Đại sứ Vương quốc Anh Iain Frew: Tôi ấn tượng về Việt Nam ngay từ khoảnh khắc đầu tiên

PV: Gần 3 năm gắn bó với Việt Nam, hẳn Đại sứ đã khám phá được nhiều điều về Việt Nam? Tôi nhớ là ngài đã không ít lần chia sẻ ấn tượng của mình về sự phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội của Việt Nam?

Đại sứ Iain Frew: Phải khẳng định rằng, sự phát triển của Việt Nam là một câu chuyện tuyệt vời trong nhiều thập kỷ qua. Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ ngoạn mục trong việc phát triển kinh tế, xã hội, đặc biệt là trong 3 thập kỷ qua. Tầm nhìn giúp Việt Nam phát triển đến năm 2045 và xa hơn là một tầm nhìn tham vọng, rất rõ ràng và có một số yếu tố chính mà tôi nghĩ thực sự tác động mạnh đến tương lai. Những người trẻ tuổi chính là tương lai của Việt Nam.

Khi đi khắp nơi và chứng kiến cách thế hệ trẻ Việt Nam phát triển kỹ năng, cách họ và gia đình đầu tư vào giáo dục, tôi thấy có nhiều hy vọng cho tương lai của Việt Nam. Tôi nghĩ, giống như bất kỳ quốc gia nào khác, Việt Nam sẽ tiếp tục phải đối mặt với những thách thức khi phát triển. Phát triển từ mức thu nhập trung bình lên mức thu nhập cao đòi hỏi nền kinh tế phải tinh tế hơn, phải đầu tư nhiều hơn vào con người, các ngành công nghiệp mới và có một khuôn khổ pháp lý phù hợp. Việc nâng cao các dịch vụ công trong y tế và đầu tư cho giáo dục cũng rất phù hợp với sự phát triển đó.

Tôi thấy rằng, những lĩnh vực mà chúng ta có thể cùng nhau hợp tác có rất nhiều tiềm năng và Việt Nam, đặc biệt là hiện nay, có những gì cần thiết để đạt được mục tiêu cũng như tầm nhìn đã đưa ra. Điều quan trọng là chúng ta phải tận dụng được cơ hội đó.

PV: Năm 2025 đánh dấu 15 năm thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược Việt Nam - Vương quốc Anh. Đây cũng là năm bản lề mà Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) có hiệu lực đối với Vương quốc Anh? Trong bối cảnh đó, Vương quốc Anh sẽ dành ưu tiên trong những lĩnh vực nào để thúc đẩy hơn nữa hợp tác giữa hai nước?

Đại sứ Iain Frew: Tất nhiên rồi (cười...). Năm 2025 là kỷ niệm 15 năm quan hệ Đối tác Chiến lược Việt Nam - Vương quốc Anh và cũng là thời điểm rất quan trọng đối với các nước thành viên CPTPP. Tham gia hiệp định này là một phần trong chiến lược của Vương quốc Anh nhằm tăng cường mối quan hệ của chúng tôi với khu vực châu Á - Thái Bình Dương, một khu vực có tốc độ tăng trưởng cao và đang thiết lập những định hướng, tiêu chuẩn mới trong thương mại. CPTPP mang lại nhiều tiềm năng, giúp các doanh nghiệp của chúng ta cùng nhau phát triển, giúp người tiêu dùng tiếp cận các sản phẩm tốt, chất lượng cao và đa dạng hơn.

Tôi thực sự phấn khích khi thấy được tiềm năng hợp tác, không chỉ cho các sản phẩm nông nghiệp, mà còn cho việc đầu tư vào các ngành công nghiệp công nghệ cao, để xây dựng tăng trưởng xanh và phát triển xanh. Trao đổi thương mại hàng hóa giữa Vương quốc Anh - Việt Nam đã tăng gấp đôi trong thập kỷ qua, từ khoảng 3 tỷ bảng Anh lên hơn 6 tỷ bảng. Chúng ta muốn chứng kiến sự tăng gấp đôi đó một lần nữa trong những năm tới. Hiện hợp tác kinh tế đang là trọng tâm trong quan hệ giữa hai nước. Các thỏa thuận thương mại, Hiệp định thương mại tự do Anh - Việt và CPTPP được xây dựng để đảm bảo chúng ta tận dụng tất cả tiềm năng hợp tác trong các lĩnh vực khác nhau.

Về giáo dục, Vương quốc Anh có danh tiếng về giáo dục và đang trở thành điểm đến du học phổ biến với phụ huynh và học sinh Việt Nam. Khoảng 12.000 sinh viên Việt Nam đang học tập tại Vương quốc Anh và chúng tôi còn hàng trăm nghìn sinh viên khác tại Việt Nam đang tiếp cận các khóa học của Vương quốc Anh. Vì vậy, chúng tôi muốn phát triển hợp tác trong lĩnh vực này nhiều hơn nữa để giới trẻ Việt Nam có thể tiếp cận với nền giáo dục chất lượng cao.

Ngoài ra, chúng ta còn có thể hợp tác trong lĩnh vực y tế. Việt Nam đang trong thời kỳ vàng của dân số trẻ, có nhu cầu lớn về mở rộng, nâng cao hệ thống chăm sóc y tế. Vương quốc Anh đang có một số công ty lớn hoạt động tại Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực dược phẩm. Tôi nghĩ, Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển không chỉ như một thị trường cho các dịch vụ chăm sóc sức khỏe mà còn là một quốc gia đổi mới, nơi mà các thử nghiệm lâm sàng, nghiên cứu y khoa và đổi mới có thể được triển khai. Chúng ta cần đảm bảo hợp tác để phát triển các hệ thống chăm sóc sức khỏe cho tương lai, tận dụng công nghệ kỹ thuật số, phương pháp điều trị mới và sẵn sàng điều trị không chỉ các bệnh truyền nhiễm như COVID-19, mà còn có thể giải quyết các bệnh không lây nhiễm như đái tháo đường và ung thư...

Tôi cũng muốn đề cập đến các quan hệ đối tác mà chúng ta đang xây dựng vì hòa bình và an ninh. Việt Nam đang đóng vai trò lớn hơn trong khu vực và trên thế giới. Việt Nam cũng tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc ở Nam Sudan và Vương quốc Anh đã hỗ trợ thông qua đào tạo cùng các chương trình hợp tác. Vương quốc Anh mong muốn là một phần của quá trình hiện đại hóa, đa dạng hóa ở Việt Nam cũng như cách mà Việt Nam đóng vai trò trong việc giúp duy trì hòa bình và an ninh trên thế giới.

Bên cạnh đó, Việt Nam và Vương quốc Anh đã hợp tác rất nhiều trong lĩnh vực phòng, chống mua bán người và chống tội phạm có tổ chức. Đây là một lĩnh vực hợp tác rất quan trọng đối với chúng tôi. Trong những năm qua, sự hợp tác chặt chẽ, sâu sắc giữa các cơ quan chức năng của Vương quốc Anh và Bộ Công an Việt Nam đã giúp xây dựng lòng tin, sự hiểu biết, chia sẻ thông tin, thảo luận về các cách tiếp cận và cùng nhau hành động khi giải quyết các băng nhóm tội phạm có tổ chức tham gia mua bán người. Đồng thời, chúng tôi cũng nỗ lực hết sức để trao đổi, nâng cao nhận thức với những người trong cộng đồng có nguy cơ bị mua bán hoặc di cư bất hợp pháp. Tôi tin rằng, thông qua sự thúc đẩy hợp tác này, chúng ta có thể giải quyết và giảm thiểu thách thức về di cư bất hợp pháp và giúp mọi người được an toàn.

Việt Nam và Vương quốc Anh hợp tác trong nhiều lĩnh vực.

PV: Vậy, Việt Nam có vai trò gì trong chính sách của Vương quốc Anh đối với khu vực châu Á - Thái Bình Dương, thưa Đại sứ?

Đại sứ Iain Frew: Đối với Vương quốc Anh, chính sách hợp tác và mở rộng quan hệ với các nước ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương không phải là một chính sách ngắn hạn mà là một sự thay đổi mang tính chiến lược, đã được thực hiện và sẽ tiếp tục được đầu tư thêm nguồn lực. CPTPP là một minh chứng rõ ràng. Chúng tôi muốn đầu tư mạnh hơn nữa vào các mối quan hệ thương mại của mình với khu vực này.

Bên cạnh đó, quan hệ đối tác đối thoại đầy đủ mà Vương quốc Anh có với ASEAN từ năm 2021 đang thể hiện cam kết của chúng tôi và các chương trình chúng tôi hỗ trợ cũng đều thông qua quan hệ đối tác đối thoại này. Với việc Việt Nam đảm nhiệm vai trò nước điều phối viên của Vương quốc Anh trong ASEAN (2024-2027), sự hợp tác của hai nước trong các lĩnh vực sẽ rất quan trọng. Có rất nhiều tiếng nói chung trong cách Vương quốc Anh cũng như Việt Nam nhìn nhận những ưu tiên đối với sự ổn định của khu vực và hòa bình trên thế giới.

PV: Còn với tư cách là Đại sứ Vương quốc Anh tại Việt Nam, trong năm 2025, ngài có kế hoạch nào để thúc đẩy hơn nữa mối quan hệ giữa hai nước?

Đại sứ Iain Frew: Như tôi đã đề cập, năm tới là kỷ niệm 15 năm quan hệ Đối tác Chiến lược Vương quốc Anh - Việt Nam, chúng ta muốn kỷ niệm điều đó và có rất nhiều kế hoạch cho năm tới bao gồm thông qua một số cuộc trao đổi cấp cao. Năm 2025, Việt Nam cũng có nhiều ngày kỷ niệm quan trọng và tôi nghĩ đây là giai đoạn Việt Nam nỗ lực thực hiện hiện đại hóa và phát triển. Việc tái cấu trúc bộ máy hành chính để làm cho bộ máy hiệu quả hơn là điều mà chính Vương quốc Anh cũng đã làm trong những năm trước. Vì vậy, tôi muốn chia sẻ kinh nghiệm của Vương quốc Anh và hợp tác với Việt Nam để quá trình hiện đại hóa diễn ra thực sự hiệu quả.

Tôi cũng muốn dành nhiều thời gian hơn để tới thăm và tiếp tục nỗ lực thúc đẩy giao lưu với các tỉnh, thành khác nhau của Việt Nam. Việc này giúp tôi hiểu thêm về đất nước các bạn; tạo được nhiều mối liên hệ hơn, cũng như tìm kiếm và xây dựng các cơ hội kinh doanh; kết nối giữa người với người, doanh nghiệp với doanh nghiệp cho tất cả các lĩnh vực mà hai nước chúng ta muốn gia tăng hợp tác.

Chuyến đi gần đây của tôi đến Nghệ An đã cho tôi cơ hội đến thăm Vườn quốc gia Pù Mát, nơi đang làm tốt công tác bảo vệ rừng và đa dạng sinh học. Hợp tác trong quan hệ Đối tác Chiến lược của chúng ta cũng bao gồm bảo vệ đa dạng sinh học và đảm bảo rằng các khu rừng của Việt Nam đóng góp vào bức tranh toàn cảnh hơn về chống biến đổi khí hậu và hướng tới phát thải carbon thấp. Vì vậy, tôi sẽ thông qua các chuyến thăm của mình đến các vùng khác nhau để giúp thúc đẩy các sáng kiến cụ thể, xây dựng sự hợp tác sâu rộng hơn giữa Vương quốc Anh và Việt Nam trong lĩnh vực này.

Và còn, còn rất nhiều điều khác sắp diễn ra trong năm 2025 để chúng ta cùng hợp tác.

Đoàn công tác của Đại sứ quán Anh tại Việt Nam đã tới thăm và làm việc với Vườn Quốc gia Pù Mát, huyện Con Cuông, Nghệ An. Ảnh: baonghean.vn

PV: Năm 2025, Đại sứ muốn được đi nhiều nơi, để kết nối sâu rộng hơn với người dân Việt Nam. Vậy, ngài cảm nhận thế nào về con người Việt Nam?

Đại sứ Iain Frew: Người Việt Nam vô cùng hiếu khách, thân thiện và rất chân thành. Tôi hoàn toàn thích làm việc ở đây và tôi có thể nói rằng, đó là ấn tượng mà tôi có ngay từ khoảnh khắc đầu tiên đặt chân đến Việt Nam. Tôi đã được chào đón nồng nhiệt. Mọi người trong gia đình và bạn bè tôi khi đến Việt Nam cũng đều nói như vậy.

Người Việt Nam cũng luôn có thái độ tích cực trước các mối quan hệ với bạn bè từ các quốc gia khác, với các mối quan hệ đối tác quốc tế. Tôi thấy điều này ở ngay trong đội ngũ các cán bộ làm việc tại Đại sứ quán Vương quốc Anh - một đội ngũ tuyệt vời gồm những người Việt Nam và Anh, những người mang đến sự kết hợp gần gũi của cả hai nền văn hóa. Sự ấm áp và thân thiện đó cùng với sự chuyên nghiệp của đội ngũ cán bộ làm việc tại đại sứ quán là điều mà tôi rất tự hào.

PV: Đó có phải là lý do để ngài học tiếng Việt, để gần gũi hơn với đồng nghiệp và người dân Việt Nam?

Đại sứ Iain Frew: Tôi bắt đầu học tiếng Việt từ khi ở London và tôi thực sự thích học tiếng Việt. Hơn nữa, với tôi, việc hiểu văn hóa của Việt Nam và giao tiếp với mọi người bằng ngôn ngữ tiếng Việt khi làm việc ở đây là rất quan trọng.

Nhưng (cười...), phải nói là tiếng Việt rất khó. Điều khó khăn nhất đối với tôi là sau 6 tháng học, tôi nhận ra rằng, tiếng Việt có nhiều phương ngữ khác nhau. Càng học tôi càng thấy khó hơn, đặc biệt là phải cố gắng nghe hiểu giọng miền Trung trong khi tôi thường học tiếng Việt với các giáo viên ở miền Bắc.

PV: Vậy, ngài đã vượt qua khó khăn đó như thế nào?

Đại sứ Iain Frew: Thú thật là tôi vẫn chưa hoàn toàn vượt qua được (cười...). Tôi nghĩ, tiếng Việt rất thú vị. Tôi cũng có nhiều người bạn thích học tiếng Việt và luôn khuyến khích tôi cố gắng. Sau khi tốt nghiệp, nhiều bạn của tôi đã ra nước ngoài dạy tiếng Việt cho người nước ngoài. Họ nói rằng, người phương Tây, đặc biệt là những người đam mê tiếng Việt, có thể học rất nhanh. Và, họ cũng nói rằng, một số đại sứ nước ngoài có thể nói tiếng Việt và tiến độ học tiếng Việt của họ rất nhanh.

Tôi thấy rằng, một trong những cách tốt nhất để tiếp tục cải thiện tiếng Việt của mình là không chỉ thông qua công việc mà còn qua việc thưởng thức các món ăn đường phố với bạn bè, như bia hơi chẳng hạn (cười lớn...).

Năm 2023, trong cái Tết đầu tiên ở Việt Nam, Đại sứ Iain Frew đã tham gia gói bánh chưng cùng cán bộ của Đại sứ quán Vương quốc Anh.

PV: Nói về ẩm thực, khi Đại sứ bắt đầu nhiệm kỳ của mình, Việt Nam đã chào đón ngài bằng một tô phở. Giờ, sau gần 3 năm sống ở Việt Nam, còn món ăn nào khác để lại ấn tượng đặc biệt với ngài?

Đại sứ Iain Frew: Thật khó để chọn chỉ một món ăn yêu thích, vì tôi thích đồ ăn Việt Nam và tôi thích thử những điều mới mẻ. Tôi rất ấn tượng không chỉ với hương vị truyền thống mà còn ở sự sáng tạo hoặc sự kết hợp mới lạ của nhiều món tại nhiều địa phương của Việt Nam. Tôi cũng thích các món ăn truyền thống như bánh xèo, bún riêu cua... Bún bò Nam Bộ cũng rất ngon. Khi gia đình tôi đến Việt Nam, tôi luôn giới thiệu cho họ các món ngon này.

Nhưng, những món ăn khiến tôi ngạc nhiên và thích thú nhất lại là các món thủy, hải sản. Trong chuyến thăm Nghệ An mà tôi nhắc đến, tôi đã được thưởng thức súp lươn. Tôi còn thích miến cá nữa. Thực sự rất ngon khi nếm da cá chiên với miến và rau. Vì vậy, tôi đang cố gắng thử những món ăn mới mỗi tuần (cười...).

Tôi nghĩ rằng ẩm thực Việt Nam đã nổi tiếng trên trường quốc tế, nhưng vẫn cần được quảng bá thêm. Ở Anh, có nhiều nhà hàng Việt Nam. Mọi người đang dần quen thuộc với phở. Họ cũng bắt đầu thích bánh mì và các món ăn nổi tiếng khác của Việt Nam. Còn rất nhiều điều để người Anh học hỏi và khám phá về ẩm thực Việt Nam.

Tôi cũng rất vui khi thấy ngày càng có nhiều khách du lịch người Anh đến Việt Nam. Họ đã có một khoảng thời gian tuyệt vời, khám phá được rất nhiều điều và yêu đất nước này. Tôi biết rằng, khi trở về, họ thường mang theo chút đặc sản Việt Nam. Đó có thể là một ít cà phê hay đơn giản là những kỷ niệm đẹp họ có, các hương vị món ăn mà họ đã thưởng thức tại Việt Nam.

PV: Cà phê, đây có phải là món quà Việt Nam mà ngài thường xuyên gửi về biếu người cha ở Edinburgh?

Đại sứ Iain Frew: (cười...) Thú thực tôi thích cà phê Việt Nam. Với tôi, cà phê luôn là một phần quan trọng trong cuộc sống. Tôi uống cà phê mỗi ngày.

Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai trên thế giới. Và, phong cách uống cà phê Việt Nam rất khác biệt. Tôi nghĩ, mọi người thực sự thích khám phá cách pha cà phê nhỏ giọt truyền thống của Việt Nam và cách mà người Việt Nam sáng tạo ra những kiểu cà phê mới.

Gia đình và bạn bè tôi rất thích cà phê trứng ở Hà Nội. Cà phê đá cũng rất phổ biến, khá đậm đặc nhưng rất ngon. Khi đi trên phố hoặc ghé thăm những địa điểm ở Hà Nội, tôi thấy rất nhiều người ngồi quán cà phê để trò chuyện, gặp gỡ bạn bè. Việc kết nối với nhau qua cà phê cũng là một phần quan trọng trong phong cách sống của người Việt Nam.

Cha tôi hiện sống tại Edinburgh. Ở đó, cách vài ngày, ông lại ghé quán cà phê quen thuộc. Khi chúng tôi cùng nhau đến đó, tôi thấy quán có phục vụ cà phê Việt Nam và cha tôi đã chọn thưởng thức cà phê Việt Nam. Vì vậy, tôi thường xuyên biếu ông cà phê Việt Nam mỗi khi về Edinburgh.

Tháng 10/2024, cha tôi cũng đã đến TP Hồ Chí Minh, Hội An và Huế, sau đó ra thăm Hà Nội. Ấn tượng của ông vô cùng tích cực. Anh trai tôi cũng vậy. Anh đã thăm vùng Đồng bằng sông Cửu Long, đi thuyền ra khơi, thử những món ăn mới, khám phá chợ nổi ở Cần Thơ... Đối với gia đình tôi, những chuyến đi này thực sự là một trải nghiệm vô cùng mới mẻ.

Tôi nghĩ rằng, khi Việt Nam phát triển, câu chuyện về Việt Nam, thương hiệu của Việt Nam là điều mà đất nước các bạn cần tiếp tục quảng bá cho mọi người trên thế giới. Là những nhà ngoại giao, chúng tôi gọi quyền lực mềm là cách các quốc gia quảng bá về đất nước mình thông qua sức mạnh của mối liên kết văn hóa hoặc giữa người với người...

PV: Vậy là, theo Đại sứ, Việt Nam có tiềm năng rất lớn để nâng cao vị thế và phát triển nét đẹp riêng của quốc gia?

Đại sứ Iain Frew: Đúng vậy. Trải nghiệm của tôi khi gia đình tôi đến thăm thực sự gắn liền với câu chuyện và hành trình mà Việt Nam đang thực hiện để tự thể hiện mình với thế giới. Mỗi khi có khách hay thành viên gia đình đến thăm, tôi luôn cố gắng giới thiệu cho họ một phần về đất nước các bạn hoặc một phần về những nét văn hóa mà họ có thể không ngờ tới, cho dù đó là xem múa rối nước ở Hà Nội, ngắm cảnh đẹp ở Ninh Bình hay thử một món ăn mới mà họ chưa từng biết trước đây.

Ở cấp độ cao hơn, tôi cho rằng cũng cần phải tăng cường hơn nữa sự hợp tác giữa Vương quốc Anh với Việt Nam và giữa Việt Nam với các quốc gia khác. Ngoài ra, một yếu tố quan trọng không kém là thúc đẩy giao lưu nhân dân, trong đó có việc cấp thị thực cho người nước ngoài cần phải thuận tiện hơn để khách du lịch, du học sinh và các chuyên gia có thể đi lại dễ dàng hơn.

Về lĩnh vực công nghiệp văn hóa sáng tạo, tôi cho rằng Chính phủ Việt Nam cần có chính sách ưu đãi thuế và có các quỹ đầu tư, hỗ trợ cho lĩnh vực này. Được như vậy, các doanh nghiệp, tổ chức không chỉ từ Vương quốc Anh mà ở các quốc gia khác cũng sẽ tăng cường hơn nữa quan hệ đối tác với Việt Nam.

Nhân dịp năm mới Ất Tỵ 2025, chúc cho Vương quốc Anh và Việt Nam sẽ tiếp tục cùng nhau kiến tạo tương lai!

PV: Xin trân trọng cảm ơn ngài Đại sứ vì cuộc trò chuyện thú vị này!

Đại sứ Iain Frew trò chuyện với phóng viên Chuyên đề ANTG Giữa tháng - Cuối tháng.