Đằng sau cuộc chính biến ở Guinea

Các binh sĩ bắt giữ Tổng thống Alpha Conde. Ảnh: EPA

Ngày 5-9 (giờ địa phương), giới chức Guinea cho biết một nhóm binh sĩ đã tấn công Dinh Tổng thống, giải tán chính phủ và xóa bỏ Hiến pháp, đồng thời đóng cửa toàn bộ biên giới trên bộ và trên không.

Giao tranh đã nổ ra gần Phủ tổng thống Guinea ở thủ đô Conakry vào sáng 5-9. Vài giờ sau đó, những đoạn video chưa được kiểm chứng trên truyền thông xã hội cho thấy hình ảnh Tổng thống Conde đã bị bắt giữ. Các nguồn tin quân đội cho biết Tổng thống Conde đã được đưa tới 1 địa điểm chưa được tiết lộ. Nguồn tin cũng cho hay nhiều lệnh bắt giữ khác cũng đã được thực hiện, trong đó có nhiều quan chức chính phủ cấp cao.

Ai đứng sau?

Trong một tuyên bố trên truyền hình nhà nước, người đứng đầu lực lượng đặc nhiệm làm binh biến, Trung tá Mamady Doumbouya cũng xác nhận đã bắt giữ Tổng thống Alpha Conde sau vài giờ đấu súng ác liệt tại thủ đô Conakry. Các chỉ huy quân đội cũng đã thay thế các thống đốc khu vực.

Lực lượng đảo chính còn cho biết triệu họp các bộ trưởng nội các của Tổng thống Conde cùng các quan chức hàng đầu khác tại thủ đô Conakry. Lực lượng này cũng khẳng định Tổng thống Alpha Conde không bị tổn hại, sức khỏe được đảm bảo và đang được bác sĩ chăm sóc. Một video đã được gửi đến hãng tin AFP của Pháp cho thấy Tổng thống Conde ngồi trên chiếc ghế sô-pha và vây quanh là một nhóm binh sĩ. Nhà lãnh đạo 83 tuổi này từ chối trả lời câu hỏi của một binh sĩ về việc liệu ông có bị đối xử tồi tệ hay không. AFP cho biết, trong một đoạn băng, lực lượng binh biến cũng cho biết lệnh giới nghiêm đã được áp đặt vô thời hạn ở quốc gia Tây Phi.

Các chuyên gia cho rằng, vụ việc lần này có thể nhen nhóm sau vụ sa thải một chỉ huy cấp cao trong lực lượng đặc nhiệm nói trên, theo đó kích động một số thành viên được đào tạo chuyên sâu nổi loạn. Đại tá Mamady Doumbouya - lãnh đạo các lực lượng đặc nhiệm của quân đội Guinea, đã xuất hiện trên truyền hình và chỉ trích việc chính phủ "quản lý yếu kém" là nguyên do dẫn tới việc ông tiến hành đảo chính. Ông Doumbouya nói: "Chúng ta sẽ không giao phó chính trị cho một người nữa mà sẽ giao phó cho người dân".

LHQ kêu gọi nhóm đảo chính thả Tổng thống

LHQ và các nước phản ứng gay gắt về vụ đảo chính này. Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres viết trên Twitter: "Tôi cực lực lên án bất kỳ sự tiếp quản nào của chính phủ bằng vũ lực và kêu gọi thả Tổng thống Alpha Conde ngay lập tức".

Các lãnh đạo Liên minh châu Phi (AU) cũng chỉ trích vụ binh biến này, trong khi tổ chức Cộng đồng kinh tế các quốc gia Tây Phi (ECOWAS) đe dọa sẽ áp đặt trừng phạt, nếu trật tự hiến pháp không được vãn hồi ở Guinea. Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh Châu Âu (EU) Josep Borrell cũng yêu cầu "tôn trọng luật pháp quốc gia, lợi ích của hòa bình và hạnh phúc của người dân Guinea". Bộ Ngoại giao Pháp cùng ngày cũng ra tuyên bố chỉ trích vụ đảo chính.

Trong một tuyên bố, Mỹ lên án những sự việc xảy ra ngày hôm nay ở Conakry, nhấn mạnh bạo lực và bất kỳ biện pháp nào ngoài phạm vi hiến pháp sẽ chỉ làm xói mòn triển vọng hòa bình của Guinea.

KHẢ ANH