Đắk Lắk phát triển du lịch cộng đồng gắn với nâng cao đời sống đồng bào dân tộc thiểu số

Buôn Akǒ Dhông, phường Buôn Ma Thuột, buôn du lịch cộng đồng đầu tiên của tỉnh Đắk Lắk.

Giàu tiềm năng du lịch cộng đồng

Đắk Lắk có diện tích tự nhiên hơn 18.000km2 và sở hữu nguồn tài nguyên du lịch phong phú, hội tụ cả đặc trưng của vùng núi Cao nguyên và Duyên hải Nam Trung Bộ, tạo nên một bức tranh đa sắc về thiên nhiên và văn hóa. Tỉnh có dân số hơn 3,3 triệu người với 49 dân tộc từ các vùng miền trong cả nước; trong đó, đồng bào Ê đê, M’nông, J’rai, Chăm là các dân tộc thiểu số tại chỗ, còn các dân tộc thiểu số ở các tỉnh khác đến trong gần 50 năm qua như: Mường, Tày, Nùng, Dao, Thái, Mông...

Tỉnh Đắk Lắk có 49 dân tộc sinh sống, tạo nên sự đa dạng, phong phú về văn hóa truyền thống các vùng miền.

Trưởng Phòng quản lý Du lịch, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Sơn Hưng cho biết: Mỗi dân tộc đều có bản sắc văn hóa, phong tục tập quán riêng tạo nên sự đa dạng, phong phú về văn hóa truyền thống các vùng miền. Trong đó, các dân tộc thiểu số tại chỗ có những đặc trưng văn hóa riêng biệt như: Nghệ thuật trình diễn trống đôi, cồng ba, chiêng năm, Trường ca Đam San, Xing Nhã, Đăm Di... Đặc biệt, Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên và Nghệ thuật Bài chòi đã được Tổ chức UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Các di sản văn hóa vật thể nổi tiếng như các loại nhạc cụ cồng chiêng, đàn đá, kèn đá, tre nứa, kiến trúc nhà dài, kiến trúc nhà mồ, công cụ lao động dệt thổ cẩm, tạc tượng... gắn liền với những giá trị độc đáo về âm nhạc, văn hóa, lễ hội, ẩm thực… thể hiện đời sống, sinh hoạt văn hóa phong phú của cộng đồng các dân tộc khu vực Tây Nguyên. Tài nguyên du lịch nhân văn này có giá trị cao và rất thuận lợi cho phát triển du lịch cộng đồng.

Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Cũng theo ông Nguyễn Sơn Hưng, ngoài sự đa dạng về văn hóa và những giá trị văn hóa truyền thống, Đắk Lắk còn có nhiều tiềm năng phát triển du lịch với bờ biển dài 189km và núi rừng cao nguyên, nơi có hệ sinh thái rừng khộp, rừng đặc dụng và nhiều khu bảo tồn thiên nhiên đặc sắc với các loại hình du lịch đa dạng như du lịch sinh thái, cảnh quan; du lịch văn hóa, lịch sử; du lịch lễ hội…

Các điểm du lịch sinh thái, cảnh quan có các thắng cảnh như thác Dray Nur, thác Dray Sáp Thượng, Thủy Tiên, Bìm Bịp, Vườn Quốc gia Yok Đôn, Chư Yang Sin, Khu Bảo tồn thiên nhiên Ea Sô, hồ Lắk, hồ Ea Kao, Bãi Xép, Bãi Môn, Hòn Yến, Vịnh Xuân Đài, Đầm Ô Loan, Cù Lao Mái Nhà…

Các điểm văn hóa lịch sử như Di tích Quốc gia đặc biệt Nhà đày Buôn Ma Thuột, Di tích danh thắng Quốc gia đặc biệt Gành Đá Đĩa, Di tích lịch sử quốc gia Biệt điện Bảo Đại, Bảo tàng Đắk Lắk, di tích Thành An Thổ, Tháp Nhạn - công trình kiến trúc Champa độc đáo; khu di tích Vũng Rô gắn với đường Hồ Chí Minh trên biển, Mũi Điện (Mũi Đại Lãnh)… vừa mang giá trị lịch sử, vừa giàu tiềm năng du lịch.

Điểm du lịch sinh thái thắng cảnh như thác Dray Nur.

Đặc biệt, Đắk Lắk còn biết đến là vùng đất với nhiều lễ hội đặc trưng như văn hóa cồng chiêng, hội voi, đua thuyền, cầu ngư, lễ hội của các dân tộc thiểu số… và nhiều làng nghề truyền thống như: nghề dệt thổ cẩm, nghề gốm Yang Tao, nghề làm rượu cần, làng nghề nước mắm, làng nghề bánh tráng, làng nghề dệt chiếu cói... Trong đó, có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển loại hình du lịch cộng đồng, nhất là tại các buôn đồng bào dân tộc thiểu số.

Đắk Lắk còn là vùng đất nổi tiếng với nghề săn bắt và thuần dưỡng voi rừng.

Du lịch cộng đồng từng bước khởi sắc

Để khai thác tiềm năng, lợi thế phát triển loại hình du lịch cộng đồng, nâng cao đời sống của nhân dân, nhất là tại các buôn đồng bào dân tộc thiểu số, Tỉnh ủy Đắk Lắk đã ban hành Đề án số 08/ĐA-TU ngày 28/3/2022 về phát triển du lịch tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến 2030; Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk Lắk ban hành Nghị quyết số 08/2021/NQ-HĐND ngày 13/8/2021 về hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng tại các thôn, buôn đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk mở lớp bồi dưỡng xây dựng sản phẩm du lịch trải nghiệm và kiến thức, kỹ năng phục vụ khách du lịch cho đồng bào buôn Akô Dhông, phường Buôn Ma Thuột.

Thực hiện nghị quyết này, tỉnh đã triển khai thực hiện hỗ trợ đầu tư phát triển du lịch cộng đồng cho 5 buôn với 12 hạng mục. Cụ thể, năm 2022, hỗ trợ Buôn Ako Dhông (phường Buôn Ma Thuột) gồm 10/12 hạng mục và 5 hộ gia đình, tổng số tiền hơn 716 triệu đồng; năm 2023, hỗ trợ Buôn Kuốp (xã Ea Na) gồm 12/12 hạng mục và 4 hộ gia đình, tổng số tiền hơn 793 triệu đồng; Buôn Trí (xã Buôn Đôn) gồm 12/12 hạng mục và 5 hộ gia đình, tổng số tiền hơn 920 triệu đồng; năm 2024, hỗ trợ Buôn Tuôr (xã Hòa Phú) gồm 12/12 hạng mục và 4 hộ gia đình, tổng số tiền hơn 874 triệu đồng, Buôn Kli A (phường Buôn Hồ) gồm 12/12 hạng mục và 4 hộ gia đình, tổng số tiền đầu tư hơn 878 triệu đồng.

Nhiều buôn làng ở Đắk Lắk còn bảo tồn được nhà dài và các giá trị văn hóa truyền thống rất thuận lợi cho việc phát triển du lịch cộng đồng.

Bên cạnh đó, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 (Dự án 6); tháng 11/2023, tỉnh hỗ trợ đầu tư xây dựng điểm đến du lịch tiêu biểu buôn Tơng Ju, xã Ea Kao, thành phố Buôn Ma Thuột (nay là phường Ea Kao) và buôn Jun, thị trấn Liên Sơn, huyện Lắk (nay là xã Liên Sơn Lắk).

Các buôn được hỗ trợ đã được công bố buôn du lịch cộng đồng và các hộ dân được tập huấn đầy đủ các kỹ năng, nghiệp vụ đón tiếp, phục phụ khách du lịch đến trải nghiệm các hoạt động du lịch cộng đồng và dịch vụ lưu trú homestay.

Du lịch cộng đồng ở Đắk Lắk ngày càng thu hút khách du lịch.

Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh còn có 3 buôn gồm Buôn Tring, phường Buôn Hồ; Buôn Ja, xã Krông Bông và Buôn Yang Lành, xã Buôn Đôn được hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng theo Chương trình Dự án hỗ trợ khu vực biên giới - Tiểu dự án tỉnh Đắk Lắk (dự án ADB) với các nội dung hỗ trợ: đầu tư xây dựng và bàn giao đưa vào sử dụng trong năm 2022 gồm: cổng chào Buôn du lịch cộng đồng, nhà trưng bày văn hóa; hỗ trợ cho 15 nhà dài các hạng mục nhà vệ sinh, sân bê-tông, giếng khoan nước sạch; hỗ trợ trang thiết bị dụng cụ đồ dùng để phục vụ khách tham quan tại nhà trưng bày đón khách và tại 15 nhà dài; tổ chức tập huấn cho 15 hộ dân có nhà dài; hỗ trợ 1 bộ chiêng; mở lớp hướng dẫn biên tập, dàn dựng, tổ chức biểu diễn chương trình văn nghệ cho đội văn nghệ truyền thống.

Du lịch cộng đồng phát triển không chỉ nâng cao đời sống đồng bào ở các buôn làng...

Theo đánh giá của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk, hiện nay các buôn du lịch cộng đồng, nhất là Buôn Ako Dhông, phường Buôn Ma Thuột; Buôn Tơng Ju, phường Ea Kao; Buôn Jun, xã Liên Sơn Lắk kinh doanh dịch vụ du lịch cộng đồng và lưu trú homestay rất hiệu quả, đã giữ gìn được không gian sống truyền thống và phát huy tốt văn hóa truyền thống phục vụ khách du lịch như kiến trúc nhà dài, văn hóa cồng chiêng, dệt thổ cẩm, ẩm thực truyền thống và các hoạt động trải nghiệm nông nghiệp, tìm hiểu văn hóa, đời sống buôn làng… trở thành điểm đến đặc trưng khi du khách tìm hiểu văn hóa Tây Nguyên. Qua đó, các hộ dân đã có thêm nguồn thu từ dịch vụ du lịch, bán sản phẩm thủ công và ẩm thực, góp phần nâng cao nhận thức người dân về gìn giữ bản sắc văn hóa và bảo vệ cảnh quan.

mà còn giúp đồng bào nâng cao ý thức bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống.

Từ khi được công nhận buôn du lịch cộng đồng vào đầu năm 2023 đến nay, lượng khách du lịch đến buôn Ako Dhông, phường Buôn Ma Thuột tăng mạnh, đặc biệt vào những ngày lễ, Tết hay cuối tuần, các tuyến đường trong buôn luôn chật kín xe du lịch. Du khách tăng mạnh đã tạo thêm nhiều việc làm, nâng cao thu nhập, đời sống của người dân địa phương, đồng thời người dân cũng có điều kiện và chú trọng hơn đến công tác bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống.

Trong những năm tới, Đắk Lắk chú trọng phát triển du lịch cộng đồng nhằm thu hút khách du lịch trong và ngoài nước đến với tỉnh.

Bí thư Chi bộ buôn Ako Dhông H’Zu Ni Niê cho biết: Toàn buôn hiện có 370 hộ, trong đó có 84 hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Trong những năm qua, từ các nguồn lực hỗ trợ về phát triển du lịch cộng đồng, buôn được xây dựng các hạng mục về cơ sở vật chất, cải tạo cảnh quan môi trường, di dời chuồng trại chăn nuôi, xây dựng bãi đỗ xe, lắp đặt biển chỉ dẫn… Người dân cũng được tập huấn các kỹ năng phát triển du lịch cộng đồng, phục vụ du khách. Nhờ đó đến nay, toàn buôn có 35 ngôi nhà dài của người Ê Đê và các lễ hội truyền thống, nhiều bộ cồng chiêng, nhạc cụ dân tộc, nghề dệt thổ cẩm, làm rượu cần… được bảo tồn và phát huy, làm say đắm du khách.

Anh Y Nuel Niê, chủ không gian văn hóa, cà-phê và ẩm thực Tây Nguyên Già làng Ama H’rin cho biết: Bảo tồn không gian nhà dài để phát triển du lịch là hướng đi đúng đắn và là điểm nhấn thu hút du khách. Đây là mô hình cần được lan tỏa, chia sẽ với các buôn làng khác trong phát triển du lịch cộng đồng.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Buôn Đôn Nguyễn Cảnh Tùng cho biết: Thực hiện Nghị quyết 08 của Hội đồng nhân dân tỉnh về hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng, xã đã đưa các hộ dân đi học hỏi mô hình tại các tỉnh Tây Bắc, đồng thời phối hợp triển khai dự án bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch. Kể từ khi buôn Trí được công bố là buôn du lịch cộng đồng vào đầu năm 2024 đến nay, lượng du khách đến buôn tăng đáng kể, nhờ đó thu nhập và đời sống của các gia đình trong buôn cũng được nâng lên.

Nhằm đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh.

Xác định ngành du lịch nói chung, trong đó có du lịch cộng đồng là một hướng đi quan trọng nhằm khai thác giá trị văn hóa, sinh thái của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước đến với tỉnh, đồng thời giải quyết việc làm, nâng cao đời sống của nhân dân. Vì vậy, trong thời gian tới, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk sẽ tham mưu Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân tỉnh tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy về phát triển du lịch cộng đồng; tuyên truyền, quán triệt, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của các cấp, các ngành và của toàn xã hội về vị trí, vai trò của du lịch cộng đồng đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Đồng thời tỉnh sẽ quy hoạch tổng thể và có cơ chế hỗ trợ rõ ràng để kết nối du lịch cộng đồng với chuỗi cung ứng du lịch tỉnh; tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật để tạo điều kiện cho du lịch cộng đồng phát triển.

Nguyễn Công Lý