọi tiến bộ đạt được đều dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi

Thứ ba, lòng can đảm và sự quyết tâm cũng là giá trị nổi bật trong quan hệ hai nước. Đầu những năm 1990, chính những con người dũng cảm ở cả hai phía đã đứng lên đấu tranh cho những giá trị nhân văn. Về phía Việt Nam, các lãnh đạo cấp cao thời kỳ đó cũng thể hiện tầm nhìn và dũng khí khi quyết định đón tiếp và đối thoại với phái đoàn Hoa Kỳ, đặt lợi ích dân tộc và mong muốn hòa bình lên trên quá khứ đau thương. Nhiều thế hệ thượng nghị sĩ, hạ nghị sĩ Hoa Kỳ đã có những chuyến thăm Việt Nam mang tính lịch sử, không quản trở ngại và dư luận, nhằm thúc đẩy đối thoại và hàn gắn quan hệ.

Cuối cùng, cam kết phát triển vì lợi ích chung là giá trị then chốt bảo đảm cho quan hệ lâu dài. Ngay từ khi bắt đầu bình thường hóa, cả hai bên đã đều xác định quan hệ hai nước phải dựa trên nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi. Điều này được thể hiện qua hàng loạt hiệp định và thỏa thuận song phương được ký kết, từ Hiệp định thương mại song phương năm 2000 đến việc nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện năm 2023. Lợi ích của hai bên có sự giao thoa và bổ trợ lẫn nhau, tạo nền tảng bền vững cho quan hệ song phương.

Vai trò của những con người cụ thể như các doanh nhân, nhà ngoại giao, các nhà hoạt động xã hội ở cả hai phía cũng góp phần không nhỏ vào việc xây dựng và củng cố lòng tin, thúc đẩy các sáng kiến hợp tác thực chất, từ khắc phục hậu quả chiến tranh, giao lưu nhân dân đến kết nối cộng đồng doanh nghiệp hai nước.

Khách mời dự lễ kỷ niệm 79 năm Quốc khánh Việt Nam do Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ tổ chức ngày 5/9/2024. (Nguồn: ĐSQ Việt Nam tại Hoa Kỳ)

Trong bối cảnh khu vực và thế giới nhiều biến động hiện nay, những lĩnh vực hợp tác nào giữa Việt Nam và Hoa Kỳ sẽ bứt phá mạnh mẽ nhất trong thời gian tới?

Trong bối cảnh kinh tế thế giới đang tái cấu trúc chuỗi cung ứng và đẩy nhanh chuyển đổi số, kinh tế – thương mại – đầu tư vẫn sẽ tiếp tục là trụ cột của quan hệ song phương. Việt Nam nổi lên như một trung tâm sản xuất linh hoạt, còn Hoa Kỳ lại sở hữu công nghệ cao và nhu cầu đa dạng hóa nguồn cung; sự bổ trợ này mở ra cơ hội mở rộng hợp tác ở các ngành bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, nông nghiệp thông minh và sản xuất xanh.

Giáo dục và đào tạo cũng là một lĩnh vực giàu tiềm năng. Với hơn 30.000 sinh viên Việt Nam đang học tập tại Hoa Kỳ (con số cao nhất Đông Nam Á), hai nước đang nuôi dưỡng một thế hệ cầu nối mới, có khả năng đưa quan hệ khoa học–công nghệ, quản trị và sáng tạo lên một tầm cao dài hạn.

Về quốc phòng – an ninh, hai bên có thể mở rộng hợp tác gìn giữ hòa bình tại Liên hợp quốc, an ninh hàng hải và ứng phó thiên tai. Khắc phục hậu quả chiến tranh và giao lưu nhân dân tiếp tục là nền tảng xây dựng lòng tin, thúc đẩy hiểu biết lẫn nhau. Tất cả những lĩnh vực này đều nằm trong 10 trụ cột hợp tác đã được lãnh đạo hai nước thống nhất khi nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện tháng 9/2023.

Đại sứ kỳ vọng thế nào về tương lai quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ?

Việt Nam mong muốn quan hệ với Hoa Kỳ sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, thực chất và cân bằng, dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau và hướng tới lợi ích của nhân dân hai nước.

Trên nền tảng đã xây dựng, tôi kỳ vọng hợp tác với Hoa Kỳ trong các công nghệ mới, đổi mới sáng tạo, ứng phó biến đổi khí hậu, y tế và giáo dục sẽ được nâng tầm, góp phần tạo ra chuỗi giá trị bền vững và thích ứng hơn trước các cú sốc toàn cầu. Đồng thời, Việt Nam hướng tới việc phối hợp sâu rộng hơn tại các diễn đàn khu vực và quốc tế, qua đó đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định và phát triển bền vững.

Thông điệp gửi tới bạn bè Mỹ nhân dịp 30 năm bình thường hóa có thể gói gọn trong một cam kết: Việt Nam luôn coi trọng mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện và sẵn sàng cùng Hoa Kỳ gác lại quá khứ, vượt qua khác biệt để phát huy những điểm tương đồng, hướng tới một tương lai thịnh vượng và lâu dài cho cả hai dân tộc.

Trên hành trình ấy, Việt Nam khẳng định mình là một đối tác tin cậy, tích cực và có trách nhiệm, cùng Hoa Kỳ chung tay giải quyết những thách thức chung của thời đại, từ biến đổi khí hậu và dịch bệnh cho tới duy trì trật tự dựa trên luật lệ quốc tế.

Ba mươi năm qua đã chứng minh rằng quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ có thể chuyển hóa những khác biệt sâu sắc thành động lực hợp tác thực chất khi hai bên chia sẻ các giá trị cốt lõi và đặt lợi ích của nhân dân lên hàng đầu. Bằng ý chí chính trị, các nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau, hành động nhân đạo cụ thể và tầm nhìn kinh tế – công nghệ dài hạn, hai nước đang cùng viết tiếp một câu chuyện vượt qua hận thù, kiến tạo hòa bình và phát triển bền vững.

Chặng đường phía trước hứa hẹn sẽ chứng kiến nhiều bước tiến mới nếu hai nước tiếp tục nuôi dưỡng lòng tin, phát huy vai trò của từng con người cụ thể và biến khát vọng chung thành những dự án, chương trình và sáng kiến thiết thực cho cả khu vực và thế giới.

Trân trọng cảm ơn Đại sứ!

Thu Trang (thực hiện)

Thu Trang