Đảm bảo thống nhất trong tuyển dụng, sử dụng, quản lý nhà giáo từ trung ương đến địa phương

Để phát huy tính chủ động và nâng cao vai trò tham mưu cho cấp ủy chính quyền trong thực hiện các nhiệm vụ giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) địa phương, việc điều tiết đội ngũ cán bộ nhà giáo trên địa bàn nên giao thẩm quyền cho ngành GD&ĐT.

Cần phát huy tối đa sức mạnh của đội ngũ cán bộ

Cho rằng việc quản lý biên chế, từ khâu phân bổ chỉ tiêu, kế hoạch thi tuyển… có điểm bất cập, còn chồng chéo giữa cơ quan nội vụ và giáo dục, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên Vừ A Bằng chia sẻ với Báo Điện tử Chính phủ, đề nghị giao thẩm quyền cho Sở GD&ĐT chủ trì quản lý nhà giáo trên địa bàn cấp tỉnh; trường hợp cần thiết phải điều tiết nhà giáo trên phạm vị toàn quốc thuộc thẩm quyền của Bộ GD&ĐT.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên Vừ A Bằng

Theo ông Vừ A Bằng, trước yêu cầu nhiệm vụ đổi mới toàn diện giáo dục và nhằm khắc phục những khó khăn chung, từng bước xây dựng cho được nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng các yêu cầu nhiệm vụ phát triển và đổi mới đất nước như hiện nay, rất cần phát huy tối đa sức mạnh của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ngành giáo dục và đào tạo.

Trong đó, đặc biệt quan tâm đến chất lượng, đạo đức nghề nghiệp, tính chủ động, sáng tạo… tính thực tiễn của mỗi cán bộ giáo viên cũng như nhà quản lý giáo dục.

Để tăng cường công tác quản lý và tính chủ động trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về nhà giáo, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên Vừ A Bằng cho biết, những năm qua tỉnh Điện Biên đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nghiêm túc chủ trương tinh giản biên chế, đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Từ các chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ, công chức viên chức nhà giáo, người lao động được thực hiện đúng, đủ, kịp thời, đã góp phần ổn định tình hình chung toàn ngành, thực sự tạo được động lực cho tập thể cán bộ công chức, viên chức ngành GD&ĐT tỉnh phát huy tinh thần đoàn kết, khắc phục khó khăn hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ GD&ĐT được giao.

Phân cấp quản lý đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đảm bảo sự thống nhất

Tuy nhiên, qua thực tế về quản lý giáo dục tại địa phương, ông Bằng cho rằng, công tác quản lý nhà nước về nhà giáo còn một số hạn chế, bất cập. Cụ thể, việc quản lý nhà nước đối với nhà giáo hiện nay được thực hiện bởi nhiều Luật (Luật Công chức, Luật Viên chức, Luật Giáo dục, Luật Giáo dục nghề nghiệp, Luật Lao động...) dẫn đến khó khăn trong quá trình nghiên cứu, triển khai và tổ chức thực hiện ở cơ sở.

Bên cạnh đó, một số văn bản không quy định rõ khái niệm, phạm vi điều chỉnh, đối tượng điều chỉnh. Ví dụ như: Định nghĩa thế nào là nhà giáo? Đối tượng nào thì được gọi là nhà giáo? Ngoài giáo viên, giảng viên đứng lớp thì cán bộ quản lý giáo dục, hay đội ngũ giáo viên, giảng viên kiêm nhiệm, nhân viên thiết bị, thí nghiệm trong các cơ sở GD&ĐT có được gọi là nhà giáo không?

Hiện nay, nhiều cơ sở giáo dục vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn không đảm bảo tỷ lệ giáo viên/lớp theo quy định của Bộ GD&ĐT

Việc quản lý biên chế còn chồng chéo giữa cơ quan nội vụ và giáo dục. Ngành giáo dục được giao tổng biên chế trong khi thẩm quyền tuyển dụng lại thuộc cơ quan nội vụ. Theo quy định phân cấp hiện nay, sở GD&ĐT trực tiếp quản lý đội ngũ cán bộ, viên chức giáo viên và học sinh cấp THPT, các trường PTDT nội trú THPT trên địa bàn, các cấp học còn lại trực thuộc chức năng nhiệm vụ phòng GD&ĐT cấp huyện do UBND cấp huyện trực tiếp quản lý.

Do đó, ngành giáo dục không chủ động được việc phân bổ, điều động, bố trí sử dụng (tuyển dụng, biệt phái…) biên chế giáo viên, nhất là giáo viên thuộc cấp học THCS, tiểu học, giáo dục mầm non để thực hiện nhiệm vụ hằng năm giữa các địa phương trong tỉnh.

Ví dụ, Trường Mầm non A thuộc huyện B năm học 2024-2025 thiếu giáo viên, nhưng ngành không thể điều động hay luân chuyển được đội ngũ giáo viên Mầm non của huyện C tăng cường, do thẩm quyền quản lý, cũng như chính sách do phòng GD&ĐT và UBND huyện C quản lý.

Việc tinh giản biên chế không gắn với các chỉ tiêu như: quy mô tăng dân số, quy mô số trường, số lớp mà thực hiện cắt giảm cơ học là chưa phù hợp với điều kiện thực tế các tỉnh miền núi, ngoài ra có thời điểm với những nguyên nhân khách quan như tăng dân số cơ học do di dịch cư tự do…

Mặt khác đời sống của người dân còn nhiều khó khăn, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu vùng xa vùng biên giới, tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo cao và không có khả năng thành lập các trường ngoài công lập như tỉnh Điện Biên gây ra nhiều khó khăn trong công tác bố trí, sắp xếp, điều động đội ngũ giáo viên theo định mức, theo chuyên môn đào tạo khi thực hiện yêu cầu tuyển dụng theo quy định mới.

Nhiều cơ sở giáo dục vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn không đảm bảo tỷ lệ giáo viên/lớp theo quy định của Bộ GD&ĐT. Hiện nay tỉnh Điện Biên còn thiếu 2.008 giáo viên, trong đó: Giáo viên mầm non: 980; giáo viên tiểu học: 533; giáo viên trung học cơ sở: 233; giáo viên trung học phổ thông: 262.

Số lượng cấp phó trong các cơ sở giáo dục quy định tại Nghị định số 120/2020/NĐ-CP đối với các trường chuyên biệt, trường liên cấp, trường có nhiều lớp học, trường có nhiều điểm trường còn thấp, chưa đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ quản lý đơn vị như (công tác trực quản lý nội trú, nuôi dưỡng học sinh, phụ trách chuyên môn, cơ sở vật chất, công đoàn, công tác đoàn đội nhà trường theo cấp học liên cấp, phụ trách điểm trường…).

Chưa quy định rõ định mức số lượng công chức thuộc các Phòng GD&ĐT, do đó, việc bố trí biên chế công chức đối với các phòng GD&ĐT phụ thuộc vào chỉ tiêu giao của UBND các huyện, hiện nay trung bình chỉ được bố trí từ 4-7 biên chế, trong khi khối lượng công việc quản lý tại phòng GD&ĐT là rất lớn nên việc triển khai thực hiện nhiệm vụ gặp rất nhiều khó khăn, các địa phương đều phải linh hoạt với các giải pháp trưng tập thực hiện hoàn thành nhiệm vụ chung.

Luật viên chức 2010 (được sửa đổi năm 2019) quy định hợp đồng làm việc không xác định thời hạn áp dụng đối với người được tuyển dụng làm viên chức làm việc tại vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn. Khi chuyển công tác ra khỏi vùng này thì phải ký kết lại hợp đồng làm việc xác định thời hạn (không quá 60 tháng), do vậy chưa khuyến khích được viên chức lên công tác và cống hiến cho vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Chế độ, chính sách đối với nhà giáo như lương, phụ cấp, chế độ đãi ngộ, chế độ thu hút, sự tôn vinh của xã hội đối với nhà giáo… chưa tương xứng với vị thế, vai trò thực sự của nhà giáo. Vị trí, vai trò của nhà giáo trong các chủ trương của Đảng, chính sách của nhà nước tuy đã được quan tâm, song chưa thực sự trở thành động lực, chưa đủ để nhà giáo thực sự thấy an tâm với nghề, yên tâm công tác và cống hiến cho sự nghiệp giáo dục. Hoạt động nghề nghiệp của nhà giáo chưa thể hiện được tính chuyên nghiệp khác biệt so với các nghề khác để nhà giáo thể hiện được đúng vị thế, vai trò của mình.

Từ những bất cập, hạn chế đặt ra, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên đề xuất, xem xét việc phân cấp quản lý đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đảm bảo sự thống nhất trong tuyển dụng, sử dụng, quản lý nhà giáo từ trung ương đến địa phương. Trong đó, giao thẩm quyền cho sở GD&ĐT chủ trì quản lý nhà giáo trên địa bàn cấp tỉnh, cơ cấu lại tổ chức, tăng số lượng biên chế quản lý nhà nước cho phòng GD&ĐT cấp huyện; trường hợp cần thiết phải điều tiết nhà giáo trên phạm vị toàn quốc thuộc thẩm quyền của Bộ GDĐT.

Giao, duyệt, bổ sung đủ số lượng nhà giáo các cấp học đúng theo định mức quy định. Không thực hiện cắt giảm số lượng người làm việc được hưởng lương từ ngân sách nhà nước theo quy định tại Nghị quyết số 39-NQ/TW đối với các tỉnh mà đời sống của người dân còn nhiều khó khăn và không có khả năng thành lập các trường ngoài công lập như tỉnh Điện Biên.

Nghiên cứu để đề xuất sửa đổi, bổ sung các chính sách đào tạo giáo viên nhằm đảm bảo tính đồng bộ, chất lượng hiệu quả (đầu vào, đầu ra), tạo điều kiện thuận lợi cho địa phương thực hiện đặt hàng đào tạo với các cơ sở đào tạo giáo viên, nhất là giáo viên các chuyên ngành như tin học, ngoại ngữ, âm nhạc... có chính sách đặc thù trong tuyển dụng đối với các đối tượng là con em Nhân dân các dân tộc trên địa bàn sau khi tốt nghiệp đại học hệ cử tuyển trở về địa phương công tác (Vì trong thực tế hiện nay, việc xét tuyển đi học đại học hệ cử tuyển sau khi tốt nghiệp vẫn thực hiện thi tuyển nên đã thực sự chưa thu hút được con em các dân tộc tham gia bởi lẽ; mới thực hiện "cử" chứ chưa "tuyển").

Đề nghị tiếp tục quan tâm tới chính sách tiền lương và các chế độ ưu đãi khác của viên chức giáo dục để tiền lương và thu nhập của viên chức giáo dục cơ bản đáp ứng được nhu cầu của cuộc sống. Có chế độ chính sách đối đặc thù theo ngành với nhà giáo được điều động về công tác tại sở/phòng GDĐT.

Quy định rõ định mức số lượng biên chế công chức thuộc các phòng GD&ĐT, từ 15-20 biên chế để đảm bảo số lượng người làm việc, giúp đội ngũ công chức ổn định, yên tâm công tác.